Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Μάρτιν Σουίτμαν του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου υποστηρίζει ότι ανακάλυψε το αρχαιότερο ηλιακό ημερολόγιο σε μια βραχογραφία ηλικίας δώδεκα χιλιάδων ετών.
Το ημερολόγιο σκαλίστηκε από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της Λίθινης Εποχής σε μια κολόνα βράχου στο Gobekli Tepe, ένα σύμπλεγμα δομών που μοιάζουν με ναούς που βρέθηκαν μεταξύ των άνω ροών των ποταμών Ευφράτη και Τίγρη στη σημερινή νότια Τουρκία.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα σε αυτή την περιοχή υποδεικνύουν ότι εκεί δημιουργήθηκε ο πρώτος οργανωμένος ανθρώπινος πολιτισμός στον πλανήτη. Η ανακάλυψη εκτός της ιστορικής του σημασίας μπορεί να έχει και αστρονομική αφού μπορεί να καταγράφονται δεδομένα που σχετίζονται με την πτώση ενός κομήτη ο οποίος μπορεί να έπαιξε ρόλο στην εξέλιξη αυτού του πολιτισμού.
Συγκεκριμένα οι ερευνητές κάνουν λόγο για ένα σμήνος θραυσμάτων από έναν διερχόμενο κομήτη που συνετρίβη στη Γη το 10.850 π.Χ. Υπάρχει μια θεωρία ότι η σκόνη που εκτοξεύτηκε από αυτές τις συγκρούσεις εμπόδισε τις ακτίνες του Ήλιου προκαλώντας μια μίνι εποχή παγετώνων που διήρκεσε περισσότερα από 1.200 χρόνια.
Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι το κυνήγι και η συλλογή τροφής δυσκόλεψαν καθώς οι θερμοκρασίες έπεσαν, συμβάλλοντας στην εμφάνιση της γεωργίας και στη γέννηση του πολιτισμού στην ίδια περιοχή «εύφορης ημισέληνου» της Άνω Μεσοποταμίας.
«Φαίνεται ότι οι κάτοικοι του Gobekli Tepe ήταν οξυδερκείς παρατηρητές του ουρανού, κάτι που είναι αναμενόμενο δεδομένου ότι ο κόσμος τους είχε καταστραφεί από ένα χτύπημα κομήτη. Αυτό το γεγονός μπορεί να πυροδότησε τον πολιτισμό εγκαινιάζοντας μια νέα θρησκεία και παρακινώντας τις εξελίξεις στη γεωργία για να αντιμετωπίσουν το ψυχρό κλίμα. Πιθανώς, οι προσπάθειές τους να καταγράψουν αυτό που είδαν είναι τα πρώτα βήματα προς την ανάπτυξη της συγγραφής χιλιετίες αργότερα», αναφέρει ο Σουίτμαν.
Το ότι ένα χτύπημα κομήτη πυροδότησε τη μίνι εποχή των παγετώνων, γνωστή ως Younger Dryas, αμφισβητείται. Ωστόσο οι ερευνητές και η ομάδα του πιστεύουν ότι ένας άλλος πυλώνας στο Gobekli Tepe θα μπορούσε να ερμηνευθεί ότι απεικονίζει τη βροχή των μετεωριτών Ταυρίδων – μια πιθανή πηγή των θραυσμάτων του κομήτη – διάρκειας 27 ημερών και που προέρχεται από την κατεύθυνση των αστερισμών του Υδροχόου και των Ιχθύων.
Οι ερευνητές εστίασαν σε μια κολόνα με μια σειρά από σκαλισμένα σύμβολα σε σχήμα V. Υποστηρίζουν ότι κάθε V αντιπροσωπεύει μια μέρα. Αυτό τους επέτρεψε να δημιουργήσουν ένα ηλιακό ημερολόγιο 365 ημερών, αποτελούμενο από 12 σεληνιακούς μήνες συν 11 επιπλέον ημέρες.
Το θερινό ηλιοστάσιο εμφανίζεται ως μια ξεχωριστή, ιδιαίτερη ημέρα, που αντιπροσωπεύεται από ένα V που φοριέται γύρω από το λαιμό ενός πλάσματος που μοιάζει με πτηνό.
Καθώς απεικονίζονται οι κύκλοι τόσο της σελήνης όσο και του ήλιου, τα σκαλίσματα μπορεί να αντιπροσωπεύουν το αρχαιότερο λεγόμενο σεληνιακό ημερολόγιο του κόσμου – με βάση τις φάσεις της σελήνης και τη θέση του Ήλιου.
Εφόσον η ανακάλυψη επιβεβαιωθεί το ημερολόγιο αυτό προϋπήρχε άλλων γνωστών ημερολογίων αυτού του τύπου κατά πολλές χιλιάδες χρόνια.