Ο Λυκ Φερρύ, Γάλλος Φιλόσοφος και πρώην υπουργός Παιδείας της χώρας του το 2002, είναι κατηγορηματικός: "Ο καπιταλισμός, μας λέει, ως σύστημα παραγωγής πλούτου, μπήκε πλέον σε μια φάση μονιμοποίησης της "δημιουργικής καταστροφής" στους κόλπους του.
Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι θα καινοτομεί συνεχώς, θα είναι χειμαρρώδης και θα μεταβάλλει μονίμως και με μεγάλη ταχύτητα την έννοια και τους τρόπους παραγωγής πλούτου, φαινόμενο που θα απομακρύνεται από την παραδοσιακή «βιομηχανική οικονομία". Ζούμε σε μια έντονα επιστημονική και πολύπλοκη εποχή, που εξ αυτού του λόγου είναι και σοβαρότατα προβληματική. Θέτει δε τεράστια προβλήματα στην ευρωπαϊκή κυρίως σοσιαλδημοκρατία και στις παραδόσεις της».
Χωρίς καμιά αμφιβολία, ο Γάλλος φιλόσοφος δεν έχει άδικο. Θέτει δε επί τάπητος ένα τεράστιο θέμα που σκοπίμως οι πολιτικοί κυρίως αποφεύγουν να δουν σε βάθος. Ακριβώς επειδή είναι πολύπλοκο.
Ο κόσμος μας, χωρίς καμιά αμφιβολία, βιώνει σε όλα τα επίπεδα ανατρεπτικές μεταβολές, κοινωνικού και πνευματικού χαρακτήρα, οι οποίες όντως συνιστούν κορυφαία επανάσταση μετά από αυτήν του Διαφωτισμού.
Ως πρώτη παγκόσμια επανάσταση, ο αείμνηστος Ζαν- Φρανσουά Ρεβέλ θεωρούσε τον Διαφωτισμό και το παράγωγό του, τη Γαλλική Επανάσταση και την Βιομηχανική που ακολούθησε.
Σήμερα, λοιπόν, για μιαν ακόμη φορά, καμιά φαντασία - επιστημονική ή μη - δεν μπορεί να προβλέψει ποιες δυνατότητες ανοίγει στον άνθρωπο, η αποκαλούμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση, ρίζες της οποίας αυτή τη φορά, εντοπίζονται στην Αμερική. Και από την άποψη αυτή, θα πρέπει από την αρχή να υπογραμμίσουμε και να δηλώσουμε με έμφαση ότι εν μέσω πανδημίας βιώνουμε μια κυριολεκτικά ανατρεπτική εποχή.
Και όντως, οι αλλαγές που διαδέχονται η μία την άλλη, είτε αρέσουν σε κάποιους είτε όχι, είναι επαναστατικές και θα συνεχίζονται εσαεί ως τέτοιες με τα πάνω και τα κάτω τους.
Οι βασικές δυνάμεις που καθόρισαν την εξέλιξη της εποχής μας είναι η επιστήμη, η τεχνολογία και η ορθολογική σκέψη που έχουν τις απαρχές τους στην Ευρώπη του 17ου και του 18ου αιώνα. Η δυτική βιομηχανική κουλτούρα διαμορφώθηκε απ' τον Διαφωτισμό - απ’ τα γραπτά στοχαστών που ανατάχθηκαν στην επιρροή της θρησκείας και του δόγματος, οι οποίοι επιθυμούσαν να τα αντικαταστήσουν με μια πιο λογική προσέγγιση της καθημερινής ζωής.
Οι δε φιλόσοφοι του Διαφωτισμού ήσαν σαφώς επηρεασμένοι από τους έλληνες προσωκρατικούς φιλοσόφους, οι οποίοι χάρις στην τολμηρή σκέψη τους, είχαν εγκαινιάσει μια πολύ σοβαρή προσπάθεια ερμηνείας του κόσμου με κριτήριο τον ορθό λόγο. Αυτός ο τελευταίος υπήρξε και η θεμελιώδης πηγή ανάπτυξης της Δύσης και της ωρίμανσης σε αυτήν του περίφημου κοινωνικού κράτους που είναι δημιούργημα της σοσαλδημοκρατίας από τη στιγμή που αυτή απαλλάχτηκε από τον μαρξιστικό χιλιασμό.
Σήμερα όμως, οι διανοούμενοι, που είναι κατά κανόνα συντηρητικοί και δύσπιστοι όταν κάτι δεν εκπορεύεται από αυτούς, ερμηνεύουν την εποχή μας με κριτήρια του παρελθόντος και όχι πάντα με ορθολογικά κριτήρια.
Το θέμα όμως στην εποχή μας είναι ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε ούτε μοιάζει, ούτε δίνει την αίσθηση της κοινωνίας που είναι προβλέψιμη και υπαγόμενη σε έλεγχο. Ο σημερινός κόσμος τείνει να ξεφεύγει από τον απόλυτο έλεγχό μας, είναι δηλαδή ένας πρωτεϊκός κόσμος. Στηρίζεται δε σε επιστημονικά και τεχνολογικά συστήματα, που έχουν μια πρωτόγνωρη διάσταση όχι πάντα ευκολονόητη για τον απλό άνθρωπο.
