Το ιατρικό λειτούργημα ενέχει βαθμό υψηλής διακινδύνευσης, το ασκεί άνθρωπος και για αυτό δεν μπορεί να απαλλαγεί από το ακούσιο ιατρικό σφάλμα. Άλλωστε, μόνον εκείνος που δεν εργάζεται, δεν κάνει λάθος.
Στο άρθρο 21 § 3 του Συντάγματος προστατεύεται η υγεία των ανθρώπων η οποία δεν αποτελεί απλά δημόσιο αγαθό αλλά κοινωνικό δικαίωμα που στρέφεται κατά του Κράτους και θεμελιώνει εύλογη αξίωση των πολιτών για την όσο το δυνατόν επιστημονικά αρτιότερη παροχή των ιατρικών & νοσηλευτικών υπηρεσιών, ισότιμα, σε κάθε πολίτη κατά το άρθρο 4 } 1 του Συντάγματος.
Κατά την εκτέλεση του ιερού καθήκοντος αυτού επισυμβαίνουν -πολλές φορές- σφάλματα του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού κατά την παροχή νοσηλείας στους ασθενείς, δηλαδή πράξεις ή παραλείψεις που συνιστούν πλημμελή τήρηση των κανόνων της ιατρικής επιστήμης εκ μέρους του ιατρού όπως
α) η απουσία του από την ενεργό εφημερία,
β) η εσφαλμένη διάγνωση,
γ) η εσφαλμένη θεραπευτική αντιμετώπιση,
δ) η πλημμελή εκτέλεση ιατρικής πράξης,
ε) η πλημμελή ενημέρωση του ασθενούς κλπ.
Όμως και συνεπεία της αδικαιολόγητα συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης στην Χώρα μας παράνομη συμπεριφορά μπορεί να στηριχθεί και σε πλημμελή οργάνωση των υπηρεσιών του δημόσιου νοσοκομείου διότι συνεπεία έλλειψης των αναγκαίων χρηματικών κονδυλίων
α) δεν γίνεται συντήρηση του εξοπλισμού,
β) δεν ενημερώνεται, ούτε εκπαιδεύεται προσηκόντως το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό,
γ) δεν είναι δυνατός ο αποκλεισμός ενδονοσοκ/κών λοιμώξεων λόγω πλημμελούς αποστείρωσης των εργαλείων κυρίως δε στις μονάδες εντατικής θεραπείας,
δ) αναβάλλονται δε χειρουργικές επεμβάσεις ελλείψη υλικών!!! κλπ.
Ο πολίτης που -συνεπεία των παραπάνω- θα υποστεί βλάβη στην υγεία του και σε περίπτωση θανάτου του οι στενοί συγγενείς του διεκδικούν τόσο την ποινική καταδίκη του υπαιτίου όσο και την αποζημίωσή τους. Δικηγορικά γραφεία αναλαμβάνουν την πρόοδο της ποινικής και αστικής δίκης. Και σε ότι αφορά μέν την ποινική ευθύνη αυτή τη φέρει ακεραία ο υπαίτιος της ζημίας, που εφόσον κριθεί ένοχος, θα τιμωρηθεί με ποινή στερητική της ελευθερίας του, σε ότι αφορά όμως την αποζημιωτική αστική ευθύνη του [Βλ. αρθρο 38 του ΥΚ] το προσωπικό δεν ευθύνεται αυτοτελώς έναντι του θιγέντος, αλλά μόνον το δημόσιο νοσοκομείο, στο οποίο υπηρετεί πλήν και εάν ο υπαίτιος ενήργησε από βαρειά αμέλεια ή δόλο.
