«Gogol: Η αβάσταχτη ελαφρότητα μιας μύτης» στο «Τόπος Αλλού»

Η κωμωδία και η σάτιρα θα έχει την τιμητική της την επόμενη θεατρική περίοδο, στο "Τόπος Άλλου". «Η Αβάσταχτη ελαφρότητα μιας μύτης» είναι ένα θέαμα που δεν το έγραψε ο Νικολάι Γκόγκολ. Είναι ωστόσο ένα θέμα που το έργο και η ευφυία του επικρατούν και δεσπόζουν από την αρχή μέχρι το τέλος.

Το έργο αποτελεί μια ευρηματική σύνθεση εμπνευσμένη από τα πιο χαρακτηριστικά και αγαπημένα έργα του σπουδαίου Ρώσου συγγραφέα και συγκεκριμένα από το «Ο Επιθεωρητής», «Η Μύτη», «Τα Παντρολογήματα» κυρίως, αλλά ψήγματα και από τα άλλα κείμενα του, κυρίως τα λογοτεχνικά βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το κείμενο, στις
καταστάσεις και στις σχέσεις των προσώπων.

Η σκηνοθετική προσέγγιση έχει ως κεντρικό άξονα τη ανελέητη σατιρική διάθεση του Γκόγκολ, ο οποίος με βιτριολικό χιούμορ, καυτηριάζει τα κακώς κείμενα της εποχής του, που παραμένουν διαχρονικά και επίκαιρα. Στο έργο, οι χαρακτήρες από τον «Ο Επιθεωρητής» συναντούν απρόσμενα τον ήρωα από τη «Μύτη», δημιουργώντας απίθανες
καταστάσεις που οδηγούν σε κωμικοτραγικές παρεξηγήσεις. Ταυτόχρονα, η ικανότητα της Φεκλα Ιβανοβνα από τα «Παντρολογήματα» να κάνει προξενιά και να παντρεύει όποιον βρει μπροστά της μπλέκεται με την πανικόβλητη προσπάθεια των δημοσίων υπαλλήλων να κρύψουν την αλήθεια από τον υποτιθέμενο επιθεωρητή.

Η σκηνική σύνθεση και η χιουμοριστική αλληλεπίδραση των χαρακτήρων φωτίζουν με ευφυία τα κοινωνικά και πολιτικά παράδοξα που σημάδευαν τη ρωσική κοινωνία του 19ου αιώνα και που με έναν εκπληκτικό τρόπο αντανακλώνται και στη σημερινή πραγματικότητα.

«Gogol: Η αβάσταχτη ελαφρότητα μιας μύτης» στο «Τόπος Αλλού»

Μέσα από κωμικές παρερμηνείες, γκροτέσκες φιγούρες και παρανοήσεις, το έργο διατηρεί την ουσία της γκογκολιανής σάτιρας: την ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης και την αποκάλυψη της ανθρώπινης ματαιοδοξίας και υποκρισίας.

Ίσως όμως είναι λάθος και αδικία να υπερτονίζουμε μόνο τον σατυρικό χαρακτήρα του έργου του. Ο Γκογκολ είναι από τους βασικούς δημιουργούς στη διαμόρφωση μιας ρωσικής εθνικής λογοτεχνικής παράδοσης και ταυτότητας. Ήταν πρωτοπόρος στη χρήση του συμβολισμού και της ψυχολογικής εμβάθυνσης στη λογοτεχνία.

Πράγματι οι καταστάσεις στα έργα του Γκογκολ είναι κωμικές βιτριολικά σατυρικές. Αλλά αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη ανήκει στην ποίηση. Ακριβώς όπως συμβαίνει με τον Αριστοφάνη. Έργα όπως το Παλτο η Η Μύτη -όπου η μύτη ενός υπουργικού παρέδρου δραπετεύει από το πρόσωπό του και γίνεται μέγας και τρανός
γραφειοκράτης- δεν είναι απλά κωμικές ιστορίες, αλλά αναλύουν την ταυτότητα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την διαφορετικότητα και την κοινωνική απομόνωση.

Μέσα από τις φαινομενικά απλές ιστορίες του, καταφέρνει να διερευνήσει βαθύτερα φιλοσοφικά και υπαρξιακά ζητήματα και έτσι επηρεάζει βαθιά την εθνική αυτογνωσία και την πολιτιστική ταυτότητα της Ρωσίας. Ο θεατής γελάει αλλά ταυτόχρονα προβληματίζεται γιατί οι καταστάσεις αυτές του είναι πολύ γνώριμες. Μια φανταστική βόλτα στα
γραφεία του έπαρχου Αντόν Αντόνοβιτς.

Είναι σαν ένα πέρασμα από ένα σύγχρονο υπουργείο, δημοτικό κατάστημα η πολεοδομία της σημερινής τραγικά ίδιας
πραγματικότητας μας.

Η παράσταση/θέαμα του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ και του σκηνοθέτη Νίκου Καμτσή θα βασιστεί στο δραματουργικό υλικό των έργων ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ, ΠΑΝΤΡΟΛΟΓΗΜΑΤΑ, Η ΜΥΤΗ, ΝΕΚΡΕΣ ΨΥΧΕΣ. Πρόσωπα, καταστάσεις, σχέσεις και συγκρούσεις θα ζωντανέψουν στη σκηνή πατώντας και «αλωνίζοντας» τον χώρο του παράλογου.

Η παράσταση του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ δεν είναι απλώς μια αναπαράσταση των έργων του, αλλά μια προσπάθεια να φέρουμε την μοναδική γραφή του Γκόγκολ στην εποχή μας που όπως και η εποχή του Γκόγκολ της αξίζει μία τέτοια ανελέητη κριτική.