Ασπίδα προστασίας για καταναλωτές και δανειολήπτες - Τα «ψιλά γράμματα» του νέου νόμου

Αλλάζουν όλα όσα ίσχυαν για την προστασία της κύριας κατοικίας των ευάλωτων οφειλετών. Με τον νόμο Κατσέλη, έτρεχαν κάποτε οι ευάλωτοι δανειολήπτες στα δικαστήρια για να ζητήσουν ρυθμίσεις που δεν τους έδιναν οι τράπεζες. Αντιθέτως από φέτος, οι τράπεζες και οι servicers θα είναι εκείνες που θα αναγκάζονται να καταφύγουν στα δικαστήρια, αν επιμένουν να μην δέχονται να γίνει «κούρεμα» οφειλών μέχρι 80% ή και έως 240 δόσεις (20 χρόνια) που προσφέρει αυτόματα στους ευάλωτους οφειλέτες ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός ρύθμισης οφειλών.

Και όχι όμως μόνον αυτό: οι δόσεις που θα πληρώνει ο οφειλέτης θα είναι πολύ φθηνότερες, αφού στις ρυθμίσεις αυτές το επιτόκιο θα είναι πλέον σταθερό, στο 3% για τα πρώτα 3 χρόνια. Δηλαδή οι οφειλέτες θα περάσουν την δύσκολη περίοδο της μεγάλης ανόδου των ευρωπαϊκών επιτοκίων, με πολύ χαμηλότερα από τα τρέχοντα των τραπεζών, ή και κάτω από το μισό αυτού που σήμερα επιβαρύνει τις ρυθμίσεις χρεών που προσφέρει ο Εξωδικαστικός (περίπου 6%-7% σήμερα με βάση το euribor).

Αυτή είναι μία μόλις, από τις μεγάλες ανατροπές που φέρνει στη ζωή εκατομμυρίων οφειλετών, το νομοσχέδιο Χατζηδάκη για τα «κόκκινα δάνεια» και τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Και αυτό γιατί προβλέπεται, επιπλέον:

1) για όσους προσφύγουν στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών:

- αυξάνεται δραστικά η διαγραφή χρέους που υπολογίζεται αυτομάτως από την πλατφόρμα. Ο μηχανισμός υπολογισμού του ποσού που καλείται να πληρώσει ο οφειλέτης ανάλογα με τις δυνατότητές του και τις εξασφαλίσεις, αλλάζει. Όχι απλώς μειώνονται έως 50% οι τόκοι για τα πρώτα χρόνια, αλλά με τον νέο αλγόριθμο η «κουρεμένη» οφειλή θα μειώνεται ακόμα περισσότερο, έως και κατά ¼, σε σχέση με σήμερα.

Για παράδειγμα, με χρέος 100.000 ευρώ και αξία ακινήτου 50.000 ευρώ, διαγράφονται πλέον 67.500 ευρώ αντί 54.780 που «κόβονται» σήμερα. Το νέο χρέος θα είναι πλέον 32.500 ευρώ αντί 45.220 , δηλαδή 28% μικρότερο από το ήδη «κουτσουρεμένο» κατά 67,5% που δίνει ως τώρα η πλατφόρμα.

- «κόβεται η φόρα» σε servicers και τράπεζες που με ευκολία απέρριπταν τις προτάσεις ρύθμισης του εξωδικαστικού, αρνούμενοι να αποδεχθούν πως ο οφειλέτης είναι ευάλωτος και σε οικονομική αδυναμία. Η 1 στις 2 προτάσεις που αρνούνταν οι πιστωτές, απορρίπτονταν για αυτόν τον λόγο. Στο εξής η ρύθμιση θα ισχύει αυτομάτως μόλις την εκδώσει η πλατφόρμα, για όσους έχει εκδοθεί βεβαίωση ευάλωτου. Και αν οι τράπεζες έχουν άλλη γνώμη, θα πρέπει αυτές να κινηθούν νομικά κατά της απόφασης (και όχι κατά του οφειλέτη) για να αποδείξουν στο δικαστήριο ότι δεν πρόκειται περί πραγματικά ευάλωτου αλλά κρύβει εισοδήματα και περιουσία, προκειμένου να την ανατρέψουν.

- επεκτείνεται η δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό και στα πρόσωπα που «κληρονόμησαν» οφειλές προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τα οποία έχουν βεβαιωθεί σε βάρος επιχειρήσεων που έχουν κλείσει. Μέχρι σήμερα οι τράπεζες αρνούνταν ρυθμίσεις για αυτούς.

- με την επίτευξη συμφωνίας αναδιάρθρωσης του χρέους αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί κατά του οφειλέτη, ο οποίος αποκτά έτσι τη δυνατότητα να προστατεύσει την περιουσία του χωρίς να εξαρτάται από τυχόν απόρριψη – έστω και αιτιολογημένη - της πρότασης του εξωδικαστικού από την πλευρά των servicers. Ως ευάλωτοι ορίζονται οι οφειλέτες με εισόδημα έως 7.000 ευρώ συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο με ανώτατο όριο 21.000 ευρώ και αξία ακίνητης περιουσίας έως 120.000 ευρώ συν 15.000 ευρώ για κάθε παιδί με ανώτατο όριο τις 180.000 ευρώ.

