Κέρδος: Mια τόσο ταλαιπωρημένη έννοια

Η συζήτηση περί των πολυπόθητων επενδύσεων, που επειγόντως χρειάζεται η ελληνική οικονομία προκειμένου να ανακάμψει μετά από οκτώ χρόνια μνημονίων, είναι τελευταία στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου.

Έχουμε, αλήθεια, αναρωτηθεί για τα πραγματικά αίτια πίσω από την έλλειψη επενδύσεων στη χώρα μας;

Του Αθανασίου Χύμη*

Σαφώς και η πολιτική αβεβαιότητα, το χρονοβόρο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, η πολύπλοκη γραφειοκρατία, οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, κ.α. είναι μερικοί από τους λόγους που επενδύσεις (εγχώριες και ξένες) δεν γίνονται στην Ελλάδα.

Όμως, εάν το καλοσκεφτούμε θα δούμε ότι πίσω από τους ανωτέρω λόγους υπάρχει μια βαθύτερη αιτία που δημιουργεί το όλο πρόβλημα:

Σαν κοινωνία έχουμε δαιμονοποιήσει το κέρδος. Στην συνείδηση του απλού Έλληνα πολίτη η λέξη κερδοσκόπος έχει σχεδόν ταυτιστεί με τον εγκληματία. Μα, ας αναρωτηθούμε: μήπως υπάρχει άνθρωπος που να σκοπεύει στην ζημία αντί στο κέρδος, να είναι δηλαδή ζημιοσκόπος; Η ερώτηση ακούγεται φυσικά αστεία κι όμως, η έννοια κερδοσκόπος έχει τόσο διαστρεβλωθεί στις μέρες μας που χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια να αποκατασταθεί στη συνείδησή μας.

Όλοι μας κυνηγούμε φυσικά το κέρδος και όχι την ζημία, είμαστε δηλαδή κερδοσκόποι! Όταν εργαζόμαστε το κάνουμε διότι κερδίζουμε σε υλικό και ψυχικό επίπεδο (χρήματα, απόλαυση εργασίας, κλπ), όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο κερδίζουμε σε πνευματικό επίπεδο, όταν προσφέρουμε στον συνάνθρωπο ή κάνουμε μία δωρεά κερδίζουμε σε ψυχικό επίπεδο (ικανοποίηση προσφοράς), όταν αγοράζουμε οποιοδήποτε αγαθό ή υπηρεσία το κάνουμε διότι κάτι κερδίζουμε από αυτό.

Με λίγα λόγια, δεν υπάρχει πράξη λογικού ανθρώπου που να μην έχει σκοπό το κέρδος. Όποιος διατείνεται το αντίθετο είτε ψεύδεται, ή δεν είναι λογικός και βλάπτει εσκεμμένα τον εαυτόν του ή, το πιθανότερον, έχει στρεβλή θεώρηση της έννοιας κέρδος.

Το κέρδος, όπως φαίνεται από τα ανωτέρω παραδείγματα, δεν είναι ανάγκη να είναι πάντα χρηματικό-υλικό. Μπορεί να είναι ψυχικό και πνευματικό, αλλά πάντα είναι κέρδος, ποτέ ζημία.

Ο επιχειρηματίας-επενδυτής, για να επιστρέψουμε στο αρχικό ερώτημα, δεν πρόκειται να δραστηριοποιηθεί σε μία χώρα όπου εκ προοιμίου θεωρείται ύποπτος και όχι καλοδεχούμενος.

Κάθε επιχειρηματίας-επενδυτής λαμβάνει μεγάλο ρίσκο. Οι περισσότερες επιχειρηματικές ιδέες αποτυγχάνουν. Για κάθε επιτυχημένη επιχειρηματική ιδέα αντιστοιχούν αρκετές αποτυχίες. Εάν ο επενδυτής δεν έχει ικανό κίνητρο –υψηλό κέρδος δηλαδή– δεν θα επενδύσει.

Το ικανοποιητικό κέρδος οφείλει να είναι αρκετά υψηλό ώστε να καλύπτει την σημαντική πιθανότητα αποτυχίας (ζημία). Γι αυτό, όχι μόνον είναι δίκαιο και ηθικό ένα μεγάλο μέρος των κερδών να πηγαίνει στον επενδυτή (σε αυτόν ουσιαστικά που βάζει τα χρήματα) αλλά και αναγκαίο.

Σήμερα, στην Ελλάδα της ανεργίας, βλέπουμε τα αποτελέσματα της επί τόσων ετών (δεκαετιών θα έλεγα) δαιμονοποιήσεως του κέρδους. Εάν δεν υπάρχουν επιχειρηματίες που να έχουν κίνητρο να ρισκάρουν, να διακινδυνεύσουν δηλαδή την περιουσία τους και τα κεφάλαιά τους, δεν δημιουργούνται θέσεις εργασίας ούτε υπάρχει ανάπτυξη.

Έστω και καθυστερημένα, ας καταλάβουμε ως κοινωνία την λειτουργία του κέρδους στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι ώστε να αποκατασταθεί η έννοια του κέρδους στην συνείδησή μας και, ταυτόχρονα, να λάβει ο επιχειρηματίας-επενδυτής την αρμόζουσα θέση στην εκτίμηση όλων μας.

*Δρ. Οικονομικών, athxymes@yahoo.com