Εφορία και τράπεζες έχουν -και πάλι- αγριέψει με τις κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς και όσοι χρωστάνε παίρνουν χαρτί και μολύβι για να δουν πώς μπορούν να αμυνθούν με τις δυνατότητες και τα εργαλεία που προσφέρει η νομοθεσία.
Με σημερινά δεδομένα οι οφειλέτες μπορούν να αξιοποιήσουν επτά εργαλεία, μεταξύ των οποίων, η βελτίωση του Εξωδικαστικού Μηχανισμού και του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, οι κανόνες για την προστασία των δανειοληπτών από καταχρηστικές συμπεριφορές και έμφαση στους ευάλωτους, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών δημιουργεί μια «ομπρέλα» για την προστασία της πρώτης κατοικίας και παράλληλα, θωρακίζει του οφειλέτες που προσπαθούν να διευθετήσουν τα χρέη τους.
Πρόκειται για 6 επιλογές που δίνουν μια ανάσα στους οφειλέτες και προστατεύουν τραπεζικές καταθέσεις και ακίνητα από κατασχέσεις και πλειστηριασμούς. Μάλιστα, με νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, όλα αυτά τα εργαλεία γίνονται περισσότερο προσβάσιμα και αξιοποιήσιμα από τους οφειλέτες. Επιπροσθέτως υπάρχει, σε μόνιμη βάση, η δυνατότητα ρύθμισης οφειλών προς το δημόσιο με έως 24 δόσεις.
Ειδικότερα τα εργαλεία για ρύθμιση οφειλών που σώζουν σπίτια και άλλα περιουσιακά στοιχεία από κατασχέσεις και πλειστηριασμούς είναι τα εξής:
1. Βελτιωμένος εξωδικαστικός μηχανισμός με επιπλέον κούρεμα χρέους ως 28%
Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών αποτελεί μία ολιστική και βιώσιμη λύση για ιδιώτες, επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς και για νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που δεν επιδιώκουν οικονομικό σκοπό, αλλά ασκούν οικονομική δραστηριότητα, για τη συνολική ρύθμιση των οφειλών τους προς το Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τράπεζες και servicers.
Παράλληλα, παρέχει τη δυνατότητα ρύθμισης οφειλών και υπέρ τρίτων, που εισπράττονται από τη φορολογική διοίκηση. Μέσω του Μηχανισμού οι οφειλέτες έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίζουν το σύνολο των χρεών τους, εξασφαλίζοντας μία αυτοματοποιημένη λύση και αποφεύγοντας τις δικαστικές διαδικασίες. Δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν όλοι οι οφειλέτες (φυσικά και νομικά πρόσωπα) με ποσό οφειλών που υπερβαίνει τα 10.000 ευρώ για ληξιπρόθεσμες, ενήμερες ή εξυπηρετούμενες οφειλές, εάν αποδεικνύεται επιδείνωση της οικονομικής κατάστασής τους κατά ποσοστό τουλάχιστον 20%.
Τα οφέλη της ένταξης στον εξωδικαστικό ειναι τα εξης:
Αναστολή των μέτρων ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη (π.χ. πλειστηριασμοί και κατασχέσεις), εφόσον τηρείται η ρύθμιση.
Έκδοση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας.
Ρύθμιση των δανείων που έχουν εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Έως 240 δόσεις για αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και έως 420 δόσεις προς χρηματοπιστωτικούς φορείς.
Δυνατότητα διαγραφής βασικής οφειλής, τόκων, προστίμων & προσαυξήσεων.
Μερική διαγραφή χρέους, ενώ αποφεύγεται η προσφυγή σε δικαστικές λύσεις. Προϋπόθεση είναι η απόδειξη πραγματικής οικονομικής αδυναμίας από την πλευρά του οφειλέτη, των συνοφειλετών, καθώς και των εγγυητών.