Με την τελευταία κωδικοποίηση των διατάξεων περί Ελεγκτικού Συνεδρίου και συγκεκριμένα στα άρθρα 68, 69 του ν. 4129/2013 προβλέπεται η ευθύνη του δημοσίου υπαλλήλου από αμέλεια ή από δόλο για κάθε θετική ζημία που επήλθε στο Δημόσιο από τις πράξεις ή παραλείψεις του ενώ για την αστική ευθύνη των υπαλλήλων των Ν.Π.Δ.Δ. [όπως του δημόσιου νοσοκομείου] αποφαίνεται το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Εδώ είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ναι μέν στην κωδικοποίηση των διατάξεων περι του Ελεγκτικού Συνεδρίου και στο άρθρο 68 έχει απαλοιφθεί ο επιθετικός προσδιορισμός «βαρειά» αμέλεια και γίνεται αναφορά μόνον σε «αμέλεια» αλλά η νέα κωδικοποίηση δεν αντικαθιστά το άρθρο 38 ΥΚ και αυτό μας δίνει το δικαίωμα να πιστεύουμε ότι ο νομοθέτης δεν έχει πρόθεση να επεκτείνει την αστική ευθύνη του υπαιτίου σε όλες τις περιπτώσεις αμέλειας και άρα εξακολουθεί η ευθύνη να αφορά μόνον περιπτώσεις βαριάς αμέλειας κατά το άρθρο 38 του Υπαλληλικού Κώδικα.
Τον Ιανουάριο του 2018 ο αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών κ. Χουλιαράκης εξέδωσε εγκύκλιο από την οποία, κατ΄εκτίμηση του περιεχομένου της, προκύπτει πως στο εξής επιδικασμένη αστική αγωγή αποζημίωσης σε βάρος δημόσιου νοσοκομείου από ασθενή με το σκεπτικό «βαρειάς αμέλειας», θα καταλογίζεται στον ιατρό από το Ελεγκτικό Συνέδριο και από τις αρμόδιες οικονομικές υπηρεσίες χωρίς ωστόσο να αναφέρονται ποιες μπορεί να είναι οι περιπτώσεις της βαρείας αμέλειας που μάλλον [και ευτυχώς για την ώρα] αφήνει στον Δικαστή.
Τούτο όμως φέρνει σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τους εργαζόμενους ιατρούς των δημοσίων νοσοκομείων που αμοίβονται ελάχιστα για να παρέχουν σπουδαίες όσο και δύσκολες υπηρεσίες κάτω από ακόμη δυσκολότερες συνθήκες εργασίας [ενδεικτικά βλέπετε εφημερίες ετοιμότητας, ελάχιστο προσωπικό, πολλά περιστατικά, έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής κλπ] και έτσι ανοίγεται διάπλατα ο δρόμος προς τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες να αναλάβουν [με περιορισμούς και πάλι] την ασφάλιση της επαγγελματικής αστικής ευθύνης των ιατρών χωρίς όμως να προβλέπεται παράλληλα και μέχρι σήμερα τουλάχιστο υποχρέωση του Κράτους δικαίου – Δημοσίου να καλύπτει τα δαπανηρά αυτά συμβόλαια αστικής ευθύνης των ιατρών του. Είναι γνωστό ότι στη χώρα μας, δεν υπάρχει δημόσια ασφαλιστική κάλυψη των ιατρών για την επαγγελματική ευθύνη.
Η ποινικοποίηση της ιατρικής πράξης και η διεκδίκηση αποζημίωσης από τον ίδιο τον ιατρό προκαλεί αναμφισβήτητα σοβαρές συνέπειες στη ποιότητα της άσκησης της ιατρικής πράξης και στην δημόσια υγεία, αφού οι ιατροί των νοσοκομείων για να διασφαλίζουν [ως είναι λογικό] την προσωπική και επαγγελματική τους ησυχία θα επιλέγουν μία συντηρητική αγωγή [«αμυντική ιατρική»] αποφεύγοντας -όσο το δυνατόν- την χειρουργική ιατρική πράξη / θεραπεία.
Αποτελεί άφευκτη ανάγκη να σταματήσει -παντί τρόπο- η τρομοκράτηση των ιατρών κατά τα παραπάνω και να θεσπιστεί -με δαπάνη του δημοσίου- ομαδική ασφάλιση αστικής ευθύνης όλων των ιατρών που εργάζονται σε αυτά με εξαίρεση τα περιστατικά βαρείας αμέλειας και δόλου. Η επιδίωξη πλεονάσματος 3,5 % εκ μέρους του Υπ. Οικονομικών, ως μνημονιακή δέσμευση, δεν μπορεί να σχεδιάζεται και στην πλάτη του πολίτη σε βάρος της υγείας του και ως τρόμος στους φιλότιμους όσο και επιμελείς Ελληνες ιατρούς.
*Δικηγόρος Αρτας