Ο Σταύρος Μπένος μιλά ως Ευβοιώτης με παραδείγματα από την Καλαμάτα. Ο ιθύνων νους της ανασυγκρότησης, περιγράφει αποκλειστικά στο eviaonline τις εξελίξεις σε όλους τους τομείς των πολύπλοκων και πολυεπίπεδων δράσεων που απαιτούνται ώστε να υλοποιηθεί το όραμα της ανάπτυξης.
Για πρώτη φορά όμως “κρούει τον κώδωνα του κινδύνου”, τονίζοντας ότι χρειάζεται ταχύτητα, γιατί η καταληκτική προθεσμία είναι το τέλος Μαρτίου του 2024. Περιγράφει επίσης -μεταξύ άλλων πολύ σημαντικών σημείων της συνέντευξής του -τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις κάθε φορέα λέγοντας ότι κρατούν το μέλλον τους στα χέρια τους…
Γράφει η Μαρία Καράπα
Σας άκουσα στην συνάντησή σας πρόσφατα στη Λίμνη να λέτε πως βρισκόμαστε στην πιο κρίσιμη φάση του προγράμματος; Μπορείτε να μας το εξηγήσετε;
Είμαστε στην πιο κρίσιμη φάση του προγράμματος. Γιατί όλη η δουλειά που έχει γίνει μέχρι τώρα είναι σε επίπεδο μελέτης, την οποία βεβαίως μελέτη έχει υποδεχθεί με διθυραμβικά σχόλια ο πρωθυπουργός και αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό γιατί δίνει ένα σήμα στην χώρα και στο πολιτικό σύστημα συνολικά. Έχω γίνει και «νονός» της μελέτης. Την έχω ονομάσει «Σύνθεση ονείρων» γιατί είναι τα όνειρα των ανθρώπων της περιοχής. Έλαβα υπόψη μου τα πάντα. Θυμίζω ότι έκανα 100 συναντήσεις με φυσική παρουσία και 1000 τηλεδιασκέψεις.
Πόσες φάσεις πέρασαν ώστε να εξελιχθούν οι μελέτες;
Η πρώτη φάση ήταν οι πολίτες. Δεν υπάρχει τίποτα που να μην το έχουν προτείνει οι πολίτες και οι θεσμοί της περιοχής.
Η δεύτερη φάση είναι η αξιολόγηση αυτών των προτάσεων από τους επιστήμονες, τους μελετητές.
Η Τρίτη φάση ήταν η αποδοχή του πολιτικού συστήματος. Αφού το είπαν οι πολίτες, το αξιολόγησαν οι μελετητές, έρχεται το πολιτικό σύστημα και λέει αυτά προτείνω, αυτή είναι η πολιτική μου.
Η τέταρτη φάση είναι η επιλεξιμότητα από τα Ευρωπαϊκά προγράμματα. Βρισκόμαστε στο στάδιο που έχουμε 71 έργα στην πρώτη φάση προϋπολογισμού περίπου 400 εκατ. ευρώ τα οποία βρίσκονται όλα σε επίπεδο εξαιρετικής ωρίμανσης για υλοποίηση και υπάρχει και μια δεύτερη φάση, που αν πάει καλά η πρώτη θα έρθουν άλλα τόσα. Μιλάμε κοντά για 1 δισ. ευρώ.
Τι περιμένουμε να γίνει άμεσα;
Άμεσα αυτό που περιμένουμε είναι από την μελέτη να περάσουμε στην έγκριση. Αυτό είναι το μεγάλο θέμα. Όλα αυτά έχουν γίνει πάνω στα στερεότυπα ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Το ΈΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης. Είναι η πιο κρίσιμη στιγμή που πρέπει να είναι σε αφύπνιση οι τοπικοί φορείς, γιατί το πρόγραμμα το έχω κάνει με την αρχή της επικουρικότητας και οι πρωταγωνιστές είναι η Περιφέρεια, οι Δήμοι, η διαχειριστική αρχή και η Σκαπάνη που είναι ο αναπτυξιακός οργανισμός της Περιφέρειας.
Σε λίγες μέρες θα βγει η πρόσκληση από τη διαχειριστική αρχή. Είναι η διαδικασία που προβλέπεται από τις Ευρωπαϊκές αρχές και από τον νόμο που ψηφίστηκε πέρσι το καλοκαίρι για όλο το ΕΣΠΑ. Την πρόσκληση θα την κάνει ο σπουδαίος κ. Λέμας, ο οποίος θα έχει περιγράψει το πρόγραμμα – την ΟΧΕ δηλαδή – με βάση τη μελέτη που έχω ετοιμάσει εγώ. Θα πάει στην Περιφέρεια και η Περιφέρεια σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται από τις Ευρωπαϊκές αρχές θα κάνει δημόσια διαβούλευση για να δώσουν τη σύμφωνη γνώμη τους ή να κάνουν τις παρατηρήσεις τους όλοι οι φορείς της περιοχής. Οι τοπική αυτοδιοίκηση, οι εργαζόμενοι..
