Του Θανάση Φροντιστή*
Οι εφημερίδες και το διαδίκτυο δημοσιοποιούν και απόψεις, απορίες, αφορισμούς, προβλέψεις για την επόμενη μέρα, που θα είναι τελείως διαφορετική. Έτσι τη βλέπουν όλοι.
Από το «Εγώ» στο «εμείς» και η ανάγκη για παγκόσμια αλληλεγγύη κυριαρχούν ως ζουμί των απόψεων αυτών. Λυπάμαι που δεν μπορώ να συμμεριστώ τις αισιόδοξες προβλέψεις για έναν καλύτερο κόσμο, που θα οικοδομηθεί πάνω στα ερείπια που θα αφήσει ο κορωνοϊός.
Πολλά βέβαια θα αλλάξουν. Τι θα έχει όμως αλλάξει από την ιδεολογία και το σύστημα που εξουσιάζει τον κόσμο; Έχουμε επαρκή δείγματα κατά την περίοδο της επιδημίας, που κάθε άλλο παρά αισιοδοξία επιτρέπουν.
Οι ΗΠΑ, ηγέτιδα δύναμη της δύσης ως τώρα, κλείνει τα σύνορα της και ο Πρόεδρος Τράμπ διακηρύσσει το «η Αμερική πρώτα».
Στην Ε.Ε., η Γερμανία και οι Βορειοευρωπαίοι αρνούνται το Κορωνο-ομόλογο που θα αντιμετώπιζε τις συνέπειες της επιδημίας και θα ήταν μια ντεφάκτο απόδειξη της Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης.
Αντ’ αυτής, η Γερμανία θέλει να επιβάλει την εξακολούθηση της λιτότητας και την δημοσιονομική πειθαρχία, δηλαδή νέα μνημόνια. Το πρόσφατο μήνυμα της κυρίας Μέρκελ ήταν σαφές: περικόψτε μισθούς και συντάξεις και πουλήστε δημόσια περιουσία. Η Ρωσία, μένει διακριτικά στην άκρη. Και γιατί όχι, αφού ΗΠΑ και Ε.Ε. την βλέπουν σαν αποδιοπομπαίο τράγο.
Η Κίνα, η επόμενη υπ’ αρ. 1 οικονομική δύναμη στον κόσμο, προσπαθεί να δώσει κάποια δείγματα αλληλεγγύης με την παροχή προϊόντων προστασίας κατά του κορωνοϊού σε χώρες που υποφέρουν πιο πολύ.
Όμως και η Κίνα είναι στο στόχαστρο του κ. Τράμπ, που μιλάει για τον «κινέζικο ιό», ενώ ταυτόχρονα διακηρύσσει. ότι με τη βοήθεια υγειονομικού υλικού που αποστέλλει σε χώρες που υποφέρουν, όπως για παράδειγμα η Ιταλία, αποβλέπει στο να επηρεάσει την κοινή γνώμη των χωρών αυτών!
Ποιόν μπορεί να πείσει η παραπάνω εικόνα ότι οδεύουμε προς έναν κόσμο αλληλεγγύης και πώς μπορεί να τεκμηριωθεί αυτή η προσδοκία; Δεν είδαμε π.χ. μια κίνηση του ΟΗΕ για σύγκληση μιας παγκόσμιας διάσκεψης με στόχο την παγκόσμια αλληλεγγύη.
Αλλά διερωτώμαι πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο σ’ έναν κόσμο που κυριαρχείται από ένα σύστημα η πιο θεμελιώδης αρχή του οποίου, ο ανταγωνισμός και που
η πιο σοβαρή του επένδυση είναι σε οπλικά συστήματα και μάλιστα πυρηνικά; Πώς μπορούμε να μιλάμε για το ενδεχόμενο μιας παγκόσμιας αλληλεγγύης τη στιγμή που κατά τη διάρκεια της επιδημίας συνεχίζονται πόλεμοι και δεν επιδιώχθηκε καν έστω μια προσωρινή εκεχειρία;
Προσωπικά, θεωρώ, ότι η φορά των πραγμάτων και κατά τη διάρκεια της επιδημίας δεν προοιωνίζεται κάποια αλλαγή. Ο ανταγωνισμός είναι δομικό στοιχείο ενός συστήματος που δεν το βλέπω να αλλάζει. Αντίθετα, μάλλον θα γίνει πιο σκληρό, πιο συντηρητικό.
Μετά την πάροδο της επιδημίας, σε πολλές χώρες όπως και η δική μας, θα υπάρξουν στρατιές ανέργων και παραπέρα φτωχοποιημένων ανθρώπων και πεινασμένων, που, στο πλαίσιο του υφιστάμενου συστήματος, θα είναι αδύνατο να βοηθηθούν. Με συνέπεια οι κοινωνίες θα ριζοσπαστικοποιηθούν και θα στραφούν κατά του συστήματος.
Είναι τότε που οι όποιες και όσο δημοκρατικές κοινωνίες θα βρεθούν μπροστά στο δίλημμα: βία και καταστολή, δηλ. φασισμός, ή ραγδαία μεγέθυνση του κοινωνικού κράτους με εθνικοποιήσεις και σημαντικές αυξήσεις των δημόσιων επενδύσεων ως μια απάντηση στην υψηλή ανεργία και στις κοινωνικές ανάγκες;
Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος, ότι οι διεθνείς οικονομικές ελίτ θα θελήσουν να απαλλοτριώσουν τα προνόμιά τους ή να τα μοιραστούν…
*Ο Θανάσης Φροντιστής είναι οικονομολόγος και συγγραφέας