Ο Μόνος, πιθανότατα, οικισμός που δεν κινδυνεύει από φονικές και καταστροφικές πλημμύρες είναι η Απείρανθος της Νάξου, που ευτύχισε να είναι η γενέτειρα του Μανώλη Γλέζου.
Ακριβώς γιατί αυτός ο πολυπράγμων οραματιστής και ακαταπόνητος αγωνιστής φρόντισε να απλωθεί πάνω από το χωριό του ένα επιστημονικά θεμελιωμένο, τεχνικά άρτιο και αποτελεσματικό (όσο ακόμη επιτρέπει η ολέθρια πλανητική απειλή της κλιματικής αλλαγής) δίχτυ περιβαλλοντολογικής προστασίας.
Μια περιαυτολογική θωράκιση που θα έπρεπε να αποτελεί πρότυπο για την ευάλωτη σε φυσικές καταστροφές χωρά μας, αλλά αγνοείται σκανδαλωδώς από την πολιτική ηγεσία, την τοπική αυτοδιοίκηση και τον δημόσιο προβληματισμό, όπως τον διαμορφώνουν παραπλανητικά τα μέσα ενημέρωσης της φλύαρης ασχετοσύνης.
Μου δόθηκε η ευκαιρία προ ημερών να θίξω το θέμα στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα σε ολιγόλεπτη κουβέντα μας στο πόδι. Του επεσήμανα ότι από το 1991 οι υπηρεσίες της Ε.Ε. έχουν εκπονήσει ειδικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής προστασίας για τις χώρες μελή της Μεσογείου, το οποίο αξιοποίησε ο έτοιμος από καιρό Μανώλης Γλέζος. Ο κ. Τσίπρας μου απάντησε ότι έχει επισκεφτεί την Απέιρανθο και ξέρει καλά και εκτιμά και ως πολιτικός μηχανικός την δουλεία του Μανώλη.
Τόσο το καλύτερο, λοιπόν, ώστε όταν επουλωθούν όσο γίνεται οι πληγές από την τραγωδία κυρίως στην Δυτική Αττική να αρχίσουν με γοργούς ρυθμούς και πανελλαδικά ο σοβαρός επιτέλους σχεδιασμός και τα μετρά για να αποτραπούν νέες πολύνεκρες τραγωδίες.
Ξαφνιάστηκαν οι πολλοί το 1986, όταν ο Μανώλης Γλέζος που είχε εκλέγει τον προηγούμενο χρόνο, Βουλευτής Πειραιά συνεργαζόμενος με το ΠΑΣΟΚ, εγκατέλειψε το Κοινοβούλιο για να γίνει Κοινοτάρχης τ’ Απεράθου (όπως επιμένει ότι είναι η σωστή ονομασία της Απείρανθου).
Ξαφνιάστηκαν γιατί σε όλη σχεδόν την Ευρώπη σύνηθες είναι το αντίστροφο: Να χρησιμοποιείται η τοπική αυτοδιοίκηση ως εφαλτήριο για την Βουλή και την Κεντρική εξουσία.
Επανειλημμένα Βουλευτής ο Γλέζος (δύο φορές μάλιστα, το 1951 και το 1961 εξελέγει φυλακισμένος) αποτόλμησε το πρωτόφαντο πολιτικό άλμα με δύο αλληλένδετους στόχους:
Ο πρώτος ήταν να λειτουργήσει η κοινότητα με θεσμούς άμεσης Δημοκρατίας. Για να δημιουργεί συλλογικά και αποτελεσματικά και για να φανεί, ίσως, εξ’ αντιδιαστολής η φενάκη της αντιπροσωπευτικής δήθεν δημοκρατίας. Όλες τις αποφάσεις για τα τοπικά προβλήματα τις παίρνει η συνέλευση του χωριού, που συνέρχεται μια φορά τουλάχιστον τον μήνα και αυτοδιευθύνεται (εκλέγει προεδρείο και ορίζει την ατζέντα). Και όλα τα κοινοτικά έργα, υλοποιούνται από όλους τους χωριανούς κατά τις κατευθύνσεις της συνέλευσης.
Παρά τις επιφυλάξεις και αντιδράσεις για την καινοφανή λειτουργία το πείραμα πέτυχε. Στους ισχυρισμούς των παντού και πάντα καλοθελητών ότι όλα τα επιβάλλει στην συνέλευση το κύρος του Γλέζου και η εξουσία του ως κοινοτάρχη, απάντησε παραιτούμενος από Πρόεδρος Κοινότητας στα μισά της θητείας του, ενώ πειθαρχούσε πάντοτε στις αποφάσεις της συνέλευσης και όταν διαφωνούσε. Χαρακτηριστικό δείγμα:
Η πρόταση του να μεταφερθεί το Νεκροταφείο έξω από το οικισμό για λόγους περιβαλλοντολογικούς καταποντίστηκε. Πήρε μόλις τέσσερις ψήφους από τις πάνω από εξακόσιες. Το Νεκροταφείο μεταφέρθηκε αργότερα και μόνον όταν το χωριό συνειδητοποίησε ότι ο Γλέζος είχε δίκιο.
