Κατηγορήθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τους ‘’μαιτρ’’ της διαστρέβλωσης ότι στον λόγο του της Θεσσαλονίκης περιλαμβανόταν η φράση: ‘’Δεν τρέφω αυταπάτες για μία κοινωνία χωρίς ανισότητες.
Κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση και όσοι το επιχείρησαν καταστρατήγησαν τελικά την Δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα’’.
Του Κώστα Χριστίδη*
Παρέλειψαν, όμως, την αμέσως προηγούμενη και την αμέσως επόμενη φράση της ομιλίας του, οι οποίες αντιστοίχως έχουν ως εξής: ‘’Η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων τα τελευταία χρόνια αποτελεί μία τεράστια πληγή’’.
Και: ‘’Το μέρισμα ευημερίας πρέπει να μοιραστεί με όσο το δυνατόν πιο δίκαιο τρόπο. Γιατί για εμάς η αλληλεγγύη είναι η άλλη όψη της ελευθερίας’’. Η κακοπιστία και η διαστρέβλωση του νοήματος είναι προφανείς.
Αξίζει, ωστόσο, να εμβαθύνουμε περισσότερο στην έννοια της ισότητας, η οποία μπορεί να λάβει δύο διαφορετικές μορφές, την ‘’ισότητα ευκαιριών’’ και την ‘’ισότητα αποτελέσματος’’. ‘’Ισότητα ευκαιριών’’ δεν σημαίνει ‘’ταυτότητα ευκαιριών’’.
Ένα παιδί γεννιέται στην Συρία, άλλο στην Ινδία, άλλο στην Ελβετία. Ένα παιδί γεννιέται τυφλό, άλλο όχι. Απόλυτη εξομοίωση μεταξύ τους είναι αδύνατη.
Η ισότητα ευκαιριών μπορεί να θεωρηθεί ως παροχή της δυνατότητας σε όλους να αναπτύξουν τα χαρίσματα, τις κλίσεις και τις ικανότητες που έχουν ως άτομα.
Ο τόπος γέννησης, η φυλή, το φύλο, οι θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις ή άλλα χαρακτηριστικά δεν πρέπει να καθορίζουν τις δυνατότητες που ανοίγονται στο άτομο παρά μόνον οι ικανότητες και οι προσπάθειές του.
Η ελευθερία και η ισότητα ευκαιριών αποτελούν δύο πλευρές της ίδιας βασικής αξίας, της πρωταρχικότητας του ατόμου, δηλ. του να θεωρείται το άτομο ως σκοπός καθ’ εαυτό και όχι ως μέσο για την επίτευξη κάποιου άλλου σκοπού, επιλεγόμενου από τρίτους.
Βεβαίως, όπως όλα τα ιδεώδη, έτσι και η ισότητα ευκαιριών δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί κατά τρόπο απόλυτο.
Τα παιδιά που έχουν τους ‘’κατάλληλους’’ γονείς (κατάλληλους λόγω χαρακτήρα ή ενδιαφέροντος προς τα παιδιά τους ή πλούτου κλπ.) πλεονεκτούν σε σχέση με άλλα.
Όμως, στις ανοικτές κοινωνίες η διαφορά αυτή δεν είναι καθόλου αξεπέραστη, όπως δείχνει η ταχύτατη οικονομική και κοινωνική άνοδος εκατομμυρίων ατόμων που προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.
Ο καλύτερος τρόπος προώθησης της ισότητας ευκαιριών είναι μέσω της παιδείας. Αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετεί η εξαγγελία της Ν.Δ. περί ιδρύσεως ενός πρότυπου σχολείου σε κάθε περιφέρεια, όπου θα μπορούν να φοιτούν άριστοι ή πολύ καλοί μαθητές φτωχών οικογενειών.
Ως προς την ισότητα αποτελέσματος, αρκεί να σημειώσουμε ότι η παροχή σε κάποιους του δικαιώματος να προσδιορίζουν κατά την κρίση τους τα ‘’δίκαια’’ μερίδια των μελών μίας κοινωνίας και να τα ανακατανέμουν, ως σύγχρονοι Προκρούστες, μας οδηγεί στην ‘’Φάρμα των Ζώων’’ του Orwell, όπου όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά είναι περισσότερο ίσα από άλλα… Οι κίνδυνοι για την ελευθερία είναι προφανείς και ο εξισωτισμός προς τα κάτω αναπόφευκτος.
Νομικός – Οικονομολόγος*