Τον Ιούνιο του 2003, κατά την διάρκεια της Συνόδου Κορυφής των Αθηνών, που επισφράγισε την προτελευταία Ελληνική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, μία δημοσιογράφος του BBC μου ζήτησε να σχολιάσω τις αποφάσεις της.
Tου Ευκλείδη Σακελάριου
Η απάντησή μου ήταν πως η Βρετανία είχε καταγάγει μια μεγάλη νίκη στην Σύνοδο αυτή, η οποία είδε την Ευρώπη των 15 να γίνεται με μια μονοκοντυλιά Ευρώπη των 25. Η «διαρκώς στενότερη ένωση των λαών» είχε ξαφνικά μετατραπεί σε μια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών –και ασφαλώς η Βρετανική εξωτερική πολιτική είχε πετύχει και πάλι τον διηνεκή στόχο της, της εξασθένισης της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Το ωραίο ήταν ότι αυτό το πλήγμα στην Ευρώπη ενδυόταν τον μανδύα της … επιτυχίας. Η ΕΕ απέκτησε, από την 1η Ιανουαρίου του 2004, 10νέα μέλη –αυτό είχε σημασία. Τώρα, λεπτομέρειες όπως η ομοιογένεια, η πολιτική κουλτούρα, ο κοινός σκοπός δεν λήφθηκαν υπ’ όψιν και πολύ σοβαρά…
Είναι συνεπώς μάλλον ειρωνικό το γεγονός ότι είναι η Βρετανία που στέκεται τώρα στο κατώφλι της εξόδου από την ΕΕ. Η μεγαλοφυής πρωτοβουλία του David Cameron να προτείνει και να προωθήσει αυτό το δημοψήφισμα έχει οδηγήσει τον ίδιο, την χώρα του και την Ευρώπη στα όρια της πολιτικής παράνοιας.
Ο διάλογος για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας έχει υπερθερμανθεί –με τρόπο ήκιστα Βρετανικό, και εξαιρώ και την απεχθή δολοφονία της Τζο Κοξ από ακραίο και παράφρον στοιχείο, οι Ευρωσκεπτικιστές και οι Ευρωφοβικοί τσακώνονται μεταξύ τους για τις εξαιρέσεις που πέτυχε ο πρωθυπουργός και ο τελευταίος αρχίζει επιτέλους να αναρωτιέται μήπως άθελά του έγινε η απερίσκεπτη Πανδώρα της Βρετανίας, που απελευθέρωσε όλα τα κακά του κόσμου προκειμένου να κερδίσει μερικές Ευρωσκεπτικιστικές ψήφους από τον Nigel Farage… .
Και πώς αποκαλείται ένας πρωθυπουργός που εκθέτει σε κινδύνους την «οικονομική και εθνική ασφάλεια» της χώρας του που (σύμφωνα με τα ίδια τα λεγόμενά του), απειλούνται από το Brexit, όταν τα παίζει στο στοίχημα του δημοψηφίσματος ;
Ναι, αλλά οι εξαιρέσεις ; Ασφαλώς οι εξαιρέσεις είναι εκείνες που μετράνε, σωστά ; Δηλαδή, αν η Βρετανία μείνει στην ΕΕ μπορεί πάντοτε να υπερηφανεύεται γι αυτές τις κατακτήσεις, προϊόν μακρών και σκληρών διαπραγματεύσεων, έτσι δεν είναι ; Η Βρετανία θα παραμείνει στην ΕΕ αλλά σύμφωνα με τους δικούς της όρους, ενώ ταυτόχρονα η (καημένη η) Ευρώπη θα γλυτώσει από την βέβαιη διάλυση. Έτσι δεν είναι ; α, και το πιο σημαντικό : Η Βρετανία δεν θα είναι πια δεσμευμένη στην «διαρκώς στενότερη ένωση των λαών».
