Τεκμήρια: Πώς να αποφύγετε τις παγίδες

Κάθε χρόνο ένας στους τρεις φορολογουμένους «πιάνεται» στην τσιμπίδα των τεκμηρίων, με αποτέλεσμα να φορολογείται με βάση όχι το πραγματικό του εισόδημα, αλλά αυτό που προκύπτει από τα τεκμήρια διαβίωσης.

Είναι ενδεικτικό ότι το προηγούμενο έτος το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα ανήλθε στα 78,3 δισ. ευρώ, ενώ το ποσό για το οποίο φορολογήθηκε το σύνολο των φυσικών προσώπων έφθασε στα 84,7 δισ. ευρώ εξαιτίας των τεκμηρίων.

Τα τεκμήρια είναι η μεγαλύτερη παγίδα πρόσθετων φόρων για τα νοικοκυριά.

Για παράδειγμα απειλούν χιλιάδες φορολογουμένους που προχωρούν στην αγορά ενός καινούργιου ή μεταχειρισμένου αυτοκινήτου. Και αυτό γιατί στο τεκμήριο διαβίωσης, το οποίο προσδιορίζεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και την παλαιότητα του αυτοκινήτου, έρχεται να προστεθεί και το ποσό που διέθεσε ο φορολογούμενος για να αποκτήσει το Ι.Χ., το οποίο αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακού στοιχείου, ανεβάζοντας το συνολικό ύψος του τεκμαρτού εισοδήματος. Εάν μάλιστα το αυτοκίνητο είναι μεγάλου κυβισμού, 1.929 κ.ε. και άνω, τότε ο ιδιοκτήτης του καλείται να πληρώσει και φόρο πολυτελούς διαβίωσης.

Ωστόσο υπάρχουν τρόποι που επιτρέπουν στους φορολογουμένους να ξεφύγουν από τα τεκμήρια και να φορολογηθούν για το πραγματικό εισόδημα που εισέπραξαν. Οι φορολογούμενοι μπορούν να επικαλεστούν εισοδήματα, δάνεια που έλαβαν, εφάπαξ και αποζημιώσεις για να γλιτώσουν τα τεκμήρια.

Ειδικότερα:

1. Πραγματικά εισοδήματα τα οποία απέκτησαν το 2021 οι φορολογούμενοι. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα επιδόματα ανεργίας, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες κ.λπ.

2. Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα κατά τις ισχύουσες διατάξεις και αποκτήθηκαν εντός του 2021 από τους φορολογουμένους. Συγκεκριμένα μπορούν να επικαλεστούν το εφάπαξ που έλαβαν οι φορολογούμενοι ως συνταξιούχοι ή την αποζημίωση που εισέπραξαν από την ασφαλιστική τους εταιρεία κ.λπ.

3. Τα έσοδα που εισέπραξαν οι φορολογούμενοι το προηγούμενο έτος από την πώληση περιουσιακών στοιχείων τους. Ως έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που εισέπραξε ο φορολογούμενος από την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.λπ. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2021 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου.

4. Χρηματικά ποσά που εισήγαγαν στην Ελλάδα, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται.

5. Δάνεια που έλαβαν οι φορολογούμενοι εντός του 2021 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2021 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.

6. Ποσά που εισέπραξαν το 2021 είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2021 τέτοια ποσά, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του (ώστε εάν χρειαστεί να μπορεί να το προσκομίσει στις φορολογικές αρχές) σχετικό πιστοποιητικό του αρμόδιου προϊσταμένου ΔOY, από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2021.

7. Κέρδη από λαχεία, ΠPO-ΠO, Λόττο, Tζόκερ, Προκαθορισμένο Στοίχημα και λοιπά τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ. Τα ποσά των κερδών από τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του τη σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρεία που διενεργεί τις κληρώσεις των λαχείων.

8. Εισοδήματα παρελθόντων οικονομικών ετών. Πρόκειται για την «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» με την οποία μπορεί να καλύψει την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων, επικαλούμενος εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμη και πριν από 10, 20 ή και περισσότερα χρόνια, εφόσον βέβαια υπήρχαν.

Και οι έκτακτες ενισχύσεις για την πανδημία

Οσοι επλήγησαν από την πανδημία μπορούν να καλύψουν τα τεκμήρια με τις έκτακτες αποζημιώσεις και οικονομικές ενισχύσεις που έλαβαν πέρυσι από το κράτος, στο πλαίσιο εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής στήριξης. Τα ποσά αυτά είναι τα εξής:

• Οι αποζημιώσεις ειδικού σκοπού των 534 ευρώ που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2021 σε χιλιάδες εργαζομένους, επιχειρηματίες και αυτοαπασχολούμενους.

• Η αφορολόγητη αμοιβή για την απασχόληση ιδιωτών ιατρών σε δημόσια νοσοκομεία με σκοπό την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών λόγω COVID-19.  

• Η αποζημίωση που χορηγήθηκε σε ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και λοιπών τουριστικών καταλυμάτων για την προσωρινή διαμονή φυσικών προσώπων που νοσούν από COVID-19 και ατόμων που φροντίζουν ή συνοδεύουν τα άτομα αυτά.

• Οι ενισχύσεις που καταβλήθηκαν στους αγρότες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ στο πλαίσιο δράσεων αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19.

• Οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν σε ιδιοκτήτες εκμισθούμενων ακινήτων για την κάλυψη των εισοδηματικών απωλειών τους από τη μη είσπραξη των ενοικίων των μηνών Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου 2020, Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου, Μαρτίου, Απριλίου, Μαΐου, Ιουνίου και Ιουλίου 2021.

• Η έκτακτη αποζημίωση για τους εποχικά εργαζομένους του τουριστικού και επισιτιστικού κλάδου.