Υπάρχει περιορισμός χρόνου;
Βεβαίως, το χρονοδιάγραμμα είναι μέχρι το τέλος του Μαρτίου 2024. Η δημόσια διαβούλευση πρέπει να τελειώσει μέχρι το τέλος του Γενάρη και τότε θα συνεδριάσει το Περιφερειακό Συμβούλιο για να δώσει την τελική πρόταση. Αυτή η πρόταση θα περιλαμβάνει τη στρατηγική και τις δράσεις και τα έργα που απορρέουν από αυτή τη στρατηγική. Αυτό θα επιστρέψει στη διαχειριστική αρχή για να δώσει την τελική έγκριση. Ας πούμε ότι η τελική έγκριση είναι τέλος Μαρτίου, από εκείνη τη στιγμή και μετά, το πρόγραμμα έχει γίνει Ευρωπαϊκό. Δεν το κλονίζει κανένας.
Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν ώστε να μην πάρει την τελική έγκριση;
Να μην γίνουν ακριβώς όλα αυτά που σου λέω. Ας πούμε η πρόσκληση της Διαχειριστικής αρχής, να μην βγάλει την πρόσκληση. Η περιφέρεια να μην δείξει τον απαιτούμενο ζήλο ώστε να γίνει ταχύτατα η δημόσια διαβούλευση. Όταν αδρανοποιείται μια αρχή μπορεί να σε φέρει πίσω. Πρέπει ο καθένας να κάνει το καθήκον του. Είμαι σίγουρος ότι η διαχειριστική αρχή θα τα κάνει στο 100% το καθήκον της, αλλά μετά θα πρέπει όλοι οι αιρετοί και όλοι οι φορείς να είναι σε εγρήγορση.
Πιστεύετε ότι οι φορείς είναι έτοιμοι να το φέρουν εις πέρας;
Δεν μπορώ να το απαντήσω. Γι΄αυτό άλλωστε κάνω και αυτές τις επαφές για να τους πω πόσο σημαντικό είναι αυτό και πόσο γρήγορα πρέπει να ανταποκριθούν προκειμένου να γίνει αυτός ο κύκλος της διαβούλευσης, να επιστρέψουν οι προτάσεις τους, να πάρει απόφαση επί των προτάσεων το Περιφερειακό Συμβούλιο και μετά να οδεύσει πίσω στην Διαχειριστική αρχή για να πάρει την τελική έγκριση. Να πούμε γιατί είναι πολύ σημαντικό, ότι η Διαχειριστική αρχή είναι κατά 80% ευρωπαϊκός θεσμός και κατά 20% ελληνικός. Είναι η μόνη υπηρεσία της χώρας που μπορεί να λέει όχι ακόμη και στον Πρωθυπουργό γιατί κινείται σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρώπης.
Από τη στιγμή που θα εγκριθεί και μετά, τι γίνεται;
Αλλάζει εντελώς το περιβάλλον! Ξέρουμε ότι έχουμε ένα πρόγραμμα εγκεκριμένο, συγκεκριμένο, με τις μελέτες του, το χρονοδιάγραμμά του και με ευρωπαϊκές πιστώσεις. Σιγά σιγά θα ακολουθήσουν κατόπιν οι ανακοινώσεις και οι δημοπρατήσεις των έργων και των δράσεων. Με το καλό από την άνοιξη του 2024 και μετά θα αρχίσει να «ανοίγει η βεντάλια» των έργων και των δράσεων του προγράμματος.
Σε όλη αυτή την διαδικασία το Διάζωμα θα είναι κοντά στους φορείς και την τοπική κοινωνία;
Εμείς θα είμαστε πάντα παρόντες, το έχουμε δηλώσει. Ο ρόλος μας είναι να το επιτηρούμε συνέχεια, γι΄αυτό έχουμε κάνει και αυτή την εξαιρετική ιστοσελίδα «ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ» που την μετατρέψαμε από δημόσια διαβούλευση σε καθημερινή λογοδοσία. Οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται καθημερινά για τα πάντα.
