Οικονομικός αναλφαβητισμός

Προ εβδομάδων διεξήχθη μία ημερίδα κατά την οποία ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών Νίκος Φίλιππας και άλλοι πανεπιστημιακοί παρουσίασαν μελέτες, οι οποίες τεκμηριώνουν την άγνοια των Ελλήνων για οικονομικά θέματα.

Του Κώστα Χριστίδη

Νομικού – Οικονομολόγου

Προκύπτει ότι η πλειοψηφία ακόμη και αποφοίτων των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μας γνωρίζουν ‘’όχι αρκετά’’ ή ‘’τίποτε απολύτως’’ σχετικά με τα οικονομικά θέματα, τα οποία εν τούτοις επηρεάζουν καθοριστικά την ζωή όλων. Δεν κατανοούν πως λειτουργεί ο ανατοκισμός.

Δεν έχουν ιδέα για τις επιπτώσεις ενός ονομαστικού επιτοκίου μικρότερου από τον πληθωρισμό στην αγοραστική αξία των αποταμιεύσεών τους.

Δεν γνωρίζουν πως λειτουργεί η αγορά ομολόγων, την σημασία του ύψους και της διάρθρωσης του δημοσίου χρέους, τις συνέπειες των αγορανομικών ‘’παγωμάτων’’, της ενίσχυσης του ανταγωνισμού, της προσέλκυσης επενδύσεων.

Όταν μία κοινωνία αφήνει τους πολίτες της τόσο απροετοίμαστους για σοβαρές αποφάσεις σχετικά με τα οικονομικά τους – και τα ατομικά ή τα οικογενειακά οικονομικά συναρτώνται με την πορεία των δημόσιων οικονομικών, όπως συνειδητοποιούμε όλοι μας επώδυνα αλλά με μεγάλη καθυστέρηση – είναι σαν να τοποθετεί βόμβες στα θεμέλια που την στηρίζουν. Αφήνονται ανεμπόδιστες οι ομάδες συμφερόντων που επιδιώκουν σταθερά την προνομιακή ικανοποίηση ιδιοτελών αιτημάτων τους.

Η συντεχνιακή δομή της ελληνικής κοινωνίας επιτρέπει σε κάθε ομάδα συμφερόντων να επιχειρηματολογεί με πείσμα να απεργεί ή ακόμη και να βιαιοπραγεί υπέρ των συμφερόντων της, η ικανοποίηση των οποίων πραγματοποιείται εις βάρος όλων των υπολοίπων.

Τελικά, όπως έχει γράψει ο Henry Hazlitt, ‘’είτε θα πείσει το ευρύ κοινό ότι τα αιτήματά της είναι βάσιμα, είτε θα προκαλέσει τέτοια σύγχυση, ώστε η ξεκάθαρη σκέψη στο τομέα αυτόν θα καταστεί σχεδόν αδύνατη’’.

Ο οικονομικός αναλφαβητισμός του μέσου Έλληνα τον οδηγεί να πιστεύει ότι είναι τα μνημόνια που προκάλεσαν τα οικονομικά δεινά που αντιμετωπίζει και όχι οι προηγηθείσες άφρονες πολιτικές που έφεραν τα μνημόνια.

Ότι η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα μπορεί να είναι η λύση για την έξοδο από την κρίση.

Ότι η διά νόμου απαγόρευση των (ομαδικών) απολύσεων συμβάλλει στην μείωση της ανεργίας. Ότι η επιβολή κατώτατων ορίων στους μισθούς καταπολεμά την ανέχεια. Ότι η οικονομία θα ανακάμψει αν ρίξουμε περισσότερα χρήματα στην αγορά (εν ανάγκη, τυπώνοντάς τα).

Αυτές και άλλες πολλές οικονομικές πλάνες έχουν μία κοινή βάση: την αδυναμία να διακρίνουμε μεταξύ αφ’ ενός βραχυπρόθεσμων και πρόσκαιρα ευχάριστων εξελίξεων και αφ’ ετέρου μακροπρόθεσμων, αρνητικών κατά κανόνα αποτελεσμάτων μίας ενέργειας ή πολιτικής. Πρόκειται, κατά την διατύπωση του Frederic Bastiat, για σύγχυση μεταξύ του ορατού και του αοράτου (ce qu’ on voit et ce qu’ on ne voit pas).

Ατυχώς δεν είναι μόνον ο μέσος Έλληνας που στερείται βασικών οικονομικών γνώσεων. Ανάλογο έλλειμμα υπάρχει σε άλλες κατηγορίες σημαινόντων ανθρώπων, όπως δημοσιογράφων, καθηγητών, δικαστών και, ιδίως, πολιτικών, των οποίων η δημαγωγική συμπεριφορά και οι αλλοπρόσαλλες αποφάσεις οδηγούν ολοένα και περισσότερους σε μία παγίδα διαρκούς φτώχειας.