Δημιουργείται έτσι η εντύπωση, σε πολλά στρώματα των κοινωνιών μας, η εντύπωση, πως η ανθρωπότητα πορεύεται προς την μεγαλύτερη αλλαγή στην ιστορία της, χωρίς κανείς να ξέρει ακριβώς τι συμβαίνει. Έχουμε την αίσθηση πως το καράβι που το παρασέρνει ο δυνατός άνεμος της τεχνολογίας, πλέει ακυβέρνητο, προς άγνωστη κατεύθυνση. Οι επιβάτες αντιδρούν παράταιρα: άλλοι πανικόβλητοι, άλλοι ευτυχείς και άλλοι αδιάφοροι.
Οι πρώτοι αναθεματίζουν την παγκοσμιοποίηση, οι αισιόδοξοι περιμένουν από την επιστήμη τα πάντα: υγεία, πλούτο και γιατί όχι αθανασία. Οι περισσότεροι, όμως είναι αδιάφοροι. Και δυστυχώς βλέπουν μόνον ως εκεί που φτάνει το άμεσο προσωπικό συμφέρον τους.
Ένα όχι πάντα καλώς εννοούμενο συμφέρον γιατί συνήθως πίσω από αυτό υπάρχουν ποικίλες ιδιοτέλειες. Μέσα σε αυτό το πρωτεϊκό περιβάλλον, η σοσιαλδημοκρατία είναι ζωτικό γι’ αυτήν πρέπει να κάνει ριζικές επιλογές πέρα από αγκυλώσεις και ιδεοληψίες του ιστορικού της παρελθόντος.
Η εμπειρία μας δείχνει ξεκάθαρα, ιδιαίτερα σήμερα που η πανδημία έφερε στο προσκήνιο το ρόλο της άγνοιας στην καθημερινή ζωή, ότι κάθε προσπάθεια να συλλάβει κανείς το σύνολο των αλλαγών που συνθέτουν την πραγματικότητα, μοιάζει καταδικασμένη. Η ταχύτητα είναι ιλιγγιώδης. Άλλωστε δεν είναι λίγοι αυτοί που αδυνατούν να διακρίνουν οτιδήποτε: τα θρησκευτικά, ιδεολογικά και συμφεροντολογικά γυαλιά που φοράνε τους εμποδίζουν. Παράλληλα, δε, υπάρχουν η συνήθεια και το βόλεμα.
Οι μεγάλες, οι πραγματικές ανατροπές και όχι αυτές των καιροσκόπων και των συνειδητών απατεώνων της ιστορίας, τρομάζουν και ο φόβος είναι κακός σύμβουλος.
Και για αυτόν όμως που πλησιάζει τις εξελίξεις απροκατάληπτος, ανοιχτός, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις, η πρώτη αίσθηση είναι το Δέος. Δεν είναι μικρό πράγμα να είσαι μάρτυρας στην μεγαλύτερη επανάσταση της ιστορίας.
Η τεχνολογία δεν είναι κάτι καινούργιο για τον άνθρωπο. Τον συνοδεύει από τα πρώτα του βήματα. Άλλωστε σε αυτήν οφείλει την επιβίωσή του. Στην πάλη των ειδών που περιέγραψε ο Δαρβίνος άλλα ζώα επέζησαν χάρη στα δόντια, τη γούνα ή τα πόδια τους. Μόνον ο άνθρωπος σώθηκε χάρη στο ακόντιο, την φωτιά και τον τροχό. Η γεωργία - αυτό το ξεχνάνε συχνά οι οικολόγοι - είναι κι αυτή τεχνολογία, παρέμβαση στην φύση.
Όπως έγραψε πριν αρκετά χρόνια ο Νίκος Δήμου, οι άνθρωπος είναι «ον τεχνολογικόν».To sapiens (δίπλα στο homo) δεν θα σήμαινε τίποτα, αν η sapientia δεν μετουσιωνόταν σε τεχνολογία. Θα ήμασταν σοφοί αλλά εκλιπόντες...
Η εξέλιξη της τεχνολογίας στους αιώνες που πέρασαν, θεμελίωσε μία διαφορά που ήταν βασικά ποσοτική. Τα έργα που μπορούσε να κάνει κανείς μέσω μηχανών, γίνονταν περισσότερα και πιο σύνθετα.
Σήμερα η διαφορά δεν είναι μόνο ποσοτική αλλά και ποιοτική. Και στο επίπεδο αυτό υπάρχει η μεγάλη πρόκληση αντίληψης και κατανόησης της πραγματικότητας.
Αν σώζεις από τα 42 χρόνια το 1. Διότι στο κάτω κάτω, τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
