Αναδρομικούς έλεγχους στις καταθέσεις, στα εμβάσματα και σε όλα τα τραπεζικά προϊόντα που είχαν από το 2002 μέχρι σήμερα οι φορολογούμενοι, με σκοπό να συγκρίνει τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών τους με τα εισοδήματα που δήλωναν τότε στην Εφορία, ξεκινάει άμεσα το υπουργείο Οικονομικών.

Και όχι μόνο για όσους έχουν στοχοποιηθεί για φοροδιαφυγή και αδικαιολόγητο πλουτισμό από τις διωκτικές αρχές, αλλά για όλους τους φορολογουμένους στη χώρα μας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων ζήτησε από τις ελληνικές τράπεζες να έχουν έτοιμα όλα τα στοιχεία μέχρι τέλος Ιουλίου για τις κινήσεις και τους λογαριασμούς των Ελλήνων καταθετών κατά την τελευταία 15ετία (από το 2002 και μετά) προκειμένου να μπορούν να διασταυρωθούν με τις αντίστοιχες δηλώσεις εισοδήματος Ε1.

Ηδη όμως τις τελευταίες εβδομάδες έχουν γίνει τουλάχιστον τρεις δοκιμαστικές διασταυρώσεις σε δείγμα φορολογουμένων με πολύ καλά ποσοστά επιτυχίας (απόκλιση 1%-3%).

Στη συνέχεια θα υπάρξουν και άλλα δοκιμαστικά τεστ που θα συμπεριλάβουν πιο σύνθετα τραπεζικά και επενδυτικά προϊόντα, των οποίων ο έλεγχος απαιτεί αυξημένη προσοχή προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα και λάθη στη φάση της παραγωγικής διαδικασίας, όπως σφάλματα στους υπολογισμούς απόδοσης των κεφαλαίων, κατανομή εισοδημάτων σε συνδικαιούχους κ.λπ.

Οι έλεγχοι για τη λεγόμενη «αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας» ξεκίνησαν το 2010 με κυριότερο μέσο το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών. Το μέτρο αυτό επιχείρησε να το επεκτείνει σε όλους ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης και η ιδέα άρεσε πολύ στους δανειστές.

Ετσι, το σχέδιο αυτό ετοιμάζονται να το εφαρμόσουν άμεσα ο σημερινός υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Εσόδων Γιώργος Πιτσιλής. Η αρχή θα γίνει άμεσα με διασταυρώσεις για τους 1,3 εκατομμύρια φορολογούμενους που περιλαμβάνονται στα 65 CD που έχουν στα χέρια τους οι οικονομικοί εισαγγελείς.

Στο υπουργείο Οικονομικών θεωρούν ότι με τους νόμους που ψηφίστηκαν τα τελευταία χρόνια δεν ισχύει πια το τραπεζικό απόρρητο απέναντι στις φορολογικές αρχές και έτσι μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση σε στοιχεία των καταθετών για να τα συγκρίνουν με τα δηλωθέντα εισοδήματα προς διαπίστωση κρουσμάτων «αδικαιολόγητου πλουτισμού». Το πώς ορίζεται και πώς αποδεικνύεται όμως ο «αδικαιολόγητος πλουτισμός» είναι ένα μόνο από τα μεγάλα θέματα που ανακύπτουν στην πρακτική εφαρμογή του μέτρου.

Συγκεκριμένα:

1. Το νέο σύστημα ελέγχων θα στηρίζεται σε έναν αλγόριθμο που θα εφαρμόζει η Διεύθυνση Ελέγχων της ΓΓΔΕ με βάση τα στοιχεία από τις κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών και τις δηλώσεις εισοδήματος Ε1 των περασμένων ετών.

2. Συνολικά, υπολογίζεται ότι στο δόκανο της Εφορίας θα πιαστούν άμεσα πάνω από 1,5 εκατομμύριο φορολογούμενοι. Για όσους ο αλγόριθμος δείξει ότι υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις, θα καλούνται στην Εφορία για να δώσουν εξηγήσεις επί των ευρημάτων των ελέγχων. Για να μην υπάρξει συνωστισμός στα γκισέ των ΔΟΥ, θα γίνεται ιεράρχηση των υποθέσεων, ξεκινώντας από τους ελεγχόμενους με τις μεγαλύτερες αποκλίσεις. Εκτιμάται ότι σε πρώτη φάση, μέσα στο καλοκαίρι, θα περάσουν το κατώφλι της Εφορίας τουλάχιστον 600 ή και παραπάνω ελεγχόμενοι.

