Εντυπωσιακές διαφορές στο τελικό ύψος της σύνταξης, αλλά και ευέλικτους τρόπους για πρόωρη συνταξιοδότηση αλλά με αρκετά λιγότερα χρήματα, έχουν όσοι θα αποχωρήσουν από την εργασία στα επόμενα χρόνια.
του Χρήστου Οικονομίδη
Η εξασφάλιση μιας σχετικά καλής σύνταξης ή... ψίχουλων είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Ο βασικότερος παράγοντας είναι ο μέσος συντάξιμος μισθός, σύμφωνα με τις αποδοχές από το 2002 και μέχρι την ημέρα κατάθεσης της αίτησης συνταξιοδότησης.
Το δεύτερο «κλειδί» είναι τα έτη προϋπηρεσίας, καθώς σύμφωνα με το Νόμο Βρούτση δίνεται «μπόνους» για όσους έχουν πάνω από 30 έτη. Επιπλέον, η διαφορά στη σύνταξη ενός που βγαίνει στα 62 χρόνια με έναν που βγαίνει στα 67 είναι αξιοσημείωτη.
Πρέπει δε να σημειωθεί ότι στα 67 έτη, δίνεται και το μάξιμουμ της Εθνικής Σύνταξης, δηλαδή 384 ευρώ, η οποία προστίθεται στην Ανταποδοτική και την Επικουρική.
Το «κλείδωμα» της «ιδανικής» σύνταξης προϋποθέτει ελάχιστο συντάξιμο μισθό 1.000 ευρώ, προϋπηρεσία 33 έτη και πάνω, ενώ υπάρχει και η εναλλακτική της εξαγοράς «πλασματικού» χρόνου, την οποία ελάχιστοι ακολουθούν.
Πού ισχύει η αναγνώριση «πλασματικών ετών»
Το ρίσκο της εξαγοράς «πλασματικού» χρόνου για την εξασφάλιση υψηλότερης σύνταξης αποτελεί τη βασική ανησυχία όλων των συνταξιούχων, καθώς δεν μπορεί να πληρώσει κάποιος χιλιάδες ευρώ για να κερδίσει μερικές δεκάδες ευρώ μηνιαίως και μάλιστα όταν είναι σε σχετικά προχωρημένη ηλικία.
H εξαγορά πλασματικού χρόνου μπορεί να φτάσει έως τα 7 έτη για τον ιδιωτικό τομέα και έως 12 για το Δημόσιο, όταν υπάρχουν μητέρες με 3 παιδιά και πάνω. Μετά την αύξηση του βασικού μισθού στα 713 ευρώ, το ελάχιστο ποσό για την εξαγορά πλασματικού χρόνου από ένα μισθωτό είναι τα 142,60 ευρώ.
Σύμφωνα με την ασφαλιστική νομοθεσία, κάθε ασφαλισμένος, όταν συμπληρώσει το τυπικό ηλικιακό όριο των 62 ετών, με ελάχιστο χρόνο ασφάλισης τα 20 έτη, μπορεί να αναγνωρίσει επιπλέον έτη, πληρώνοντας:
- Έως 300 μέρες ή 250 ένσημα από ασθένεια.
- Έως 48 μήνες από την απόκτηση πρώτου πτυχίου σε ΑΕΙ και ΤΕΙ (δεν αναγνωρίζονται δεύτερο πτυχίο και μεταπτυχιακά)
- Έως 1 έτος για ένα παιδί, έως 2 έτη για 2 τέκνα και έως 3 έτη για 3 τέκνα.
- Έως 5 έτη όταν πρόκειται για τρίτεκνη μητέρα.
