Είθε οι θεοί του Ολύμπου και οι αξίες του Διαφωτισμού και της Ακρόπολης να φωτίσουν και τους δικούς μας να βρούνε την Ιθάκη της ανάπτυξης, αντί να παραδέρνουν, κοντά 10 χρόνια, στα νερά του εκδικητικού Ποσειδώνα, του λαϊκισμού και του ανορθολογισμού.
«Γέρασε ανάμεσα στη φωτιά της Tροίας και στα λατομεία της Σικελίας...»
«Ευριπίδης, Aθηναίος»
Γιώργος Σεφέρης
Του Αντώνη Τριφύλλη*
1991. Ένας γνωστός εκδότης ιστορικής ημερήσιας εφημερίδα, ο Άδωνις Κύρου, βρέθηκε σε ένα μικρό ψαροχώρι στα Κύθηρα. Παρήγγειλε τα ψάρια του στην γνωστή ταβέρνα του Σωτήρη. Και, όπως μάς διηγήθηκαν, έφυγε με τα πόδια να ανηφορίσει στην κορυφή του «Αϊ-Γιώργη του βουνού». Εκεί που περπατούσε γύρω από το εκκλησάκι, κάτι του γυάλισε, έψαξε και έκανε μία σπουδαία ανακάλυψη.
Βρήκε επιφανειακά αναθήματα της μινωικής περιόδου. Ειδοποίησε τον φίλο του αρχαιολόγο κ. Σακελλαράκη και αυτός οργάνωσε επιφανειακή ανασκαφή που έφερε στο φως αρχαιολογικό θησαυρό. Ένα ασύλητο μινωικό ιερό κορυφής. Ο κ. Κύρος δεν είναι αρχαιολόγος.
Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίo του παλαιού αρχισυντάκτη του ιστορικού περιοδικού φιλελεύθερης σκέψης The Economist, Άντονι Γκότλιμπ, «The dream of Enlightenment» (Το Όνειρο του Διαφωτισμού). Πριν από 15 χρόνια είχε κυκλοφορήσει το πρώτο του βιβλίο «The dream of Reason» (Το Όνειρο της λογικής).
Ο Γκότλιμπ δεν είναι φιλόσοφος. Τα βιβλία του παρουσιάζουν και αναλύουν, το μεν πρώτο την αρχαία ελληνική φιλοσοφία που κυριάρχησε ως την Αναγέννηση, το δε δεύτερο την ιστορία της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας ως σήμερα, με έναν μοναδικό τρόπο και με πλήθος πρωτότυπων ιδεών. Δεν θα σάς κουράσω με λεπτομέρειες.
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι το εξής: Δύο υπήρξαν οι σημαντικότερες στιγμές της ανθρώπινης σκέψης. Η εποχή του Πλάτωνα, του Σωκράτη και του Αριστοτέλη και η εποχή του Σπινόζα, του Χομπς κ.λπ. Οι εποχές αυτές έδωσαν τροφή στους μαθηματικούς, στους φυσικούς, στους αστρονόμους, στους ψυχιάτρους, ακόμη και στους πληροφορικούς της εποχής μας, για να αποκρυπτογραφήσουν την φύση.
Αλλά και την πολιτική. Η Δημοκρατία των αρχαίων Ελλήνων και ο Διαφωτισμός σφράγισαν την ζωή μας, την οργάνωση των κοινωνιών και το δίκαιο. Ήσαν παιδιά πνευματικών «εκρήξεων».
Εδώ και δύο εβδομάδες το σπουδαιότερο κανάλι πολιτισμού στην Ευρώπη, η γαλλογερμανική ARTE, προβάλλει μία σειρά από 20 βίντεο υψηλής αισθητικής με θέμα την αρχαία Ελληνική Μυθολογία.
Aπό το Χάος ως τον Δία και από τον Απόλλωνα ως τον Άδη, τα βίντεο είναι πλαισιωμένα από θαυμάσια γραφιστική δουλειά και, από την άλλη, παρουσιάζουν δεκάδες πίνακες διάσημων ζωγράφων της Αναγέννησης, με θέμα την Ελληνική Μυθολογία.
