Απόσταση, όχι Αποστασιοποίηση

Του Ηλία Καραβόλια

Πρόκειται για μια βιοπολιτική της ελάχιστης ατομικής και συλλογικής ευθύνης που κρύβει μια διπλή εντολή: Απόσταση για να μην μεταδώσεις τον ιό-που δεν ξέρεις αν τον έχεις-και για να μην στον μεταδώσει ο άλλος-που επίσης δεν ξέρεις αν τον έχει.

Και επειδή στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας η άγνοια εξυψώνεται σε κίνδυνο και εμπορευματοποιείται τάχιστα, η Google με την Apple (αν δεν κάνω λάθος) θα μας εγκαταστήσουν στα κινητά μας την εφαρμογή αναγνώρισης κοντινών φορέων του ιού. Η εφαρμογή θα προλαβαίνει τον κίνδυνο. Θα ξέρεις και θα κρατάς σε απόσταση τους μολυσμένους άλλους.

Η μηχανική της ψηφιακής αναγνώρισης των νοσούντων θα εξασφαλίσει την ανοσία του υποκειμένου.( ιδού το εμβόλιο λοιπόν-ένας ψηφιακός ιχνηλάτης).
Αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο μου εδώ.

Με ενδιαφέρουν οι συνέπειες από το πόσο γρήγορα επιτεύχθηκε παγκοσμίως η επιβολή στο κοινωνικό σώμα της διατήρησης αποστάσεων μεταξύ των ατόμων.

Θαρρείς βρε παιδί μου και ήλθε η εποχή που δικαιώθηκε πλήρως η μακαρίτισα Θάτσερ όταν προ πολλών ετών περίπου είχε πεί το περίφημό: Δεν υπάρχει κοινωνία-μόνο άτομα υπάρχουν. Αυτή την έμφαση στην ατομικότητα της ύπαρξης είναι που θα ζήσουμε ακόμη περισσότερο στα χρόνια που έρχονται.

Ο θρίαμβος του υποκειμένου έναντι της κοινωνικότητας. Ένα υποκείμενο της υπερδικτύωσης που καλείται να τηρεί τον κανόνα ασφαλείας των λίγων μέτρων από το σώμα του Άλλου αφού πρώτα εθίστηκε αρκετά στην απόσταση μέσω της ιντερνετικής εγγύτητας, μέσω της οθόνης και των social media. Μάλλον είχαμε έλθει πολύ κοντά-χωρίς τα σώματα μας-και τώρα πρέπει να κρατάμε και τις κανονικές αποστάσεις.

Δεν χρειάζεται να ξεθάψουμε τον Φουκώ από την βιβλιοθήκη ούτε τους γιατρούς του μεσαίωνα. Η σύγχρονη αναγκαία τήρηση της απόστασης είναι επιβεβλημένη για την ατομική μας προστασία αλλά κυρίως για την δημόσια υγεία. "Μακριά από τον άλλο για να μην πεθάνεις και για να μην σκοτώσεις". Αυτή είναι η εντολή που εγγράφεται στο υποσυνείδητο.

Το θέμα όμως είναι για πόσο καιρό μπορεί ο άνθρωπος της σύγχρονης υπερδικτύωσης να κρατάει αποστάσεις χωρίς να αποστασιοποιηθεί. Πόσο μπορεί το άτομο με το σκυμμένο κεφάλι στο smartphone να συμμετέχει στο γίγνεσθαι και να μην μένει στην απρόσωπη επικοινωνία του like και του follow.

Νέοι άνθρωποι απέχουν από τον συνδικαλισμό και τα κοινά ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους όλο και περισσότερο. Αναλώνονται στα ατομικά ζητούμενα παραμερίζοντας τις συζητήσεις για τα δημόσια αγαθά, τα κοινωνικά κεκτημένα. Μοιάζει σαν η πανδημία να έκλεισε στο σπίτι και τις κοινές ανησυχίες για το αύριο.

Μία πρωτοφανής κοινωνική μηχανική αλλάζει τον σύγχρονο άνθρωπο εκμεταλλευόμενη τον κατ' οίκον εγκλεισμό και την τήρηση αποστάσεων μεταξύ μας. Κινδυνεύουμε ως υποκείμενα να απέχουμε από τα μείζονα ζητήματα. Και αυτό γιατί η συστημική αρχιτεκτονική μας καθοδηγεί στην 4η βιομηχανική επανάσταση θυμίζοντας μας για παράδειγμα ότι το μέλλον ανήκει στην εξ αποστάσεως εργασία και επικοινωνία.

Έτσι η δουλειά μπαίνει σε νέες καθοδηγητικές ντιρεκτίβες και γίνεται εκ περιτροπής απασχόληση. Και κάποια ανθρώπινα δικαιώματα μπορεί και να απεμπολούνται λόγω της έκτακτης ανάγκης. Και αυτή ακόμη η φιλία  εκτρέπεται σε εξ αποστάσεως επικοινωνία με θαυμαστικά και emoticons.

Εδώ φυσικά παραμονεύει θανάσιμα ένας φονικός ιός καθώς η κοινωνική μηχανική της υπακοής στην βιοπολιτική απώθησης του θανάτου επεκτείνεται σε όλο το φάσμα των εντολών και της καθυπόταξης.

Ο κίνδυνος της παθητικής αποστασιοποίησης από τα κοινά προβλήματα κρύβεται μέσα στην αναγκαία τήρηση της απόστασης από τον άλλο. Ναι, οφείλουμε να πειθαρχήσουμε στα μέτρα υγιεινής και διαφύλαξης της δημόσιας και ατομικής υγείας. Οφείλουμε να τηρούμε την ελάχιστη απόσταση από τους διπλανούς μας.

Αλλά οφείλουμε και να ξέρουμε πότε χρειάζεται να έλθουμε κοντά, δίπλα στον Άλλο. Πότε να απλώσουμε χέρι βοήθειας και να δράσουμε από κοινού όταν διακυβεύονται αξίες και κεκτημένα. Τηρούμε τις αποστάσεις δεν σημαίνει αποστασιοποιούμαστε από την Κοινωνία…