2) Για ευάλωτους οφειλέτες που καταφεύγουν στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης των ακινήτων τους:

- παρατείνεται για 15 μήνες ή έως τη σύσταση του Φορέα, το ενδιάμεσο πρόγραμμα επιδότησης 70-210 ευρώ, για να πληρώνονται οι δόσεις τους. Ωστόσο μέχρι τώρα έχουν ενταχθεί μόλις… 124 άτομα, όπως αποκάλυψε ο Κωστής Χατζηδάκης. Κάτι που δείχνει ενδεχομένως άγνοια της δυνατότητας που έχουν ως ευάλωτοι, είτε αδυναμία να αποδείξουν …πως είναι ευάλωτοι.

- δίδεται η δυνατότητα στους ευάλωτους που θα ενταχθούν στον Φορέα, να επανακτήσουν την κατοικία τους και πριν συμπληρωθούν 12 χρόνια, χωρίς να χρειαστεί να πληρώνουν τα ενοίκια για την εναπομένουσα διάρκεια.

- ο Φορέας θα αποκτά το ακίνητο του ευάλωτου με έκπτωση 30% επί της εμπορικής αξίας του ακινήτου ή της τιμής πρώτης προσφοράς που θα έβγαινε σε πλειστηριασμό. Από την έκπτωση 30% θα μπορεί να επωφεληθεί στο μέλλον και ο οφειλέτης κατά την άσκηση του δικαιώματος επαναγοράς.

3) Για υπερχρεωμένους που δηλώνουν πτώχευση για να τύχουν μηδενισμό χρεών:

- με την υποβολή της αίτησης πτώχευσης αναζητούνται αυτομάτως τα οικονομικά στοιχεία του οφειλέτη από δημόσιους φορείς και Τράπεζες.

- τυχόν σφάλματα σε στοιχεία και έγγραφα μπορούν να διορθωθούν κατά τη συζήτηση της αίτησης πτώχευσης, ώστε αυτή να μην κηρύσσεται απαράδεκτη.

4) Για όσους έχουν μπλέξει με τα "funds":

- παρέχεται η δυνατότητα στους servicers να χορηγούν δάνεια σε δανειολήπτες, των οποίων τις πιστώσεις διαχειρίζονται οι ίδιοι ή άλλοι servicers, με αποκλειστικό σκοπό την αναχρηματοδότηση των πιστώσεων ή την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης.

- θα μπορούν να διαχειρίζονται και ακίνητα που δόθηκαν ως εξασφάλιση ασφάλεια για δάνεια που διαχειρίζονται και έχουν μεταβιβαστεί στον δικαιούχο της απαίτησης. Αλλά δεν επιτρέπεται να αποκτούν με κανένα τρόπο οι ίδιοι (ούτε πλειστηριασμό) ακίνητα από δάνεια που διαχειρίζονται.

- στις περιπτώσεις μεταβίβασης απαιτήσεων ή ανάθεσης διαχείρισης, δεν θα χειροτερεύει η θέση του οφειλέτη και του εγγυητή και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση της σύμβασης ή του επιτοκίου.

- οι πιστωτές οφείλουν να προστατεύουν τα προσωπικά στοιχεία και την ιδιωτική ζωή των δανειοληπτών, να επικοινωνούν χωρίς να τους παρενοχλούν, να τους εξαναγκάζουν ή να ασκούν αθέμιτη επιρροή, αλλά να σέβονται. Να γνωστοποιούν στον δανειολήπτη εγγράφως, σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, κάθε μεταβίβαση πίστωσης, αλλά και να ενημερώνουν πάντα πριν από την πρώτη είσπραξη (αλλά και εντός 30 ημερών όποτε το ζητεί ο δανειολήπτης) πληροφορίες για τα ποσά που οφείλει. Απρίλιο του 2024 θα ανοίξει και ειδική πλατφόρμα (όπου θα μπαίνει με κωδικούς ο ενδιαφερόμενος) με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκοι, προμήθειες και άλλες επιτρεπόμενες χρεώσεις και να καθιερώσουν διαφανείς, άμεσες και δωρεάν διαδικασίες διαχείρισης καταγγελιών των δανειοληπτών.

- επιβάλλονται βαριά πρόστιμα έως 500.000 ευρώ ή και ανάκληση της άδειας λειτουργίας ("κλείσιμο") των εταιρειών διαχείρισης οφειλών, σε περίπτωση που διαπιστώνεται παραβίαση της δεοντολογίας σε βάρος του οφειλέτη.

5) Για όσους έχουν δυσκολία ή αδυναμία πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό:

- Θα χορηγούνται στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια από μη τραπεζικούς οργανισμούς. Πρόκειται για Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων (ΕΠΠ) οι οποίες με την υφιστάμενη νομοθεσία (νόμος 4261/2014) μπορούν να παρέχουν καταναλωτικά δάνεια.

Στο εξής θα χορηγούν και στεγαστικά δάνεια, ή πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα για την αναδιάρθρωση υφιστάμενου δανείου τους. Αλλά και επιχειρηματικά δάνεια, είτε για αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανείου από άλλο πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα, είτε για αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης, εφόσον έχει δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης.

Παραβάτες

Με άλλη διάταξη, προβλέπεται άμεση ανακοίνωση των παραβάσεων που διαπιστώνει η Τράπεζα της Ελλάδος στο πλαίσιο των ελέγχων στους κλάδους που εποπτεύει (τράπεζες, servicers, ασφαλιστικές εταιρίες). Μέχρι σήμερα έπρεπε η Τράπεζα της Ελλάδος να αναμένει την έκβαση τυχόν δικαστικών προσφυγών για να προχωρήσει σε ανακοινώσεις, με αποτέλεσμα το κοινό να μην ενημερώνεται για παραβατικές συμπεριφορές που θα επηρέαζαν και τις επιλογές του.