3. Ο φορολογούμενος θα δίνει τις δικές του εξηγήσεις και θα προσκομίζει δικαιολογητικά για να αποδείξει, αν μπορέσει, ότι τα επιπλέον κεφάλαια που εντοπίζει η Εφορία είναι από νόμιμη προέλευση και ήδη φορολογημένα. Με τον νόμο Παπακωνσταντίνου από το 2010, το βάρος της απόδειξης ότι είναι αθώος έχει μεταφερθεί πλέον στον φορολογούμενο, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει την ενοχή του η Εφορία, η οποία αρκείται στα αποτελέσματα της διασταύρωσης και καλείται μόνο να αποφασίζει αν θα δεχτεί ή όχι τα επιχειρήματα και τα στοιχεία του ελεγχομένου.

4. Οι έλεγχοι αυτοί θα ισχύουν εφεξής για όλα τα επόμενα χρόνια, αλλά και αναδρομικά. Στο υπουργείο Οικονομικών θέλουν να επεκτείνουν τους ελέγχους στα έτη από το 2002 μέχρι και σήμερα, παρότι ανακύπτουν πολλά σοβαρά νομικά θέματα - και παραγραφής ακόμη. Σε κάθε περίπτωση, όμως, και για συντομία χρόνου, εξετάζεται το ενδεχόμενο να ξεκινήσουν από το έτος 2010 και μετά, δηλαδή μέσα στην εποχή της κρίσης, όπου ο κόσμος έκανε μαζικά αναλήψεις των καταθέσεών του υπό τον φόβο της χρεοκοπίας ή για να πληρώνει φόρους και άλλες τρέχουσες υποχρεώσεις λόγω μείωσης των εισοδημάτων του.

Το σχέδιο

Το σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών βασίζεται στην άθροιση των χρηματικών ποσών που διακινούνται μέσω των τραπεζών. Ωστόσο, στην πράξη η μεθοδολογία αυτή έχει ήδη δοκιμαστεί για όσους ελέγχονται με βάση τις διάφορες λίστες της φοροδιαφυγής και έχουν ανακύψει σοβαρά μειονεκτήματα.

Για παράδειγμα, εμφανίζονταν ως καταθέσεις χρηματικών ποσών οι λήξεις προθεσμιακών καταθέσεων, η επιστροφή φορολογημένων χρημάτων που είχαν σταλεί με εμβάσματα στο εξωτερικό και η επανακατάθεση χρηματικών ποσών τα οποία είχαν προηγουμένως αναληφθεί από τους ίδιους τους καταθέτες.

Το αποτέλεσμα ήταν οι έλεγχοι να είναι ευάλωτοι σε αμφισβητήσεις και να ακυρώνονται εν μέρει. Επίσης, οι αμφισβητήσεις αυτές προκαλούν μεγάλες καθυστερήσεις στην είσπραξη των φόρων που έχουν βεβαιωθεί από τους φορολογικούς ελέγχους.

Προκειμένου να ξεπεραστούν τα παραπάνω προβλήματα, το νέο ειδικό λογισμικό έχει στόχο να μετρά με μεγαλύτερη ακρίβεια το πραγματικό ποσό αύξησης των τραπεζικών καταθέσεων ενός καταθέτη μέσα σε ένα έτος. Με βάση αυτό το λογισμικό θα διενεργηθούν και οι έλεγχοι για το λεγόμενο «Καταθεσιολόγιο».

Θα υπολογιστεί δηλαδή για κάθε φορολογούμενο η καθαρή αύξηση ανά έτος των τραπεζικών του υπολοίπων για τα έτη από το 2002 έως και το 2015 και στη συνέχεια το ποσό αυτό θα συγκριθεί με το εισόδημα που δήλωσε ο φορολογούμενος με τη φορολογική του δήλωση το αντίστοιχο έτος. Εφόσον προκύψουν διαφορές, ο φορολογούμενος θα κληθεί να πληρώσει φόρο εισοδήματος. Το μέτρο σχεδιάζεται να συνδυαστεί με τα κίνητρα εθελοντικής αποκάλυψης εισοδημάτων.

Ετσι, για να αποφύγουν τα χειρότερα, οι φορολογούμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν ως εισόδημα λεφτά που η Εφορία αμφισβητεί ότι είχαν φορολογηθεί στο παρελθόν, πληρώνοντας τον αναλογούντα φόρο της χρονιάς που αποκτήθηκαν, συν μια προσαύξηση εκπρόθεσμης καταβολής (που μπορεί και να μειώνεται αν ο φόρος που προκύπτει πληρωθεί εφάπαξ ή σε λίγες δόσεις), δηλαδή με επιβάρυνση 45%-50% χωρίς άλλα χρηματικά και διοικητικά πρόστιμα.