- Οι μήνες της στρατιωτικής θητείας.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, αναγνωρίζονται έως 100 μέρες ή 250 ένσημα για τις περιπτώσεις ανεργίας, κύησης και λοχείας για τις μητέρας, καθώς και του χρόνου μαθητείας, μόνο για την κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος γήρατος και όχι για το ποσό της σύνταξης που δικαιούται ο ασφαλισμένος. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συμπληρώσει ο ασφαλισμένος επιπλέον πλασματικά έτη, αλλά δεν θα πάρει υψηλότερη σύνταξη και φυσικά δεν θα καταβάλλει κάποιο ποσό εξαγοράς.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες λαμβάνεται υπόψιν ο χρόνος αποδεδειγμένης άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας πριν την εγγραφή στα μητρώα του οικείου οργανισμού, εφόσον δεν έχουν καταβληθεί οι αναλογούσες εισφορές έως πέντε έτη. Στην πράξη, έχει αποδειχθεί ότι η ηλικία των 62 ετών αποτελεί το «κλειδί» για όσους θέλουν να βγουν στη σύνταξη με 40 έτη ασφάλισης, αφού αναγνωρίσουν τα έτη σπουδών (όσοι σπούδασαν φυσικά), τον χρόνο της στρατιωτικής θητείας, την ανεργία και τον αριθμό των τέκνων. Σημειώνεται ότι στο Δημόσιο μπορούν να εξαγοραστούν 7 πλασματικά έτη μέσω σπουδών στρατιωτικής θητείας κλπ., αλλά και μέχρι 5 έτη για όσους έχουν 3 παιδιά, ενώ για τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, το «ταβάνι» είναι 7 έτη.
Η εξαγορά και πόσο κοστίζει
Ο συνολικός αριθμός των μηνών που θέλει να εξαγοράσει κάποιος εργαζόμενος για να βγει στη σύνταξη, συνδέεται άμεσα με τον τελευταίο μισθό του.
Τα βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζουν όσοι ενδιαφέρονται να εξαγοράσουν «πλασματικό» χρόνο, είναι τα εξής:
- Μπορούν να πληρώσουν εφάπαξ, μέσα σε τρεις μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης με έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν δίδεται έκπτωση για εξαγορά χρόνου, μικρότερου του ενός έτους. Επιπλέον, μπορούν να καταβάλλουν το οφειλόμενο ποσό σε μηνιαίες δόσεις ανάλογες με τον αριθμό των μηνών που αναγνωρίζονται. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής δόσης, το ποσό αυτής επιβαρύνεται με τα προβλεπόμενα πρόσθετα τέλη.
- Όταν θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα και προσαυξάνεται το ποσό της σύνταξης, τότε παρακρατείται το 25% αυτής, μέχρι να εξοφληθεί ολοσχερώς η οφειλή για την αναγνώριση των πλασματικών ετών.
- Η αναγνώριση πλασματικών ετών γίνεται είτε πριν είτε μετά το έτος όπου κατοχυρώνονται οι προϋποθέσεις που επιθυμεί ο ασφαλισμένος ή ακόμη και όταν καταθέτει την αίτηση συνταξιοδότησης. Αν η αίτηση κατατεθεί μεταγενέστερα της ημερομηνίας αιτήσεως αναγνώρισης των πλασματικών ετών, τότε δεν γίνεται δεκτή, εκτός αν αυτό προβλέπεται από κάποιο κριτήριο σε συγκεκριμένη περίπτωση.
Τι ισχύει για αγρότες και αυτοαπασχολούμενους
Οι αγρότες και οι αυτοαπασχολούμενοι, μπορούν να προχωρήσουν σε εξαγορά πλασματικού χρόνου, ανάλογα με την ασφαλιστική κλάση, βάσει της οποίας, καταβάλλουν τις εισφορές τους.
Σύμφωνα με την ισχύουσα ασφαλιστική νομοθεσία, τα ελάχιστα ποσά για την εξαγορά πλασματικών ετών, διαμορφώνονται στα 155 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και στα 89,00 ευρώ για τους αγρότες. Το σημαντικό είναι ότι το κόστος εξαγοράς για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες, είναι ανεξάρτητο από το εισόδημα τους και συνδέεται με τις εισφορές που καταβάλλουν. Έτσι, η εξαγορά πλασματικού χρόνου μπορεί να γίνεται με την πληρωμή του ποσού που καταβάλλουν ως μηνιαία εισφορά ανάλογα με την κλάση που έχουν επιλέξει.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. Μισθωτός του ιδιωτικού τομέα, έγγαμος με ένα παιδί, με πτυχίο ΑΕΙ 4ετούς φοίτησης και στρατιωτική θητεία 20 μήνες, επιθυμεί να προχωρήσει σε εξαγορά «πλασματικού» χρόνου. Αν ο συντάξιμος μισθός του είναι 1.200 ευρώ, τότε το μηνιαίο κόστος εξαγοράς για τις σπουδές θα είναι 240 ευρώ Χ 48 μήνες=11.520 ευρώ.
Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής θα πάρει έκπτωση 2% (ήτοι 230,40 ευρώ) και θα πληρώσει 11.289,60 ευρώ. Αν αναγνωρίσει και τους 20 μήνες της στρατιωτικής θητείας, πρέπει να καταβάλλει επιπλέον 4.000 ευρώ. Αν εξαντλήσει το μάξιμουμ της αναγνώρισης πλασματικού χρόνου (84 μήνες), τότε θα καταβάλλει 84Χ240=20.160 ευρώ. Το ποσό των 240 ευρώ θα αφαιρείται επί 84 μήνες από την υψηλότερη σύνταξη που θα κατοχυρώσει, αφού αναγνωρίσει τα πλασματικά έτη.
Αν ο συγκεκριμένος ασφαλισμένος με τα 1.200 ευρώ σύνταξη είχε προϋπηρεσία 31 έτη, χωρίς την πληρωμή των πλασματικών ετών, θα λάμβανε Εθνική και Ανταποδοτική Σύνταξη 609 ευρώ στην ηλικία των 62 ετών, συν επιπλέον 20% ως επικουρική. Δηλαδή, συνολικά 730,80 ευρώ. Με την αναγνώριση 7 πλασματικών ετών, θα ανέβαζε την προϋπηρεσία του στα 38 έτη και το ποσό της Εθνικής και Ανταποδοτικής Σύνταξης στα 807,72 ευρώ.
Το ποσό αυτό με επιπλέον 20% για επικουρική σύνταξη, θα αυξανόταν στα 969,26 ευρώ. Άρα, σε σχέση με 730,80 ευρώ θα προέκυπτε μηνιαίο όφελος 238,46 ευρώ. Ωστόσο, από τα 969,26 ευρώ θα αφαιρούνται κάθε μήνα επί 84 μήνες τα 240 ευρώ της εξαγοράς, οπότε για το διάστημα αυτό θα λαμβάνει 729,26 ευρώ. Δηλαδή, θα παίρνει τα ίδια χρήματα σαν να μην είχε κάνει την εξαγορά, αλλά όταν... ξεχρεώσει στα 69 του, η σύνταξη θα διαμορφωθεί στα 969,26 ευρώ, χωρίς φυσικά να λαμβάνονται υπόψιν οι ετήσιες αυξήσεις στο πλαίσιο της εισοδηματικής πολιτικής. Ωστόσο, ένας αποτρεπτικός παράγοντας σε αυτήν την περίπτωση, είναι η αβεβαιότητα για το... αύριο, λόγω του σχετικά προχωρημένου της ηλικίας, όταν θα εισπράξει κανονικά την υψηλότερη σύνταξη.
2. Έστω εργαζόμενος που προγραμματίζει να βγει στη σύνταξη το 2028, σε ηλικία 62 ετών, με 31 χρόνια προϋπηρεσίας και μέσο συντάξιμο μισθό 1.000 ευρώ (μικτές αποδοχές). Η Εθνική και η Ανταποδοτική Σύνταξη, αθροίζονται στα 552,30 ευρώ, ενώ θα λάβει και επιπλέον 20% ως επικουρική (110,46 ευρώ). Το τελικό ύψος της σύνταξης του, είναι 662,76 ευρώ. Αν βρει δουλειά με 650 ευρώ, τότε θα του γίνει περικοπή κατά 30% στη σύνταξη και θα λαμβάνει 198,82 ευρώ λιγότερα, δηλαδή 463.93 ευρώ. Με αποδοχές 662,76 ευρώ είναι αφορολόγητος, ενώ αν εργάζεται κανονικά και... εμφανώς ως μισθωτός, θα λαμβάνει μηνιαίως 1.113,93 ευρώ. Σε αυτήν την περίπτωση, αν η εργασία του είναι στον ιδιωτικό τομέα, θα του αποφέρει 14 μισθούς ετησίως, δηλαδή θα λάβει 650Χ14=9.100 ευρώ ετησίως. Στο ποσό αυτό προστίθεται το ετήσιο εισόδημα από τη σύνταξη (463,93Χ12=5.567,16 ευρώ) και το φορολογητέο εισόδημα θα διαμορφωθεί στα 14.667,16 ευρώ.
