Μύθος: Η αποκωδικοποίηση των Θεών στην γη

Η σειρά Έτερος Εγώ αντλεί στοιχεία από την ελληνική μυθολογία  - Πολλές ταινίες του Hollywood βασίζονται στους ελληνικούς μύθους 

Μύθοι και πραγματικότητες. Έννοιες διαφορετικές ή ταυτόσημες; Στην ζωή μας σήμερα οι μύθοι έχουν χώρο;

Σε αυτό το ερώτημα ο αρχαιολόγος και συγγραφέας αλλά και youtuber (καθώς έχει το κανάλι Mythologist) Κωνσταντίνος Λουκόπουλος τονίζει πως για όλα υπάρχει ένας Μύθος. 

Συνέντευξη στον Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλο

Τι θα κέρδιζαν οι Έλληνες αν η ελληνική μυθολογία διδασκόταν στα σχολεία. Πως ο ξένος κινηματογράφος έχει υιοθετήσει τους ελληνικούς μύθους και τι έχει κερδίσει από αυτούς.

Αναφέρεται και στη σειρά που έχει αφήσει έντονα το αποτύπωμα της τα τελευταία χρόνια – και σήμερα ρίχνει αυλαία- το «Έτερος Εγώ». Επισημαίνει πως η σειρά αποτέλεσε όχημα για πολλούς τηλεθεατές να έρθουν σε επαφή με την («άγνωστη» για πολλούς) ιστορία του Θησέα.

Το βιβλίο του, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος, «Για όλα υπάρχει ένας Μύθος»  αναλύει μεταξύ άλλων,  πώς γίνεται ολόκληρος θεός του πολέμου να είναι δειλός; Πόσο σκληρή μπορεί να γίνει η εκδίκηση μιας απατημένης θεάς που ψάχνει να ξεσπάσει; Πόσο κακό είναι ικανή να κάνει μια μητέρα που αναζητά τη χαμένη της κόρη; Ποιο μυστικό μπορεί να κρύβει ένα διάσημο τέρας που, μέχρι να τιμωρηθεί σκληρά και άδικα, ήταν μια κοπέλα ξακουστή για την ομορφιά της; Τι ανάγκασε τους πανίσχυρους θεούς του Ολύμπου να εγκαταλείψουν το παλάτι τους φοβούμενοι για τη ζωή τους; 

Σίγουρα με αυτό το  βιβλίο θα αλλάξετε άποψη ότι οι αρχαίοι μύθοι ανήκουν στο παρελθόν. Η ελληνική μυθολογία μπορεί να είναι αρχαία, αλλά είναι πάντα επίκαιρη και βρίσκεται παντού γύρω μας.

Για όλα υπάρχει ένας Μύθος... πόσο επίκαιρη είναι η ελληνική μυθολογία στις ημέρες μας;

«Η ελληνική μυθολογία είναι εξαιρετικά επίκαιρη και διαχρονική. Όχι μόνο στις ημέρες μας, αλλά πάντοτε και θα συνεχίσει να είναι. Ο λόγος είναι (σχετικά) απλός και, όντως, κρύβεται στον τίτλο του βιβλίου. Οι αρχαίοι μύθοι πραγματεύονται συναισθήματα, αξίες, ιδανικά και καταστάσεις που «ταλαιπωρούν» τον άνθρωπο από καταβολής του. Έρωτας, πόλεμος, πλούτος, εκδίκηση, θάνατος… Όσο υπάρχει ο άνθρωπος θα ασχολείται με αυτά και αυτό σημαίνει ότι η μυθολογία θα είναι πάντα επίκαιρη για να του θυμίζει το πώς τα αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι της αρχαιότητας».