2. Διμερείς συμφωνίες με τράπεζες & servicers
Η πρώτη δυνατότητα που έχουν στη διάθεσή τους οι δανειολήπτες είναι οι απευθείας διμερείς συμφωνίες με τις τράπεζες ή τους servicers, προκειμένου να ρυθμίσουν τις οφειλές τους ανάλογα με την πολιτική του κάθε οργανισμού. Με στόχο τη διευκόλυνση των δανειοληπτών, την περαιτέρω προστασία τους και την διασφάλιση της διαφάνεια στις σχέσεις με τους servicers ισχύουν πλέον αυστηροί κανόνες για την ορθή και προσωποποιημένη ενημέρωση των οφειλετών.
Ειδικότερα, μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας που θα ενημερώνεται κατ’ ελάχιστον σε μηνιαία βάση θα πρέπει να παρέχεται αναλυτική ενημέρωση προς τους οφειλέτες. Ο οφειλέτης θα μπορεί να βλέπει τα στοιχεία αυτά εισερχόμενος με χρήση του κωδικού του σε ειδική εφαρμογή στις ιστοσελίδες των servicers (κατ’ αναλογία με το web banking των τραπεζών).
Το νέο αυτό σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024. Έως τότε οι servicers υποχρεούνται να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κ.λπ.) σε κάθε δανειολήπτη μετά από αίτησή του σε προθεσμία 30 ημέρων.
3. Ρύθμιση οφειλών με ηλεκτρονική αίτηση μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών
Αξιοποιώντας τη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων (ΔΕΚ) του Κώδικα Δεοντολογίας, οι δανειολήπτες μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες και τους servicers, υποβάλλοντας δήλωση στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα, που έθεσε σε λειτουργία η Γενική Γραμματεία Χρηματοπιστωτικού Τομέα & Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.
Δυνατότητα ένταξης έχουν όλοι οι δανειολήπτες (μισθωτοί, συνταξιούχοι, εργαζόμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, εταίροι και μικρές επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 1 εκατ. ευρώ) εκτός των μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων.
Οι λύσεις που παρέχει ο Κώδικας Δεοντολογίας μπορεί να είναι η προσωρινή ή η οριστική διευθέτηση των δανείων που δύναται να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, τη μειωμένη δόση πληρωμής, την προσωρινή καταβολή μόνο τόκων, τον διαχωρισμό της οφειλής, τη διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης.
Στο πλαίσιο του Κώδικα Δεοντολογίας ρυθμίζονται οφειλές χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εκτός εκείνων που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1.1.2015 και υπερβαίνουν:
• Τα 1.000 ευρώ στην περίπτωση απαιτήσεων έναντι δανειοληπτών φυσικών προσώπων.
• Τα 5.000 ευρώ σε περιπτώσεις δανειοληπτών νομικών προσώπων – πολύ μικρών επιχειρήσεων.
Σημειώνεται ότι πρέπει να υποβληθεί διακριτή αίτηση ανά χαρτοφυλάκιο του εκάστοτε χρηματοδοτικού φορέα.
Ειδικά για τους ευάλωτους οφειλέτες, σημαντική είναι η κατάθεση στην αίτηση και της Βεβαίωσης ευάλωτου οφειλέτη στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης ευνοϊκότερων όρων διακανονισμού με τους χρηματοπιστωτικούς φορείς.
4. Βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη και ενδιάμεσο πρόγραμμα στήριξης με δυνατότητα επαναγοράς της κατοικίας
Mε το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας, οι ευάλωτοι οφειλέτες μπορούν να αποφύγουν την έξωση, να «παγώσουν» αποφάσεις αναγκαστικής εκτέλεσης, να διασφαλίσουν τη στέγασή τους και να αξιοποιήσουν μία ακόμα ευκαιρία για να αποκτήσουν και πάλι, με προνομιακούς όρους την πρώτη κατοικία τους.
Προϋπόθεση είναι η έκδοση της Βεβαίωσης Ευάλωτου Οφειλέτη και η ένταξη στη συνέχεια στο Ενδιάμεσο Πρόγραμμα Στήριξης της πρώτης κατοικίας τους με τη δυνατότητα επαναγοράς της στο μέλλον μέσω του αναβαθμισμένου Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων.