Πλήθος δημοσιεύσεων και συμποσίων οργώνονται σε όλο τον κόσμο για τον Αριστοτέλη. Το έτος 2016 είχε ανακηρυχθεί από την UNESCO έτος Αριστοτέλη με αφορμή τα 2.400 έτη από την γέννησή του.
Κατά καιρούς, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός αναδύεται στην επικαιρότητα. Από τους ζωγράφους της Αναγέννησης, την ανακάλυψη εκ νέου του Θουκυδίδη από τα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής, οι αρχαίοι Έλληνες αναδύονται ως οι πρωτοπόροι της δυτικής σκέψης και του ορθολογισμού.
Και συχνά, σχεδόν χωρίς διακοπή, οι τραγωδίες και ο Αριστοφάνης χρησιμοποιούνται από διανοούμενους και στα θέατρα όλου του κόσμου για να εξηγήσουν τα φαινόμενα της σύγχρονης ζωής.
Με την εισβολή των, συνήθως χαμηλής ποιότητας, φιλμ του Χόλιγουντ ή με την σημερινή διάδοση της νέας μορφής διαδικτυακής εκπαίδευσης μέσω των MOOC's (Μαζικά Ελεύθερα Διαδικτυακά Μαθήματα), η Αρχαία Ελλάδα είναι παρούσα. Και στον αθλητισμό, ως σύμβολο της αριστείας, ο πολυνίκης σε τέσσερις Ολυμπιακούς Αγώνες Λεωνίδας ο Ρόδιος ονομάστηκε από τον Ομπάμα στην πρόποση του δείπνου.
Είμαστε πάλι σε μια τέτοια φάση. Ψάχνοντας ο άνθρωπος να βρει απάντηση στα σύγχρονα προβλήματα που βασανίζουν την εποχή της κρίσης, φθάνει αναγκαστικά στην αρχή. Και αυτή η αρχή για τον δυτικό πολιτισμό είναι η εποχή από τον Όμηρο ως τον Αριστοτέλη και από τον Μέγα Αλέξανδρο ως την Κλεοπάτρα.
Ψάχνουν για την αρχή της ακμής ως το τέλος της παρακμής. Ψάχνουν και βρίσκουν την αρχή της παγκοσμιοποίησης στις αποικίες των Ελλήνων στην Ιωνία και στην Σικελία. Στην Αιθιοπία της μυθολογίας και στην Λιβύη. Ψάχνουν και βρίσκουν την αρχή της πόλης, της πολιτείας, των νόμων και τελικά της δημοκρατίας σε «τούτα εδώ τα μάρμαρα».
Μάλλον γι’ αυτό ο ευφυέστερος των Αμερικανών προέδρων διάλεξε την Ελλάδα. Για να δώσει ένα μήνυμα στην ανθρωπότητα, που βρίσκεται στην άκρη ενός ακόμη γκρεμού.
Και από τις αιώνιες αξίες μπορεί κανείς να πιαστεί. Και δεν είναι τυχαίο που συνάντησε την Άνγκελα Μέρκελ στο τέλος του τελευταίου του ταξιδιού εκτός Αμερικής.
Την καγκελάριο που, με το μήνυμά της στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, απαρίθμησε τις αξίες στις οποίες θα στηριχθεί η μελλοντική συνεργασία της Ευρώπης με τον νέο πρόεδρο. Με τις λίγες γραμμές του μηνύματός της χρίστηκε αυτόματα και δικαιωματικά ως η ηγέτιδα του ελεύθερου κόσμου. Ο απερχόμενος ηγέτης, δια μέσου της Ακρόπολης και του συμβολισμού της, παρέδωσε στην διάδοχό του.
Είθε οι θεοί του Ολύμπου και οι αξίες του Διαφωτισμού και της Ακρόπολης να φωτίσουν και τους δικούς μας να βρούνε την Ιθάκη της ανάπτυξης, αντί να παραδέρνουν, κοντά 10 χρόνια, στα νερά του εκδικητικού Ποσειδώνα, του λαϊκισμού και του ανορθολογισμού
*Τέως στέλεχος της ΕΕ, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