Η ελληνική μυθολογία θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία; Τι θα κέρδιζαν τα παιδιά από την εκμάθηση της;

«Τα οφέλη της Μυθολογίας είναι πολλά. Πέρα από το βασικό, που εντοπίζεται στην επιστημονική της αξία για εμάς τους αρχαιολόγους, η Μυθολογία έχει σίγουρα διδακτική αξία. Τα παιδιά, μέσα από την επαφή τους με τους αρχαίους μύθος, μπορούν να γνωρίζουν πτυχές των αρχαίων κοινωνιών και να κατανοήσουν αυτούς τους ανθρώπους καλύτερα. Έπειτα, η Μυθολογία χαρακτηρίζεται από πρότυπα μίμησης και αποφυγής, όπως κάθε ιστορία με διδακτικό χαρακτήρα. Προς το παρόν, γνωρίζω ότι η Μυθολογία διδάσκεται στην Τρίτη δημοτικού και είναι κάτι που με χαροποιεί. Δεν ξέρω κατά πόσο σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα με τόσα προβλήματα και τόσες παθογένειες η Μυθολογία θα ήταν προτεραιότητα, αλλά η κακία της είναι δεδομένη».

Ο ρόλος των ημίθεων ήταν ουσιαστικά μια γέφυρα μεταξύ Θεών και ανθρώπων. Οι άνθρωποι έβλεπαν τον εαυτό τους τους ήρωες που έπλαθαν;

«Πρώτα απ’ όλα έβλεπαν τους προγόνους τους και πρότυπα συμπεριφοράς. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι πολύ πριν καταγραφούν οι ήρωες με τα ονόματά τους, ήταν η προσπάθεια των ανθρώπων να κατακτήσουν το αδύνατο και να ξεφύγουν από τους περιορισμούς της φύσης τους. Υπεράνθρωπη δύναμη, αθανασία, αποθέωση και αποτελεσματικότητα στη λύση δυσεπίλυτων προβλημάτων. Κοιτώντας πίσω στους ηρωικούς προγόνους τους, οι άνθρωποι της εποχής δεν έβλεπαν τον εαυτό τους, αλλά ένα πρότυπο που έπρεπε να προσπαθήσουν να φτάσουν».

Η ελληνική μυθολογία την συναντά κανείς σε ταινίες της 7ης τέχνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Harry Poter κ.α

«Αρχικά, πρέπει να σας πω ότι η μυθολογία συναντάται σε όλες τις τέχνες, οπότε και η 7η δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Το ίδιο συμβαίνει και με την ποπ κουλτούρα της εποχής μας. Πέρα από το brand name που φέρει η Ελληνική Μυθολογία και από τη δεδομένη επιρροή που άσκησε στη διαμόρφωση του Δυτικού Κόσμου, στον πυρήνα της αποτελείται από μύθους, δηλαδή από ιστορίες. Ποτέ κανείς δεν είπε όχι σε μια πολύ καλή ιστορία. Όλοι αυτοί οι λόγοι -και ενδεχομένως ακόμα περισσότεροι- εξηγούν γιατί η μυθολογία -και όχι μόνο η ελληνική- είναι τόσο αγαπητή στις τέχνες».

Τι γοητεύει τους ξένους στο να βλέπουν τους ήρωες τους με ελληνικά μυθολογικά στοιχεία;

«Θα έλεγα ότι δεν έχει να κάνει με «ελληνικά» στοιχεία, αλλά με την ανθρώπινη φύση. Ένας άνθρωπος ή πρωταγωνιστής, για να χαρακτηριστεί ήρωας πρέπει να έχει κάποια συγκεκριμένα στοιχεία. Ανδρεία, θάρρος, δύναμη, αυταπάρνηση, εξυπνάδα κα. Ποιος δεν θα θεωρούσε γοητευτικό έναν τέτοιο ήρωα; Οι ήρωες όλων των μυθολογιών «σπάνε» τα όρια και είναι κράματα πολλών αξιών και ικανοτήτων».

