Εντελώς τυχαία έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του – άγνωστου σε μένα – συγγραφέα Γιάννη Χαλάτση «Ο κόσμος της ακτοπλοΐας στον Κορινθιακό κόλπο».
Προφανώς κάποιος φίλος από τη Ναύπακτο (γιατί από εκεί κατάγεται ο συγγραφέας) μου το έστειλε στα πλαίσια της ανταλλαγής βιβλίων και εφημερίδων που γίνεται συχνά τελευταία στον περιφερειακό τύπο.
Στο βιβλίο γίνεται μια αναφορά για το τι έχει συμβεί στη διάρκεια των τελευταίων αιώνων στην ακτοπλοϊκή επικοινωνία των ανθρώπων που κατοικούν και στις δύο πλευρές του Κορινθιακού κόλπου, αλλά και τη δημιουργία επαγγελμάτων που είχαν σχέση με τη θάλασσα, κυρίως βέβαια την αλιεία. Σύμφωνα πάντα με τον συγγραφέα ο Κορινθιακός και οι παραλίες του δεν υπήρξαν μόνο τουριστικά θέρετρα, αλλά ένας χώρος με πλούσια ναυτική δράση και δραστηριότητα, η οποία χαρακτηριζόταν από την κινητικότητα των κοινωνικών σχέσεων, αλλά και πολλές εθνολογικές και λαογραφικές προεκτάσεις.
Με λίγα λόγια ο Κορινθιακός έχει αναπτύξει μια δική του κουλτούρα που δια μέσου των αιώνων δέθηκε περισσότερο με τις παραθαλάσσιες πόλεις όπως η Ναύπακτος, το Αίγιο κ.α.
Με αφορμή το ενδιαφέρον βιβλίο, ξετυλίχθηκε μπροστά μου η πλούσια ναυτική ιστορία του Αιγίου που ξεκινάει από τους Αργοναύτες, περνάει από το 1821 και φθάνει μέχρι σήμερα. Ακόμα και το όνομα της περιοχής μας προέρχεται από τη θάλασσα. Το αρχαίο όνομα της σημερινής Αχαΐας ήταν Αιγιαλός και οι πρώτοι κάτοικοι λέγονταν Πελασγοί Αιγιαλείς. Αργότερα ήρθαν οι Αχαιοί και ονομάστηκε Αχαΐα, ενώ η επαρχία μας κράτησε μέχρι σήμερα την ονομασία Αιγιάλεια.
Κατά την Αργοναυτική εκστρατεία η Αιγιάλεια συμμετείχε με πολλά πλοία και μάλιστα η γενναιότητα των Αιγιαλέων ναυτικών αναφέρεται και στα Ομηρικά Έπη: «Και Σικιών οθ’ αρ Άδρηστος πρωτ’ εβασίλευσεν οιθ’ Υπερισίην τε και αιπεινήν Γονόεσσαν Πελλήνην δ’ είχαν ΑΙΓΙΟ αμφενέμοντο Αιγιαλόν τ’ αναπάντα και αμφ’ Ελίκην ευρείαν»…
Το ναυτικό των Αιγιέων κυριαρχούσε στον Κορινθιακό και σε μια μεγάλη ναυμαχία με τους Αιτωλούς τους βούλιαξαν όλα τα πλοία, παίρνοντας τον θαλάσσιο έλεγχο της περιοχής.
Στους Ελληνιστικούς χρόνους όταν οι Κερκυραίοι κινδύνευσαν από τους βάρβαρους Ιλλυρίους ζήτησαν βοήθεια από τους Αιγιείς, οι οποίοι έστειλαν το στόλο τους με επικεφαλής τον ναύαρχο Μάργον από την Κερύνεια και σε μια σκληρή ναυμαχία έξω από τους Παξούς τους κατατρόπωσαν, ενώ εφονεύθει ο Μάργος.
Το κατ’ εξοχή λιμάνι των Αιγιαλέων ήταν βέβαια η Ελίκη, η πρωτεύουσα της Αχαϊκής Συμπολιτείας που υπήρξε μεγάλο εμπορικό και πολεμικό κέντρο, κάτι σαν ναύσταθμος της εποχής… Η ικανότητα των Αιγιαλέων στη θάλασσα αποδεικνύεται και από τις αποικίες που ίδρυσαν, την Σύβαριν στην Ιταλία, τον Κρότωνα που ίδρυσαν οι κάτοικοι των Βουρών ή των Αιγιών και την Κερύνεια στην Κύπρο που κτίστηκε από τους κατοίκους της δικής μας Κερύνειας.
Στον Μεσαίωνα, κατά τους χρόνους των Παλαιολόγων έλαμψε η ισχυρή προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Κατακουζηνού, φρούραρχου του Αιγίου, ο οποίος σε μια μεγάλη ναυμαχία που έγινε στον Κορινθιακό διέλυσε τον τουρκικό στόλο και απελευθέρωσε τις απέναντι περιοχές της Στερεάς, το Γαλαξίδι και το Λιδωρίκι.
Τέλος, σε μια άγνωστη σελίδα του ναυτικού παρελθόντος του Αιγίου είναι η διάσπαση του ναυτικού αποκλεισμού του Μεσολογγίου από τον Ανδρέα Λόντο και τους άνδρες του, η είσοδος τους στην Ιερή Πόλη και ο αγώνας τους εναντίον των Τούρκων στο πλευρό των Σουλιωτών του Μάρκου Μπότσαρη τους οποίους όμως αναφέρουν ιστορικά κείμενα, συναγωνίζοντο σε γενναιότητα.
Μετά την απελευθέρωση και την ίδρυση του ελληνικού κράτους το Αίγιο έγινε εμπορικό κέντρο και από το λιμάνι του έφευγαν τα πλοία με τη σταφίδα για τα μεγάλα λιμάνια της Αγγλίας, το Λίβερπουλ και το Λονδίνο, τα γνωστά «Πριμαρόλια». Και βέβαια η σχέση μας με τη θάλασσα ήταν πάντα στη πρώτη γραμμή, μέχρι σήμερα που οι παραλίες μας μετατράπηκαν σε τουριστικά θέρετρα με αξιόλογη υποδομή ενοικιαζόμενων δωματίων και ξενοδοχείων.
Η μακροχρόνια αυτή σχέση μας με τον Κορινθιακό κάνει σήμερα ακόμα πιο απαραίτητη τη διαφύλαξη αυτής της κλειστής θάλασσας από την μόλυνση που την απειλεί από τις βιομηχανίες που φυτρώνουν ένθεν και ένθεν αδειάζοντας μέσα τα θανατηφόρα απόβλητά τους, που ήδη εξαφάνισαν τα δεκάδες είδη ψαριών που υπήρχαν και αποτελούσαν για δεκαετίες βασική διατροφή των κατοίκων της Αιγιάλειας.
Ο νοών νοείτο…
*Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι επ. εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και Τ. Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου
ΠΗΓΗ: tovimatisaigialeias.gr