Η ψυχολογική και μικροοικονομική κρίση της ελληνικής κοινωνίας μπορεί να ξεπεραστεί μέσα από μία επανάσταση της κοινής λογικής
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει σοβαρότατο ψυχολογικό πρόβλημα, το οποίο σε βάθος χρόνου ίσως αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνο για το μέλλον της. Η δε αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού δεν είναι καθόλου εύκολη και οι όποιες προσπάθειες γίνουν προς την σωστή κατεύθυνση είναι αμφίβολο αν θα έχουν επιτυχία.
Από την τελευταία εξαμηνιαία έρευνα της εταιρείας MRB –η οποία όντως κάνει σοβαρή δουλειά– προκύπτει ότι τα συναισθήματα του θυμού, της ντροπής και του φόβου οδηγούν την ελληνική κοινωνία προς σοβαρά αδιέξοδα, τα οποία θα έχουν και πολιτικές επιπτώσεις.
Αποκαλυπτικότερα, η έρευνα, που πραγματοποιείται σε σημαντικό δείγμα 2.000 πολιτών με δικαίωμα ψήφου, καταγράφει, πρώτον, διεύρυνση της ψαλλίδας μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ στις 5,9 μονάδες (έναντι 3,7 μονάδων της αντίστοιχης έρευνας του Φεβρουαρίου).
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι ενισχύονται τα ακραία κόμματα του κοινοβουλευτικού φάσματος, τα οποία οδεύουν προς ποσοστό 18% –με το ΚΚΕ και την Χρυσή Αυγή να συγκεντρώνουν 13% περίπου.
Ας σημειωθεί ότι, στις λέξεις που εκφράζουν τον Έλληνα πολίτη για το παρόν και το μέλλον της χώρας, κυριαρχούν η «οργή» με 57,3% και η «ντροπή» με 53,8%, ενώ ακολουθεί ο «φόβος» με 40,9%. Αντίθετα, η «ελπίδα» είναι ένα συναίσθημα που αφορά μόνον το 15% των ερωτηθέντων, η «υπερηφάνεια» το 3,5% και η «σιγουριά» το 3,1%.
Με άλλα λόγια, σε ποσοστό 88,4% οι Έλληνες επιλέγουν αρνητικές και μάλιστα ιδιαιτέρως φορτισμένες λέξεις για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για την σημερινή κατάσταση της χώρας και μόνον σε ποσοστό 18,7% επιλέγουν μία θετική λέξη για τον ίδιο σκοπό.
Εξήγηση ως προς αυτό αποτελεί, ενδεχομένως, το γεγονός ότι οι ερωτηθέντες κρίνουν σε ποσοστό 92,8% ως κακή/πολύ κακή την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας και αντιστοίχως αρνητική, σε ποσοστό 72%, την προσωπική τους οικονομική κατάσταση.
Η συντριπτική δε πλειονότητα (77,5%) εκτιμά ότι στην διάρκεια των επόμενων 12 μηνών η οικονομική κατάσταση της χώρας θα χειροτερεύσει. Αντίστοιχα, ως τα σημαντικότερα προβλήματα κρίνουν οι ερωτηθέντες την ανεργία (64,7%), το φορολογικό σύστημα (42,1%), την υγεία και περίθαλψη (31,7%). Ο πληθωρισμός και η ακρίβεια συγκεντρώνουν ποσοστό 30,2%.
Στα συναισθήματα αυτά, στα οποία κυρίαρχη είναι επίσης η αίσθηση της έλλειψης εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και εν γένει στην διακυβέρνηση της χώρας, έρχεται να προστεθεί και ένα άλλο πολύ σοβαρό φαινόμενο –αυτό της μικροοικονομικής κρίσεως. Πολύ φοβούμεθα ότι οι περιπτώσεις των Ομίλων Μαρινόπουλου, Μαμιδάκη και Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου.
Εκτίμησή μας είναι ότι, με αφετηρία τους κεφαλαιακούς ελέγχους, δρομολογήθηκαν στην ελληνική οικονομία σειρά εξελίξεων οι οποίες θα πλήξουν καίρια τον επιχειρηματικό ιστό της χώρας και, ως εκ τούτου, θα εντείνουν την κοινωνική δυσαρέσκεια.
Για παράδειγμα, ένα μέρος των χρεών του Ομίλου Μαρινόπουλου αφορά μικρομεσαίες παραγωγικές μονάδες οι οποίες, αν δεν εισπράξουν τα οφειλόμενα σε αυτές, πολύ απλά θα καταρρεύσουν. Υπό αυτή την έννοια, κάθε άλλο παρά κινδυνολογία εκφράζουν οι επισημάνσεις παραγόντων της αγοράς που κάνουν λόγο για πολύ σοβαρή επιδείνωση της κρίσης ρευστότητος που ταλανίζει την ελληνική αγορά.
Αν, λοιπόν, στην πολύ σοβαρή διαβρωτική κρίση που αντιμετωπίζει το σύνολο της οικονομίας, προστεθεί η όξυνση του μικροοικονομικού της σκέλους, που είναι ο κόσμος των επιχειρήσεων, το όλο τοπίο θα σκοτεινιάσει σε μεγάλο βαθμό και η ψυχολογική κρίση που ήδη περιγράψαμε θα επιδεινωθεί.
Στο επίπεδο αυτό, θα περίμενε κανείς κάποιες αλλαγές στις συμπεριφορές και ενέργειες του πολιτικού συστήματος –το οποίο, όμως, όπως όλα δείχνουν, δεν θέλει να δει υπό άλλο πρίσμα την πραγματικότητα.
Ο κ. Γιώργος Ν. Πολίτης, συγγραφέας και επίκουρος καθηγητής Κοινωνικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο βιβλίο του Να Σηκωθούμε Όρθιοι γράφει τα ακόλουθα μεστά σε περιεχόμενο λόγια:
«Ζούμε σε μία παρατεταμένη πρωταπριλιάτικη φάρσα. Οι ειδήσεις, οι ομιλίες στην Βουλή και οι τηλεοπτικές ασυναρτησίες επιβαρύνουν την κατάσταση. Γνωρίζαμε ότι η χώρα μετατρεπόταν σε φρενοκομείο. Τώρα φαίνεται ότι οι τρόφιμοι κατέλαβαν το γραφείο της Διεύθυνσης.
Η παράνοια τσακίζει την λογική, επιτρέποντας στο καταφανώς εσφαλμένο να καθιερώνεται σαν απολύτως ορθό. Αντί να παλεύουμε για το επιπλέον, παλεύουμε για το αυτονόητο. Δεν είναι όμως η οικονομική κατάρρευση που τα γέννησε όλα αυτά. Ο εθισμός στον παραλογισμό είναι που προκάλεσε την κατάρρευση. Και αντί να χτυπάμε την ρίζα του κακού, παλεύουμε να φυλαχτούμε από τους καρπούς του.
»Οι αλλεπάλληλες κάλπες του 2015 έφεραν δεινά, ωστόσο διέλυσαν τις ψευδαισθήσεις. Η λύση δεν θα έρθει από μία μαγική “αριστερή” ή “δεξιά” οικονομική συνταγή. Είναι όλα μάταια; Όχι, τα πράγματα μπορούν να γίνουν πιο φωτεινά. Χρειάζεται μία μοναδική αλλαγή. Η απελευθέρωση από τα δεσμά της παράνοιας. Χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο χαραγμένο στους δρόμους της λογικής».
Από την άποψη αυτή, τα ΜΜΕ τί κάνουν;