Ποιες ταινίες έχετε εντοπίσει εσείς που έχουν έντονα ελληνικά μυθολογικά στοιχεία;

«Το Harry Potter που αναφέρατε προηγουμένως, σίγουρα, γιατί εκτός των άλλων είναι και από τα αγαπημένα μου franchise. Η J. K. Rowling έχει εμπνευστεί από πολλές μυθολογίες του κόσμου και μια από αυτές είναι και η ελληνική. Τρικέφαλος σκύλος, Κένταυροι, αρχαία ελληνικά ονόματα… Για να αναφέρουμε και ένα πιο επίκαιρο παράδειγμα, πολλά μυθολογικά στοιχεία έχει και το Wednesday του Netflix με το οποίο έγινε χαμός πριν κάποιες εβδομάδες». 

Πριν λίγες ημέρες ξεκίνησε ο τρίτος κύκλος της σειράς «Έτερος Εγώ» μια σειρά που πατά πάνω στην ελληνική μυθολογία, σας ξάφνιασε αυτό ευχάριστα;

«Ναι, όταν είδα την ταινία και τον πρώτο κύκλο της σειράς ενθουσιάστηκα με την παρουσία της ελληνικής μυθολογίας και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού γενικότερα. Η σειρά είναι γεμάτη από τέτοια στοιχεία που χρησιμοποιούνται με μαεστρία από τον δημιουργό της, Σωτήρη Τσαφούλια, ο οποίος τα αξιοποιεί με τον κατάλληλο τρόπο. Με σεβασμό και με τη δυναμική που τους αξίζει». 

Πέρα από την πλοκή ήταν μια αφορμή να έρθει ο κόσμος πιο κοντά στην ελληνική μυθολογία;

«Σίγουρα. Οι Άθλοι του Θησέα δεν ήταν ο τίτλος της πρώτης σεζόν, αλλά μέσα από τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έπαιξαν, είμαι σίγουρος ότι έκαναν πολλούς από τους θεατές της σειράς να τους αναζητήσουν και να διαβάσουν γι’ αυτούς». 

Στο βιβλίο σας μου έκανε εντύπωση που ο Άρης ο Θεός του πολέμου είναι δειλός και έτσι κάπως τον παρουσιάζει ο Όμηρος στην Ιλιάδα

«Ναι, είναι οξύμωρο! Στο Έπος του Ομήρου, ο Άρης δέχεται ένα σημαντικό πλήγμα από έναν θνητό, τον Διομήδη, ο οποίος με τη βοήθεια της Αθηνάς, στέκεται απέναντί του έξω από την Τροία και τον τραυματίζει. Ο Άρης, αντί να αντεπιτεθεί, φεύγει για τον Όλυμπο και παραπονιέται στον Δία. Ο πατέρας του αντί να τον παρηγορήσει όμως, τον χαρακτηρίζει δειλό και μισητό. Το «μισητός» μπορούμε να το κατανοήσουμε καλύτερα, λόγω πολέμου, το δειλός όμως, είναι σίγουρα οξύμωρο». 

Ένας μεσότιτλος σας μου έκανε εντύπωση...κάπου ανάμεσα στο Ντίσνεϋ και στον Καβάφη, θα μας το αναλύσετε;

«Ο συγκεκριμένος μεσότιτλος είναι αυτός με τον οποίο κλείνει το κεφάλαιο της αντίθεσης Αλήθειας και Ψέματος στην Ελληνική Μυθολογία. Αφού μιλήσαμε για τον Οδυσσέα και το σωτήριο ψέμα του στο Κύκλωπα Πολύφημο, μας απασχόλησε ο θάνατος του μεγαλύτερου ήρωα της Ελληνική Μυθολογίας, του Ηρακλή, για τον οποίο ευθυνόταν και πάλι ένα ψέμα. Πρόκειται για δυο φοβερά σημαντικούς μύθους, οι οποίοι έχουν εμπνεύσει και συνεχίζουν να εμπνέουν τους καλλιτέχνες ανά τους αιώνες. Ποιος μπορεί να ξεχάσει την διασκεδαστική και χαριτωμένη ταινία της Disney με τον Ηρακλή που άνετα μπορεί να απολαύσει και ένας ενήλικος; Αντίστοιχα, οι στίχοι του Καβάφη για τον πηγαιμό προς την Ιθάκη, τους Κύκλωπες και τους Λαιστρυγόνες έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στην ελληνική ποίηση και δεν χρειάζεται να υπογραμμίσω εγώ το πόσο επηρεάστηκε ο ποιητής από το ταξίδι του Οδυσσέα».