Οι συζητήσεις αφορούν πάντοτε στο τι θα κερδίσει η Βρετανία από την παραμονή της στην ΕΕ (με τις εξαιρέσεις), σε αντίθεση με την έξοδό της. Νομίζω ότι πρέπει να αντιστρέψουμε το ερώτημα : Η Ευρώπη κερδίζει, μακροπρόθεσμα, από την συμμετοχή της Βρετανίας ; Για να το δούμε λιγάκι.
Ιστορικά, όλες οι Βρετανικές κυβερνήσεις προσπάθησαν να καθυστερήσουν την Ευρωπαϊκή ενοποίηση, ήδη από την στιγμή της προσχώρησης της χώρας στην –τότε- ΕΟΚ (παράδειγμα οι καθυστερήσεις που «έπαιζε» η Margaret Thatcher, οι διαρκείς της αντιρρήσεις σχετικά με τον προϋπολογισμό και –φυσικά- οι απαιτήσεις της για εξαιρέσεις. Και όλα αυτά από μία ενεργό υποστηρικτή του ναι στο δημοψήφισμα του 1975, που οδήγησε την Βρετανία στην ΕΟΚ). Από την άλλη μεριά όμως, αυτό που έκανε την ΕΟΚ, την ΕΚΑΧ, την ΕΕ κλπ τόσο επιτυχημένη (ναι, επιτυχημένη !) –αλλά και ελκυστική για τις τρίτες χώρες ήταν πάντοτε η μοναδική της ικανότητα να συγκερνά τις διαφορετικές απόψεις καθοδηγώντας τις προς το κοινό καλό και να προχωρά, διαμέσου (ή και εξ αιτίας) διαδοχικών κρίσεων, στην θέσπιση κοινών κανόνων οι οποίοι αποβαίνουν προς όφελος των μελών της και άρα του συνόλου.
Αυτή η μέθοδος συνάδει απόλυτα με τον ιστορικό λόγο ύπαρξης της όλης διαδικασίας της Ευρωπαϊκής ενοποίησης : Να καταστήσει τον πόλεμο ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας αδιανόητο. Όσοι λοιπόν από εσάς που χαμογέλασαν όταν διάβασαν την λέξη «επιτυχημένη», ας σταματήσουν λιγάκι το διάβασμα για να σκεφτούν αν πράγματι διανοούνται ότι μπορεί να γίνει πόλεμος μεταξύ των μελών της ΕΕ σήμερα. Συμπερασματικά λοιπόν ναι: Η Ευρώπη κερδίζει χωρίς την Βρετανία. Κερδίζει σε συνοχή στόχων και ομοιογένεια νοοτροπίας –ακόμα και αν συνυπολογίσουμε τις διευρύνσεις από το 2003 και έπειτα.
Πρακτικά μιλώντας, ισχυρίζομαι ότι η απουσία ενός τόσο διστακτικού εταίρου, όπως ανέκαθεν ήταν η Βρετανία, και των εμποδίων και καθυστερήσεων που παραδοσιακά προέβαλλε, μπορεί μόνον να επισπεύσει την διαδικασία λήψεως αποφάσεων εντός της ΕΕ. Η βελτίωση αυτή στην λειτουργία της Ένωσης πιθανότατα θα οδηγήσει σε περισσότερες αποφάσεις και λιγότερους αστερίσκους (επιφυλάξεις επί των αποφάσεων σε κάθε επίπεδο) και, φυσικά, μεγαλύτερη συνοχή. Η μεγαλύτερη συνοχή με την σειρά της φέρνει περισσότερες πολιτικές βασισμένες σε κοινά συμφέροντα και λιγότερες βασισμένες στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή. Αυτό σημαίνει πιο επιτυχημένες πολιτικές και –συνεπώς- μεγαλύτερο όφελος για τα κράτη-μέλη. Μάλιστα, αλλά αν το Brexit σημάνει το σύνθημα της αποχώρησης και άλλων διστακτικών της ΕΕ ; Αν σημάνει την αρχή για το ξήλωμα του πουλόβερ που θα οδηγήσει στην διάλυση της ΕΕ ? Θεωρώ ότι μία πραγματικότητα όπου περισσότερες και μικρότερες Βρετανίες, που απαιτούν τις ίδιες εξαιρέσεις και απαρνούνται το κοινοτικό κεκτημένο (aquis communautaire), αντίθετα με το πνεύμα και κάθε αρχή βάσει της οποίας η Ευρωπαϊκή ενοποίηση προχώρησε στην αργή, αλλά σταθερή και ρωμαλέα πορεία της, είναι ασφαλέστερος και ταχύτερος τρόπος για να διαλυθεί η ΕΕ. Αν δεν τους αρέσει τώρα αυτό το οποίο επεδίωξαν, πρέπει και αυτές να αποχωρήσουν. Κανένας δεν μένει με το ζόρι. Μακροπρόθεσμα η Ευρώπη θα είναι ένας υγιέστερος οργανισμός χωρίς αυτές τις χώρες.