Σημειώνεται πως η Βεβαίωση εκδίδεται, επίσης, για όλα τα φυσικά πρόσωπα που έχουν κηρυχθεί σε πτώχευση ή έχει κατασχεθεί η κύρια κατοικία τους, πρόκειται να υποβάλλουν αίτηση στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό ρύθμισης οφειλών ή στον Κώδικα Δεοντολογίας. Με την υποβολή της αίτησης η πλατφόρμα διενεργεί σχετικούς ελέγχους (π.χ. εισοδημάτων, περιουσίας κ.λπ.), με σκοπό την πρόληψη / αντιμετώπιση των στρατηγικών κακοπληρωτών. Η Βεβαίωση εκδίδεται εντός 30 ημερών και παραμένει σε ισχύ για 3 μήνες.
5. Στεγαστικό Επίδομα ΟΠΕΚΑ
Το Στεγαστικό Επίδομα είναι ένα προνοιακό πρόγραμμα επιδότησης ενοικίου, που χορηγείται από τον ΟΠΕΚΑ, σε νοικοκυριά που μισθώνουν την κύρια κατοικία τους, μετά την υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης και έχει διάρκεια έξι μήνες. Μετά την πάροδο των έξι μηνών ο δικαιούχος μπορεί να επανυποβάλει αίτηση ένταξης. Το επίδομα έχω ως ανώτατο όριο τα 210 ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού. Οι δικαιούχοι ορίζονται με ένα τρίπτυχο κριτηρίων: εισοδηματικά, περιουσιακά και διαμονής.
6. Πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία»
Το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους» στοχεύει στην άμεση μετάβαση αστέγων σε αυτόνομη διαβίωση, παρέχοντας υπηρεσίες στέγασης, ψυχοκοινωνικής στήριξης, εργασιακής επανένταξης και διασύνδεσης με τις υπάρχουσες πολιτικές επιδοματικής στήριξης.
Το πρόγραμμα προκηρύσσεται κάθε δύο χρόνια από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και υλοποιείται από 43 Δήμους της χώρας, ενώ διαχειριστική Αρχή του προγράμματος είναι ο ΟΠΕΚΑ.
Οι ωφελούμενοι έχουν πρόσβαση σε:
• Επιδότηση ενοικίου για 24 μήνες
• Επιδότηση για λειτουργικές ανάγκες του νοικοκυριού (οικοσκευή και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας)
• Επιδότηση εργασίας για 12 μήνες
• Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για επιπλέον12 μήνες
• Υπηρεσίες κατάρτισης και εκπαίδευσης
• Συμβουλευτική και κοινωνική στήριξη
• Διασύνδεση με συμπληρωματικές υπηρεσίες και παροχές
Τέλος υπάρχει πάντα η λύση της πάγιας ρύθμισης οφειλών με 24 δόσεων σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.
Ειδικά για τις τακτικές οφειλές σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία (όπως, για παράδειγμα, ΦΠΑ, φόρο εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, ασφαλιστικές εισφορές), οι οφειλέτες έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν την πάγια ρύθμιση και να τις εξοφλήσουν σε έως 24 δόσεις.
Η ελάχιστη δόση έχει οριστεί σε 30 ευρώ για οφειλές προς την ΑΑΔΕ και 50 ευρώ για οφειλές προς τον ΕΦΚΑ. Η ρύθμιση παύει να ισχύει εφόσον δεν καταβληθούν δύο συνεχόμενες δόσεις. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της ρύθμισης επιτρέπεται η καθυστέρηση πληρωμής μίας δόσης ανά δωδεκάμηνο και η καταβολή της γίνεται υποχρεωτικά μέχρι την ημερομηνία καταβολής της επόμενης δόσης με προσαύξηση εκπρόθεσμης καταβολής κατά 15%.
• Οφειλές προς ΑΑΔΕ: Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω της ιστοσελίδας της ΑΑΔΕ μαζί με σχετική υπεύθυνη δήλωση στην εφαρμογή του συστήματος ΤAXISnet.
• Οφειλές προς ΕΦΚΑ: Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω της ιστοσελίδας του ΕΦΚΑ. Προϋπόθεση είναι η πιστοποίηση των οφειλετών στις Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες Κ.Ε.Α.Ο.