Ενώ πολύς λόγος γίνεται σε διεθνές επίπεδο για τις νέες ανισότητες, ελάχιστοι είναι οι οικονομολόγοι που προσεγγίζουν το θέμα με βάση τα νέα παραγωγικά δεδομένα, δηλαδή αυτά του αποκαλούμενου «γνωστικού καπιταλισμού».
Οι Μαρξ και Κέυνς είναι δημοφιλείς γιατί με τις θεωρίες τους προσέφεραν στους πολιτικούς ισχυρά μέσα άσκησης της εξουσίας. Αυτός είναι και ο λόγος που τα θεωρητικά τους εργαλεία παραποιήθηκαν στην πράξη, με σκοπό την προσαρμογή τους σε ομολογημένες και ανομολόγητες πολιτικές σκοπιμότητες —κάποιες από τις οποίες είχαν και ιδιαίτερα υψηλό κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Στο πλαίσιο αυτό, μπορούμε να πούμε ότι τα 140 τελευταία χρόνια η οικονομία πολιτικοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό, από κάθε άποψη, με αποτέλεσμα η θεωρία να γίνεται συγκεκριμένη διαδικασία, ήτοι ιστορική πραγματικότητα, αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε μαρξιστική προσέγγιση. Σε μεγάλο έτσι βαθμό, τα θεωρητικά πλαίσια της οικονομικής σκέψης παραμένουν ακίνητα για μία μακρά περίοδο και περιστρέφονται γύρω από τους παραδοσιακούς συντελεστές της παραγωγής και τον ρόλο τους στην μακροοικονομική θεωρία
Ακόμα και σήμερα, πολλοί οικονομολόγοι, όταν κάνουν λόγο για την ευημερία, την παραγωγή πλούτου και την καταπολέμηση της φτώχειας, στηρίζονται αποκλειστικά σε κριτήρια που είναι επικεντρωμένα στην ιδιοκτησία και τις ιδιότητες αγαθών, παρακάμπτοντας συντελεστές όπως οι ανθρώπινες επιδόσεις, οι γνώσεις, η ταχύτητα προσαρμογής σε νέες συνθήκες και η απόκτηση δεξιοτήτων που προσφέρουν άυλες αξίες.
Σε αυτές τις νέες συνθήκες, δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν λόγο για μία «εποχή ρήξεων», με κύριο συστατικό της την ανατρεπτική δύναμη της ψηφιακής τεχνολογίας. Παράλληλα δε, όπως και ο γνωστός Περουβιανός οικονομολόγος Χερνάντο ντε Σότο, αναφέρονται στην πολυπλοκότητα ως συντελεστή παραγωγής αξίας, μέσω της οποίας αναδύεται και ο αποκαλούμενος «γνωστικός καπιταλισμός».
Κατά τον Χερνάντο ντε Σότο, συγγραφέα του περίφημου βιβλίου «Τα Μυστήρια του Κεφαλαίου», η παγκόσμια οικονομία με την σημερινή μορφή της αποτελείται από πάμπολλα μικρά κομμάτια, τα οποία είναι χρήσιμα όταν συναρμολογούνται σε πιο πολύπλοκα σύνολα. Όσο μεγαλύτερη είναι η αξία αυτών των συνόλων, τόσο περισσότερη γίνεται και η οικονομική ανάπτυξη, Είναι σαφές ότι όλα τα επιτεύγματα της ανθρωπότητας —από τα 120 συστατικά του ρολογιού μου έως τις αμέτρητες συμφωνίες που παράγουν το Διαδίκτυο και τα συστήματα αεροπλοήγησης— έχουν προκύψει και θα προκύπτουν από την συνεργασία ανθρώπων και την συνένωση πραγμάτων το ένα με το άλλο.
«Αυτός είναι και ο λόγος που ο καπιταλισμός θριάμβευσε τα 150 τελευταία χρόνια: μάς προσέφερε την καλύτερη γνώση για να διερευνήσουμε τους οικονομικούς συνδυασμούς που μπορούν να γίνουν. Δεν είναι ανάγκη ο καπιταλισμός να επανεφευρεθεί και να επαναθεωρηθεί. Πρέπει απλώς να επανακαλυφθεί», γράφει ο ντε Σότο.