Τι θέλετε να πείτε προς όλους εκείνους που «κρατούν στα χέρια τους» την διαδικασία έγκρισης;
Να το κάνουν δικό τους! Να καταλάβουν ότι είναι το μέλλον τους! Να καταλάβουν ότι το πρόγραμμα αυτό δεν είναι εφήμερο, δεν είναι για αύριο, είναι για τις επόμενες δεκαετίες. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν εννοώ ότι θα υλοποιηθεί σε δεκαετίες, γιατί θα αρχίσει να υλοποιείται άμεσα, σταδιακά. Οι μελέτες για τον δρόμο είναι πολύ απαιτητικές, εγώ υπολογίζω εργολάβο για τον δρόμο να έχουμε σε μια 5ετία. Άρα ο δρόμος θα υπάρχει σε μια 10ετία. Αυτά είναι τα χρονοδιαγράμματα και πρέπει να έχουμε υπομονή. Τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια επίσης, έχουν πολύ δύσκολες διαδικασίες. Βλέπω ότι θα μπορούμε να έχουμε το καινούριο περιβάλλον των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων – που σημαίνει ότι θα μπορούν να βγάζουν άδειες οι πολίτες και θα μπορούμε να έχουμε ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας – με ασφάλεια μπορούμε να πούμε μια 5ετία. Πρέπει να έχουμε υπομονή.
Αν ξεκινούσατε από την αρχή, θα αλλάζατε κάτι;
Τίποτα! Τίποτα απολύτως. Ούτε καν θα ήθελα να αλλάξω στο μυαλό μου αλλά και στην πράξη και όλα αυτά που συνέβησαν. Όλα ήταν χρήσιμα, όλα! Το πρόγραμμα δεν έχει κριθεί ακόμα! Αυτό είναι το καμπανάκι που θέλω να χτυπήσω! Μόνο όταν πάρει την έγκριση, τότε θα είμαστε ασφαλείς.
Γιατί έχετε τόση μεγάλη αγωνία;
Γιατί από τότε που ήμουν δήμαρχος, παρακολουθώ όλο το φαινόμενο της φυσικής καταστροφής. Άλλωστε δεν υπάρχει φυσική καταστροφή που να μην με έχουν καλέσει. Και τώρα από παντού με καλούσαν, αλλά δεν υπάρχει χρόνος δυστυχώς. Αν εξαιρέσω την Καλαμάτα, που είναι το μοναδικό πρόγραμμα στην Ελλάδα που έγινε 100% όπως σχεδιάστηκε, όλα τα άλλα εγκαταλείφθηκαν!
Τι καλό έγινε λοιπόν στην Καλαμάτα, που μπορεί να γίνει και στην Εύβοια;
Έγινε ένα πρόγραμμα ολιστικό, εγκρίθηκε από την ΕΟΚ τότε, στα πλαίσια των μεσογειακών ολοκληρωμένων προγραμμάτων, τώρα είναι στα πλαίσια της ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης και μετά υπήρχε ο Σταύρος, ο άγρυπνος φρουρός που δεν το άφησε ούτε μια μέρα.
Στη Λίμνη έφερα ένα παράδειγμα που ήταν ο περιφερειακός δακτύλιος της Καλαμάτας που αν υπήρχε το διαδίκτυο θα με είχαν «τρολάρει» μου έλεγαν ότι είμαι τρελός… Φαινόταν όνειρο επιστημονικής φαντασίας. Ολοκληρώθηκε πριν από 5 χρόνια το έργο αυτό. Όποιος πάει στην Καλαμάτα το βλέπει. Τότε μου έβγαζαν μαύρες σημαίες αυτοί που με είχαν εκλέξει…Να θυμηθούμε ότι το 70% είτε είχε πέσει το σπίτι τους, είτε δεν είχαν να φάνε! Ήταν ακραία προβλήματα. Εγώ, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, τους μιλούσα για το μέλλον. Αν ακούσεις με την ντουντούκα την πρώτη νύχτα που βγήκα να τους εμψυχώσω, τους έλεγα και είναι λίγο τρελό αυτό, ότι πρώτα θα φτιάξουμε τα μνημεία μας και μετά τα σπίτια μας. Τους έλεγα πόση προτεραιότητα είναι να μην χαθεί ο πολιτισμός από την πόλη. Τώρα μου λένε, Δήμαρχε, τώρα καταλαβαίνουμε τι έκανες για την πόλη…
Δεν ξέρω αν θα ζήσω να το ακούσω από τη Β. Εύβοια…(χαμογελάει) πάντως, είναι σίγουρο ότι μετά από 10ετίες θα το λένε. Είναι το δεύτερο ολιστικό πρόγραμμα της πατρίδας μας μετά από φυσική καταστροφή η Β. Εύβοια. Η αγωνία μου είναι να ολοκληρωθεί στο 100%
Η εμπειρία σας τι σας λέει; Θα έχουμε μια αντίστοιχη Καλαμάτα στην Εύβοια;
Ναι είμαι αισιόδοξος, όχι όμως ότι δεν είμαι σε διαρκή επαγρύπνηση!