Πολλά ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν ήρωες από την ελληνική μυθολογία. Κάποια από αυτά έχουν γράψει και ιστορία στο gaming. Που οφείλεται αυτό;

«Αυτό έγκειται σε όσα λέγαμε προηγουμένως και για την παρουσία της μυθολογίας και των ηρώων στην ποπ κουλτούρα και τις τέχνες αλλά και για τη γοητεία των ηρώων. Και τα video games είναι ένα είδος τέχνης, πατάνε πάνω σε ιστορίες και κατ’ επέκταση σε μύθους. Δράση, μάχες, γενναιότητα, θεοί, ήρωες, τέρατα. Υλικά για μια πετυχημένη συνταγή ενός παιχνιδιού!».

Στο κανάλι σας στο youtube υπάρχουν χιλιάδες ακόλουθοι. αυτό σημαίνει πως οι νέοι άνθρωποι διψάνε για την μυθολογία...;

«Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας πω ότι, ναι, οι νέοι ενδιαφέρονται και πάλι για τη μυθολογία. Ταυτόχρονα όμως βλέπω στο κανάλι μου άτομα όλων των ηλικιών και αυτό είναι που με κάνει πολύ χαρούμενο. Η μυθολογία δεν έχει και ούτε θα έπρεπε να έχει συγκεκριμένο ηλικιακό κοινό. Υπάρχουν ιστορίες, μύθοι και στοιχεία για όλες τις ηλικίες. Αρκεί να γίνεται αυτό με τον κατάλληλο τρόπο». 

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας μυθικοί ήρωες και γιατί;

«Θα πω ο Διόνυσος. Δεν είναι ακριβώς ήρωας, καθότι θεός, αλλά εμφανίζεται ως ήρωες σε τραγωδίες αλλά και στους δικούς του μύθους. Θεός του θεάτρου, του γλεντιού, του κρασιού που όμως δεν περιοριζόταν μόνο σε αυτά. Εξαιρετικά ισχυρός, διεκδίκησε τη θέση τους το πάνθεο μόνος του. Γνώρισε την απόρριψη αλλά αγωνίστηκε και κέρδισε. Λατρευόταν πολύ στην αρχαιότητα και καταλαβαίνουμε το γιατί».

Την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ποιος μύθος της ταιριάζει περισσότερο και γιατί;

«Όταν ακούω για Ελλάδα, το μυαλό μου πηγαίνει στους ανθρώπους της. Δεν υπάρχει μια «Ελλάδα» για να της ταιριάζει μόνο ένας μύθος. Πέρα από την κοινή μας εθνική ταυτότητα, δυστυχώς υπάρχουν Έλληνες διαφορετικών ταχυτήτων. Οικονομικά, κοινωνικά, μορφωτικά… Κανένας μύθος δεν μπορεί να ταιριάξει σε όλους μαζί. Σε άλλους ταιριάζει το δίδαγμα της επιμονής και του αγώνα που έκανε ο Διόνυσος για να βρει τη θέση. Σε άλλους ταιριάζει το ταξίδι του Οδυσσέα και η περιπλάνηση μέχρι την Ιθάκη. Σε άλλους ταιριάζει η Νέμεσις που επέρχεται μετά την ύβρη…».

Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις