Σύμφωνα με τον μύθο ο Ιάσων μαζί με τους Αργοναύτες κατέκτησαν το χρυσόμαλλο δέρας με πολύ κόπο, εξυπνάδα και έρωτα με την Μήδεια, στοιχείο που απεδείχθη απαραίτητο για την επιτυχία του εγχειρήματος.
Στην πρόσφατη Ελλάδα το αντίστοιχο χρυσόμαλλο δέρας είναι η «υπέρ του αδυνάτου» θεωρία που οδηγεί στην διαγραφή των δανειακών υποχρεώσεων προς τις Τράπεζες και τους οργανισμούς κοινής ωφελείας, όπως η ΔΕΗ.
Η διαγραφή δανείων έγινε για πρώτη φορά κατά την περίοδο της δικτατορίας. Τότε που οι ασκούντες την εξουσία διέγραψαν, για να φανούν αρεστοί, το σύνολο των δανειακών υποχρεώσεων των αγροτών και των αγροτικών συνεταιρισμών προς την Αγροτική Τράπεζα.
Δυστυχώς η «υπέρ του αδυνάτου» αντίληψη εξελίχθηκε στην μεταπολίτευση σε ένα σύστημα πελατειακών παροχών με στόχο την τόνωση της ζήτησης.
Η χρηματοδότηση των παροχών αυτών επετεύχθη με δύο τρόπους: α) με την διαχρονική αύξηση των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού με αντίστοιχη κάλυψη των ελλειμμάτων από τις διεθνείς χρηματαγορές και β) με την εκτύπωση νέου χρήματος (αύξηση προσφοράς χρήματος) με παράλληλη αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων που ξεπερνούσαν το 25% - 30% ετησίως.
Το αποτέλεσμα αυτής της απείθαρχης δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής οδήγησε την χώρα το 2009-2010 στην χρεωκοπία, όταν οι αγορές αρνήθηκαν την αναχρηματοδότηση του Δημοσίου χρέους.
Πρόσφατα η «υπέρ του αδυνάτου» θεωρία μετεξελίχθηκε σε δόγμα και ηθική «προοδευτική» επιταγή. Έτσι, ένας μεγάλος αριθμός δανειοληπτών, που αντιστοιχούν τουλάχιστο στο 30% του συνόλου, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός καταναλωτών ρεύματος, αρνούνται να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις Τράπεζες και την ΔΕΗ.
Αυτοί είναι οι λεγόμενοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» που δεν πληρώνουν όχι γιατί αδυνατούν, αλλά γιατί προσδοκούν είτε την διαγραφή των υποχρεώσεων αυτών (όπως έγινε στο παρελθόν), είτε στις διαχρονικές (ad infinitum) ρυθμίσεις διευκολύνσεων.
Σε αντίθεση με την μη πληρωμή της ΔΕΗ, οι λογαριασμοί των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας εξοφλούνται κανονικά από το σύνολο περίπου των εκατομμυρίων χρηστών. Δηλαδή, για την κινητή και σταθερή τηλεφωνία δεν προκύπτει θέμα αδυναμίας πληρωμής. Προφανώς γιατί εάν δεν εξοφληθεί ο λογαριασμός διακόπτεται άμεσα η δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας.
Συνεπώς, τυχόν προέκταση της «υπέρ του αδυνάτου» θεωρίας και στις υποχρεώσεις των δανειοληπτών προς τις Τράπεζες, όπου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL’S) ανέρχονται πλέον των 100 δισεκ. Ευρώ, θα οδηγήσει σε βαθιά κρίση το σύνολο του τραπεζικού συστήματος, σε οπισθοχώρηση της οικονομίας, και σε επαναμφισβήτηση της παραμονής της χώρας στο ευρώ, δηλ. Grexit.
Τέλος, ενδιαφέρον είναι ότι ο λογαριασμός ρεύματος της ΔΕΗ περιλαμβάνει και μια επιδότηση πέντε τοις χιλίοις που πληρώνει ο καταναλωτής ρεύματος υπέρ του Ταμείου Τελωνειακών Υπαλλήλων. Εμπλέκει και το Ταμείο αυτό στην «υπέρ του αδυνάτου» θεωρία; Γνωρίζει κανείς γιατί;
*Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο New York University και διευθύνων σύμβουλος της American Express Bank