Προσθέτει δε ότι ο λόγος που οι πιστώσεις και τα κεφάλαια συμπιέστηκαν τα τελευταία χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική, βρίσκεται στο γεγονός ότι η απαιτούμενη γνώση για τον προσδιορισμό και την κατανόηση βασικών στοιχείων της χρηματοοικονομίας καταστράφηκε αφρόνως. Οι διασυνδέσεις ανάμεσα στα στεγαστικά δάνεια, τις ρευστοποιήσιμες μετοχές, τα μη κερδοφόρα παράγωγα και τις οργανώσεις που τα διαχειρίζονταν, σε συνδυασμό με την μη τυποποίηση ζωτικών χρηματοοικονομικών στοιχείων, δημιούργησαν ένα θολό τοπίο στο οποίο επικρατούσε σύγχυση και άγνοια. Όμως, όταν τα δεδομένα αυτά οδηγήσουν σε ένα νέο σύστημα γνώσης, τότε ο καπιταλισμός σε Αμερική και Ευρώπη θα έχει αναρρώσει.
Τονίζεται έτσι από πολλές πλευρές ότι οι μεταρρυθμιστές και οι πολιτικοί που λαμβάνουν αποφάσεις πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν έχουν να κάνουν μόνον με μια χρηματοοικονομική κρίση, αλλά και με κρίση γνωστική. Ο καπιταλισμός ζει σε δύο κόσμους. Ο ένας από αυτούς γίνεται ορατός μέσω των πολυτελών βιλών και των παναμαϊκών πλοίων. Υπάρχει όμως και ένας άλλος κόσμος, αυτός των κανόνων, των νόμων και των πληροφοριών, που μάς επιτρέπει να οργανώνουμε και να καταλαβαίνουμε τμήματα της πραγματικότητας ώστε να τα προσεγγίζουμε δημιουργικά.
Ο κόσμος της οργανωμένης γνώσης και της εξ αυτής απορρέουσας συνεργασίας, ξεκίνησε να δημιουργείται από μεγάλους Ευρωπαίους μεταρρυθμιστές στα μέσα του 190υ αιώνα, επεκτάθηκε στις ΗΠΑ και συνέβαλε στην δημιουργία ενός καπιταλισμού που έφερε εντυπωσιακά βήματα ανάπτυξης στις περιοχές όπου αναπτυσσόταν. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο καπιταλισμός μπόρεσε να βρει λύση στο αποκαλούμενο «πρόβλημα της γνώσης», δηλαδή σε αυτό της αδυναμίας να συγκεντρώνονται, να αποθηκεύονται και να αξιοποιούνται γνώσεις. Οι μεταρρυθμιστές δημιούργησαν τα αποκαλούμενα «συστήματα μνήμης της ιδιοκτησίας», μέσω των οποίων χαρτογραφήθηκαν όλες οι διαθέσιμες γνώσεις —είτε αυτές ήταν άυλες (μετοχές, πατέντες, γραμμάτια), είτε υλικές (γη, κτίρια, μηχανές). Το να γνωρίζουμε ποιος ήταν ιδιοκτήτης, πού και πότε και ποιος χρωστούσε, επέτρεψε στους επενδυτές να προσδιορίζουν τους προμηθευτές και τους πιθανούς πελάτες, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τα παραγωγικά κύτταρα που ονομάζονται επιχείρηση και τα οποία απετέλεσαν μοναδικά εργαλεία δημιουργίας καινοτομίας και διεύρυνσης των μεταξύ ανθρώπων συναλλαγών.
Επίσης, οι μεταρρυθμιστές έλυσαν και το «πρόβλημα των συνδέσεων», δηλαδή αυτό της ανεύρεσης πληροφοριών και τις μεταξύ τους συνδέσεις. Αυτή η μεταφυσική τρόπον τινά ιδιότητα του καπιταλισμού επηρέασε βαθιά όλες τις επιστήμες και οι βιολόγοι, για παράδειγμα, μπόρεσαν να ανακαλύψουν τί είναι αυτό που συνδέει τα κύτταρα ώστε να σχηματίζονται όργανα με εξειδικευμένες λειτουργίες.
Καταλήξαμε έτσι στην ανακάλυψη του DNA, που αποτελεί κορυφαίο επιστημονικό επίτευγμα του ανθρώπου. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η λογική πίσω από την χαρτογράφηση της ιδιοκτησίας είναι το DNA του καπιταλισμού.
Τα σύγχρονα συστήματα αρχειοθέτησης έπαψαν να είναι πλέον απλές αποθήκες πληροφοριών για στοιχεία του ενεργητικού και έγιναν βιομηχανίες γεγονότων που διευκολύνουν τους επιχειρηματίες να συνδυάζουν τεχνολογίες, χρηματοοικονομικά εργαλεία, προσόντα και γνώσεις, ώστε να προσφέρουν πολύπλοκα, αλλά υψηλής αξίας, προϊόντα.
Προϊόντα στα οποία η ενσωματωμένη γνώση επιτρέπει την ταχύτερη λήψη πληροφοριών και την αποτελεσματικότερη αξιοποίησή τους.
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