Και η οικονομία; Τι θα συμβεί με την οικονομία; Νομίζω ότι η επανάληψη της αποστροφής περί «καταιγίδας στην Μάγχη, ηπειρωτικής Ευρώπης αποκλεισμένης» δεν θα ήταν σοφή σήμερα. Περισσότερο από 50% του εμπορίου της Βρετανίας γίνεται με την ΕΕ, ενώ το Σίτυ του Λονδίνου υπήρξε πάντα το κορυφαίο επιχείρημα της Βρετανίας για να γίνει μέλος (ή να παραμείνει μέλος, οψόμεθα…) στην ΕΕ. Σύμφωνα με τον Economist, η Βρετανία θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθεί διμερώς δεκάδες εμπορικές συνθήκες αν φύγει –κατά τεκμήριο από δυσχερέστερη θέση. Η δε απουσία της μεγαλύτερης οικονομίας που δεν είναι μέλος της Ευρωζώνης ίσως ενισχύσει την ομοιογένεια της τελευταίας.
Το ίδιο ισχύει και με την γεωπολιτική σημασία της Βρετανίας. Ενώ η Ευρώπη μπορεί να απορροφήσει το –προβλεπόμενο- σοκ της απώλειας του κύρους της, θα εξακολουθήσει να αποτελεί την πιο επιτυχημένη ένωση στενά διασυνδεδεμένων κρατών παγκοσμίως. Χωρίς δε τις χρόνιες καθυστερήσεις από την Βρετανία στον τομέα της Ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας είναι πιθανόν η ΕΕ να δει και κάποια πρόοδο και στην υψηλή πολιτική. Ιδανικά, αυτό μακροπρόθεσμα θα αύξανε το διεθνές κύρος της Ευρώπης. Την ίδια ώρα, η Βρετανία θα υποβαθμιζόταν σε εξάρτημα των ΗΠΑ, αντί να αποτελέσει άλλον έναν πόλο στο παγκόσμιο σύστημα (όπως θα ήθελε).
Στην δεκαετία του 1960 το κύριο ανάχωμα κατά της εισόδου της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα ήταν ο Σαρλ ντε Γκώλ, ένας πιστός οπαδός του εθνικού κράτους. Είμαι λοιπόν ειρωνικό το γεγονός ότι σήμερα οι υποστηρικτές της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ ουσιαστικά πρεσβεύουν τα ίδια ακριβώς που πρέσβευε πριν από μισό αιώνα ένας Γάλλος πολιτικός γεννημένος το 1890. Η αλήθεια είναι ότι ο de Gaulle είχε δίκιο. Η Βρετανία δεν έπρεπε εξαρχής να είχε ενταχθεί στην ΕΕ. Για χάρη λοιπόν της πλέον επιτυχημένης απόπειρας υπερεθνικής συνεργασίας στην ανθρώπινη ιστορία η Βρετανία πρέπει να φύγει.
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
