Ο ηγέτης πρέπει να περάσει από τη χοάνη των ανθρωπιστικών επιστημών «humanities» όπως πρέσβευε ο Πλάτων (428-374 π.Χ.), ο πολιτικώτατος αυτός νους του κόσμου.
Με όρους κοινωνιολογίας είναι το πρόσωπο που κατέχει κεντρική θέση και διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στη κοινωνία, ασκώντας εξουσία για το συντονισμό των ενεργειών του συνόλου που κατατείνουν στην επίτευξη ενός σκοπού.
Tου Βασίλειου Γρηγ. Παπαδάκη
Ο ιδεατός ηγέτης, ο πλατωνικός «βασιλικός ανήρ» (άριστος κλασσικός), είναι ο πιο σύνθετος ανθρώπινος τύπος. Πρέπει να κατέχει όλες τις όψεις της σκέψης και της ψυχής, αλλά όλες κατά το μέτρο που μπορεί να συνυπάρχουν και να ιεραρχηθούν από ένα ανώτατο κριτήριο, το νου. Συντονιστής και διαιτητής των δυνάμεων και των αρετών του ανθρώπου ο ηγέτης για να ασκεί δίκαιη και αποτελεσματική εξουσία πρέπει πρώτα να κυβερνά το μέσα του κόσμο και ύστερα την πολιτεία.
Στο πρόσωπο του ηγέτη βρίσκεται εκφρασμένη η συνεκτικότητα, η αξιοπρέπεια και το ήθος. Εκτός από τη σοφία και τις πνευματικές και ηθικές αρετές ο ηγέτης πρέπει να διαθέτει τη φυσική δύναμη για την επιβολή των αποφάσεων και πράξεων με απώτερο σκοπό την διασφάλιση της ευημερίας και ασφάλειας του συνόλου.
Η αξία του ηγέτη καθορίζεται από την ποιότητα των πράξεων και ουχί από την αρετή των λόγων. Ο διορατικός και ευφυής ηγέτης έχει την ικανότητα να προωθεί όλες τις θεωρητικές αξίες της επιστήμης, της τέχνης και της θρησκείας. Φυσικά δεν νοείται να είναι αρτιμαθής η οψιμαθής. Θετικά προσόντα του ηγέτη, η πολιτικότητα, διπλωματία, παρατηρητικότητα, το ορθώς κρίνειν, η εθνική συνείδηση, η αίσθηση φιλοπατρίας χωρίς έντονα στοιχεία εθνικισμού η πατριδολατρίας. Απαραίτητη και η ικανότητα νομικής και οικονομικής σκέψης.
Ας λάβουν σοβαρά υπόψη τα προλεχθέντα, οι εκλέκτορες του 2019, όταν ψηφίσουν τους κοινοβουλευτικούς αντιπροσώπους.
Μία από τις αρετές του ηγέτη είναι και η φαντασία (δημιουργική ικανότης του νου, ενόραση ενός ανωτάτου σκοπού), αυτό που λείπει από τη σημερινή οπισθοδρομική κυβέρνηση. Η φαντασία (πλάσμα του νου, ανάπλαση, αναπόληση) για τον Πλάτωνα είχε φιλοσοφική έννοια.
Στο διάλογο Φίληβος (άγνωστος) ή περί ηδονής ηθικός (11Α), ο Πλάτων αναφέρει χαρακτηριστικά πως υπάρχει στην ψυχή του ανθρώπου ένας ζωγράφος που κατασκευάζει μέσα του «ζωγραφικά απεικονίσματα» των εξωτερικών αντικειμένων.
Με όρους ψυχολογίας, η φαντασία είναι μία από τις βασικές δυνάμεις της ανθρώπινης ψυχής. Κυρίαρχο σ’ αυτή είναι το ελεύθερο δημιουργικό στοιχείο Με τη σοφία και φαντασία που παρέχουν οι κλασσικές επιστήμες ο ηγέτης μπορεί να συντονίζει το παρόν με το μέλλον.
Ο τεχνικός επιστήμων δεν μπορεί να είναι ηγέτης. Δεν υστερεί μόνο για τη μονομέρια, υστερεί και γιατί η υπερτροφία της μαθηματικής και λογικής σκέψης συνθλίβει μέσα του αυτό ακριβώς το απαραίτητο για τον ηγέτη συναισθηματικό στοιχείο. Αυτό που δίνει την πνοή, την ακτινοβολία, αυτό που ενθουσιάζει τους πολίτες μίας χώρας. Απολείπει από τους αριστερούς οι οποίοι πάσχουν από συναισθηματική αμβλύτητα και ψυχική στείρωση. Δεν ξεχνιούνται οι πλημμυροπαθείς και πυροπαθείς στη Μάνδρα και στο Μάτι.
Για τον κακό ηγέτη γίνεται αναφορά από τον Κωνσταντίνο Τσάτσο στο βιβλίο: «Ελληνική Πορεία», πολιτικά δοκίμια (1945), βιβλιοπωλείο της «Εστίας»: Κακός ηγέτης είναι ο πολιτικός που στηρίζει τη νίκη του στην εκμετάλλευση της νεότητας, στα ψέματα και στην εξαπάτηση των πολιτών με τη ταχυδακτυλουργία του λόγου. Εκείνος που μάχεται για την πτώση του αντιπάλου και όχι για τη δική του υπερύψωση.
Ο κακός ηγέτης όταν δεν έχει την πλειοψηφία των πολιτών και θέλει να δείξει ότι την έχει, αποφεύγει την ψηφοδόχο και καταφεύγει στα ρείθρα και τη βία. Κάκιστος είναι ο πολιτικός που νομίζει ότι είναι ηγέτης γιατί τέτοιον τον ονόμασαν οι συνεργάτες του και τα έντυπα που ελέγχει. Τέλος κακός είναι εκείνος που πιστεύει ότι είναι ηγέτης χωρίς να τον ονομάσουν οι πολίτες. Η ηγεσία είναι προνόμιο των ευπαίδευτων, των πνευματικά προηγμένων, και ουχί των ηρόστρατων και λιγομαθών.
Ο Γερμανός κοινωνιολόγος Max Weber (1864-1920), καθιέρωσε τον όρο «Παιδαγωγική Εξουσία», για να περιγράψει την κατάσταση ατόμων που δεν έτυχαν κατά την παιδική ηλικία της επιβαλλόμενης αγωγής (παιδεία, μόρφωση), εκ των ων ουκ άνευ για την άσκηση εξουσίας και την εν γένει ανατροφή ενός μελλοντικού ηγέτη. Το σύνδρομο της παιδαγωγικής εξουσίας αναφαίνεται όταν τα άτομα ζουν σ’ ένα ασταθές χαοτικό περιβάλλον χωρίς αρχές και κανόνες.
Τα κυριώτερα συμπτώματα: Αδύναμο εγώ, ανικανότητα εξασφάλισης αρμονικής συνύπαρξης, αίσθημα ανασφάλειας και ανεπάρκειας. Εμφανή τα συμπτώματα στον «ηγέτη» της (χρυσής) μετριότητας και στους πεπηρωμένους το νου συντρόφους.
Επίλογος
Οι πολιτικοί να εγκαταλείπουν τον πολιτικό βίο όχι πλουσιότεροι, επειδή εκμεταλλεύτηκαν την εμπιστοσύνη του λαού, αλλά ενδοξότεροι. Σωκράτης (470-399 π.Χ.).
*Δημοσιογράφος, Επίτιμο μέλος Ενώσεως Ευρωπαίων Δημοσιογράφων