Επιτρέψτε μου να κλείσω τα του πρώτου στόχου με στίχους. Ο καταδικασμένος τρείς φορές σε θάνατο Μανώλης Γλέζος δείχνει να φέρει βαρέως ότι επέζησε, έστω «κατά λάθος και από τύχη», όπως γράφει ενώ γύρω του θέριζε ο θάνατος. Στα συγκλονιστικά ποιήματα του της συλλογής «ΝΕΚΥΙΑΙ ΩΔΑΙ», όπου ανταμώνει έναν έναν και όλους μαζί τους αλησμόνητους νεκρούς συντρόφους του υπάρχουν και τούτοι οι στίχοι αφιερωμένοι (και αυτοί) στον εκτελεσμένο μονάκριβο αδερφό του Νίκο:
Γιόμισα τις πλατείες, τα σπίτια και τα έντυπα
Τις ιστοσελίδες και τα ραδιόφωνα
Με το όνομά σου
Για να ψηφίζει ο πολίτης τον εαυτό του
Και να αποφασίζει ο ίδιος για την τύχη του
Ο δεύτερος, πολυσήμαντος επίσης, στόχος του Μανώλη Γλέζου, όταν αναβάθμισε την πολιτική δράση του με το άλμα από το Κοινοβούλιο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ήταν να μετατρέψει τ’ Απεράθου σε υψηλού πολιτιστικού επιπέδου νησιωτικό οικισμό πρότυπο περιβαλλοντολογικής προστασίας και ήπιας ανάπτυξης. Προς τούτο δεν αρκούσαν μόνο το όραμα, η αποφασιστικότητα και η διασφαλισμένη συλλογική ενεργοποίηση των συγχωριανών του. Με ανεπτυγμένη οικολογική ευαισθησία και πολύχρονες μελέτες ο Γλέζος διέθετε σε βάθος και τις επιστημονικές γνώσεις υδρογεωλογίας, τις απολύτως αναγκαίες για το μεγαλόπνοο εγχείρημα.
Απλή και μεγαλοφυής η κεντρική ιδέα:
Με προϊούσα την ερημοποίηση του Μεσογειακού χώρου από την λειψυδρία, τα νερά της βροχής, ακόμη και της καταρρακτώδους αντί να χύνονται και να χάνονται στην θάλασσα (να θαλασσώνονται, όπως λέει ο Μανώλης) και αντί να προκαλούν καταστροφικές πλημμύρες να μεταβάλλονται από κατάρα σε ευλογία:
Με επιστημονική διαχείριση τους και πρόσφορες τεχνικές επεμβάσεις να μετατρέπονται σε πηγή ζωής και αειφόρου ανάπτυξης.
Με πεδίο δράσης πρωτίστως τη λεκάνη απορροής χειμάρρων και ρεμάτων στα Ανάντη (ο,τι δηλαδή δεν έγινε Πάνω από τη Μάνδρα με το βουνό και τους γύρω λόφους αποψιλωμένους από πυρκαγιές και αυθαίρετες εκχερσώσεις και με τα ράμματα μπαζωμένα εγκληματικά στα Κατάντη).
Και με ένα πλέγμα ποικίλων έργων (αναδασώσεις και φυτώρια για υποβοήθηση της αυτοφυούς της βλάστησης, δεκάδες φράγματα διάσπαρτα στις πρωτογενείς κοίτες χειμαρρικής ροής δεξαμενές και υδαταγωγοί, ενίσχυση των φυσικών πηγών και αναβαθμίδες καλλιέργειας κ.α.) ολοκληρώθηκε σε έξι περίπου χρόνια το τολμηρό εγχείρημα.
Έτσι, εξαφανίστηκαν χείμαρροι και πλημμύρες, εξαλείφτηκε η λειψυδρία και διασφαλίστηκε επάρκεια νερού για ύδρευση, άρδευση και μελλοντική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Γι αυτό το θαύμα απαιτήθηκαν οι διαρκής εγρήγορση ολοκλήρου του χωριού, ο μόχθος 150 μαστόρων και εργατών, σημαντική ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση και πάνω από όλα η έμπνευση, η πίστη και η άγρυπνη εποπτεία του Μανώλη Γλέζου.
Στα σημεία των καιρών, ότι αυτό το πιο σημαντικό ίσως έργο του πληθωρικού σε δημιουργία Γλέζου παραμένει άγνωστο στους πολλούς αφού περί άλλα τυρβάζουν τα μέσα ενημέρωσης και έμεινε αναξιοποίητο από Κυβερνήσεις, Περιφέρειες και Δήμους. Ο εμπνευστής του έχει πάντως την τιμητική αναγνώριση των ειδημόνων:
Έχει αναγορευθεί Επίτιμος Διδάκτορας στα έξι μεγαλύτερα Πανεπιστήμια μας και έχει ανακηρυχτεί Επίτιμό Μέλος σε όλους σχεδόν τους Συλλόγους Γεωτεχνικών και Υδρογεωλόγων.
Η μέγιστη ωστόσο τιμή για τον πιο τιμημένο εδώ και διεθνώς Έλληνα είναι, νομίζω, το μισό εκατομμύριο ψήφων που τον ανέδειξαν Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ το 2014. Ο Μανώλης έμεινε στην Ευρωβουλή όσο χρειαζόταν για να προβάλλει έντονα στην Ευρώπη το μέγα θέμα των Γερμανικών οφειλών στη δεινοπαθημένη Ελλάδα. Παραιτήθηκε σε ένα χρόνο με την δήλωση ότι:
Το Δημόσιο αξίωμα δεν είναι επάγγελμα. Δήλωση δεικτική και σίγουρα επικροτούμενη από τους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που τιμούν και με την ψήφο τους τον σχεδόν αιωνόβιο υποδειγματικό πολίτη Μανώλη Γλέζο, με την αδιάκοπη προσφορά του στον τόπο και την κοινωνία.
Υ.Γ. Ομιλία μου στην τιμητική εκδήλωση για τον Μανώλη Γλέζο στο 11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Χαλκίδας