Σημαντικές αλλαγές έρχονται από το νέο έτος στη χορήγηση, αλλά και στο ύψος του επιδόματος ανεργίας, με στόχο αφενός να εξυπηρετούνται καλύτερα οι εργαζόμενοι που θα χάσουν τη δουλειά τους και αφετέρου να καταστεί το σύστημα πιο ευέλικτο. Επίσης, μια σημαντική καινοτομία θα είναι η πληρωμή του επιδόματος μέσω προπληρωμένων καρτών (Prepaid card), με στόχο την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και παράλληλα τον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Το νέο πλαίσιο για το επίδομα ανεργίας έρχεται να αναμορφώσει ριζικά τον τρόπο στήριξης των ανέργων, με στόχο την ταχύτερη επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Βασισμένο στην ιδέα της «ανταμοιβής» για όσους έχουν συνεισφέρει με πολυετείς εισφορές, το επίδομα προβλέπει αυξημένη οικονομική ενίσχυση τους πρώτους μήνες της ανεργίας, με σταδιακή μείωσή του στη συνέχεια.
Η νέα αυτή προσέγγιση θα εφαρμοστεί πιλοτικά εντός του έτους, δίνοντας προτεραιότητα σε όσους θα βρεθούν άνεργοι μετά τη θέσπιση των αλλαγών, με σκοπό την καθολική εφαρμογή στη συνέχεια.
Το νέο επίδομα ανεργίας έχει σχεδιαστεί με σκοπό να παρέχει υψηλότερο ποσό κατά τους πρώτους μήνες, με σταδιακή μείωση στη συνέχεια, δίνοντας έτσι κίνητρα στους ανέργους να επιστρέψουν το ταχύτερο δυνατό στην αγορά εργασίας.
Το νέο αυτό επίδομα θα δοθεί μόνο σε όσους γίνουν άνεργοι μετά τη θεσμοθέτηση των νέων ρυθμίσεων, ενώ οι περίπου 82.000 τωρινοί επιδοτούμενοι άνεργοι δεν θα λάβουν αύξηση στο ποσό του επιδόματος που ήδη λαμβάνουν. Οι τελικές αποφάσεις για το ζήτημα θα ληφθούν το φθινόπωρο, και το νέο επίδομα θα χορηγηθεί πιλοτικά σε 10.000 ανέργους πριν από το τέλος του 2024, με σκοπό την καθολική εφαρμογή στη συνέχεια.
Επιπλέον, το επίδομα θα αποσυνδεθεί από τον κατώτατο μισθό και θα εξαρτάται πλέον από τον μέσο μισθό που λάμβανε ο εργαζόμενος πριν βρεθεί στην ανεργία. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι το επίδομα για έναν εργαζόμενο με μισθό 1.000 ευρώ, που απολύεται, ενδέχεται να φτάσει τα 700 ή 750 ευρώ μηνιαίως, αντί για τα 509 ευρώ που είναι σήμερα.
Το ύψος του επιδόματος και το μπόνους
Η αυξημένη καταβολή του επιδόματος κατά τους πρώτους μήνες αποσκοπεί στο να μετριαστεί ο αντίκτυπος της αιφνίδιας απόλυσης στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Παράλληλα, το ποσό θα κλιμακώνεται ανάλογα με τα έτη ασφάλισης, ώστε όσοι εργάστηκαν για πολλά χρόνια και συνέβαλαν σημαντικά στο σύστημα ασφάλισης κατά της ανεργίας μέσω των εισφορών τους, να λαμβάνουν μεγαλύτερη στήριξη.
Έτσι, κατά τους πρώτους μήνες ανεργίας, το επίδομα θα ισούται με το 70% του μισθού του εργαζομένου και θα μειώνεται σταδιακά κάθε τρίμηνο στο 60% και στο 50%, ενώ το τελευταίο τρίμηνο της επιδότησης το ποσό που θα καταβάλλεται στους δικαιούχους θα προσεγγίζει τα σημερινά επίπεδα.
Παράλληλα, θα προστίθεται και ένα μπόνους στο επίδομα, ανάλογο με τα έτη ασφάλισης και τις αποδοχές του δικαιούχου. Αυτό το μπόνους θα το λαμβάνουν όσοι έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης (π.χ. άνω των 20 ετών), υψηλές αποδοχές και δεν έχουν λάβει μέχρι τώρα επίδομα ανεργίας.
Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει επίσης την επιβολή ανώτατου ορίου στο ποσό του μηνιαίου επιδόματος, ενώ αναμένονται αλλαγές και στη διάρκεια καταβολής του, η οποία θα μπορεί να φτάσει μέχρι και τους 24 μήνες (από τους 5 έως 12 μήνες που ισχύει σήμερα). Επιπλέον, συζητείται η αναθεώρηση των κριτηρίων για την επαναλαμβανόμενη λήψη επιδόματος ανεργίας από τους εποχικά εργαζόμενους, καθώς και η σύνδεση του αυξημένου επιδόματος με προγράμματα κατάρτισης των ανέργων, ώστε να επανενταχθούν γρηγορότερα στην αγορά εργασίας.
Σημαντική αλλαγή θα είναι η συγχώνευση του επιδόματος των 200 ευρώ που δίνεται στους μακροχρόνια ανέργους (άνω των 12 μηνών) με το νέο, αυξημένο επίδομα. Το επίδομα θα είναι μειωμένο για όσους εργάζονται σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Σήμερα, για παράδειγμα, ένας άνεργος που εργάζεται μερικώς ή εκ περιτροπής λαμβάνει επίδομα ανεργίας 509 ευρώ, ποσό υψηλότερο από τις αποδοχές του όταν εργάζεται.
Καταβολή μέσω προπληρωμένης κάρτας
Μέχρι το τέλος του έτους, αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή ο νέος τρόπος καταβολής του επιδόματος ανεργίας και άλλων κοινωνικών επιδομάτων μέσω προπληρωμένης κάρτας. Οι δικαιούχοι θα μπορούν να χρησιμοποιούν την κάρτα για αγορές και να αναλαμβάνουν μετρητά έως το 50% του επιδόματος.
Τα επιδόματα που θα περιληφθούν στην προπληρωμένη κάρτα περιλαμβάνουν το επίδομα ανεργίας, το επίδομα τέκνων, το επίδομα γέννησης, την οικονομική ενίσχυση για αναδοχή, καθώς και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
Με το νέο σύστημα, το πλήρες ποσό του κάθε επιδόματος θα πιστώνεται στην προπληρωμένη κάρτα του δικαιούχου, ο οποίος θα μπορεί να κάνει ανάληψη από ΑΤΜ έως και το 50% του ποσού. Για παράδειγμα, αν το επίδομα ανεργίας είναι 500 ευρώ μηνιαίως, ο δικαιούχος θα μπορεί να αναλάβει μετρητά μέχρι 250 ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα χρήματα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για αγορές.
Επιπλέον, η σχετική νομοθεσία προβλέπει κίνητρα για την αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω της κάρτας, όπως η διεξαγωγή ειδικών λοταριών με χρηματικά ή άλλα έπαθλα, τα οποία θα είναι αφορολόγητα και ακατάσχετα.