Ο φόρος που αναλογεί για τα πρώτα 10.000 ευρώ είναι 137 ευρώ, αλλά για τα υπόλοιπα 4.667,16 ευρώ, θα είναι 1.026,77 ευρώ. Συνολικά, η φορολογική του επιβάρυνση θα είναι 1.163,77 ευρώ. Άρα, το καθαρό εισόδημα μετά την αφαίρεση του φόρου θα είναι 14.667,16-1.163,77=13.503,39 ή 1.125,82 ευρώ καθαρά το μήνα. Το ποσό αυτό είναι υψηλότερο από αυτό που έπαιρνε από την αρχική (προ περικοπής) σύνταξη, κατά 5.551,27 ευρώ (13.503,39 ευρώ-7.952,12 ευρώ). Με ένα τέτοιο ποσό μόνο μέσα σε μια χρονιά θα μπορούσε να αναγνωρίσει δύο πλασματικά έτη πληρώνοντας σε δόσεις το 20% του μέσου μισθού των 1.000 ευρώ επί 24 μήνες. Δηλαδή 200Χ24=4.800 ευρώ. Αν αυτό το κάνει μόλις καταθέσει τα χαρτιά για τη σύνταξη, τότε θα αυξήσει τα συντάξιμα έτη κατά 2 και η σύνταξη του θα υπολογιστεί με βάση τα 33 έτη προϋπηρεσίας.
Σε μια τέτοια περίπτωση, η αρχική Εθνική και Ανταποδοτική Σύνταξη των 662,76 ευρώ, αυξάνεται στα 710,28 ευρώ. Άρα σε σχέση με την αρχική σύνταξη των 662,76 ευρώ με 31 έτη προϋπηρεσίας και τη νέα σύνταξη των 710,28 ευρώ μετά την αναγνώριση 2 πλασματικών ετών, θα προκύψει μηνιαίο όφελος 47,52 ευρώ. Το ποσό αυτό, λαμβάνοντας υπόψιν την εξαγορά του πλασματικού χρόνου των 24 μηνών με 4.800 ευρώ, του... επιστρέφει πίσω ποσό ίσο με 47,52 ευρώ Χ 12 μήνες =570,24 ευρώ ετησίως, δηλαδή το 13% του κεφαλαίου που καταβάλλει λόγω εξαγοράς πλασματικού χρόνου.
3. Ελεύθερος επαγγελματίας με συντάξιμες αποδοχές 1.000 ευρώ, και 32 έτη ασφάλισης, θα λάβει ως Εθνική και Ανταποδοτική Σύνταξη στα 62 του, το ποσό 572,10 ενώ με τα ίδια έτη και έξοδο από την εργασία στα 67 χρόνια θα λάβει 687,30 ευρώ. Αν στα 67 έτη, έχει 37 έτη ασφάλισης, θα λάβει 807,80 ευρώ, συν την επικουρική σύνταξη που αντιστοιχεί στο 20% αυτού του ποσού, εφόσον έχει καταβάλλει τις αντίστοιχες εισφορές (είναι προαιρετική η επικουρική). Αν θέλει να εξαγοράσει π.χ. 4 έτη λόγω σπουδών και ανήκει στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία, θα πληρώσει 155 ευρώ Χ 48 μήνες, δηλαδή 7.440 ευρώ, προκειμένου να επιτύχει υψηλότερη ανταποδοτική και επικουρική σύνταξη, ακόμη και κατά 150 ευρώ.
4. Αγρότης με συντάξιμες αποδοχές 700 ευρώ, 35 έτη ασφάλισης και συνταξιοδότηση στα 67 έτη, θα λάβει Εθνική και Ανταποδοτική Σύνταξη 645,17 ευρώ, συν την επικουρική, εφόσον πλήρωνε τις ανάλογες εισφορές. Αν θέλει να αναγνωρίσει 2 χρόνια του στρατού, θα πληρώσει την μηνιαία εισφορά που καταβάλλει σήμερα επί 24 μήνες. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί να αυξήσει τη σύνταξη του έως και 100 ευρώ.