Σε μία εποχή που τα είδη διατροφής παρουσιάζουν αύξηση των τιμών τους στην παγκόσμια αγορά και εντυπωσιακή άνοδο της ζήτησής τους, είναι καιρός το θέμα των μεταλλαγμένων προϊόντων να γίνει αντικείμενο σοβαρής μελέτης, απαλλαγμένης από αναθέματα, ξόρκια και καταστροφολογικές ψευδολογίες.
Επιστήμονας με διεθνή αναγνώριση και πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, ο κ. Κλάους Άμμαν, δύσκολα κρύβει την οργή και την θλίψη του με τα όσα βλέπει, ακούει και διαβάζει σχετικά με την γενετική, την βιοτεχνολογία και τα γενετικά μεταλλαγμένα φυτά. Αποδίδει δε τεράστιες ευθύνες σε ανεύθυνους οικολόγους και καιροσκόπους της πολιτικής, οι οποίoi επιδίδονται στην καλλιέργεια του φόβου και στην μαζικοποίηση της υστερίας, επειδή ακριβώς έχουν κάθε ιδιοτελή λόγο να μην θέλουν καμία αλλαγή στον σημερινό κόσμο.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πριν λίγα χρόνια, σε ένα βαρυσήμαντο άρθρο σας σε γαλλικό επιστημονικό περιοδικό, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Τζέρεμυ Ρίφκιν κατά της βιοτεχνολογίας, μιλήσατε για τον εκκολαπτόμενο οικοσταλινισμό. Η άποψή σας αυτή ισχύει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Από ιστορικής πλευράς, ο όρος που χρησιμοποίησα είναι υπερβολικός, σήμερα θα έκανα λόγο για οικο-μακαρθισμό. Κάποιοι θέλουν να βλέπουμε όλοι τα ίδια πράγματα όπως τα βλέπουν και εκείνοι. Δεν ανέχονται την διαφωνία και βέβαια εφαρμόζουν την γνωστή τακτική της ρετσινιάς. Πρόκειται για μία νέα ιδεολογική τρομοκρατία η οποία εκδηλώνεται και με την σχετική φυσική βία. Όλα αυτά τα κατανοώ. Βρισκόμαστε σε μια εποχή κολοσσιαίων αλλαγών, οι οποίες προκαλούν φόβους και ανησυχίες. Η εκμετάλλευση συνεπώς αυτών των φόβων είναι ανθρώπινη, αλλά όχι επιστημονικά θεμελιωμένη.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ο Αμερικανός αντι γενετιστής Τζέρεμι Ρίφκιν και αρκετοί οπαδοί του υποστηρίζουν ότι ένας μεγάλος κίνδυνος από μεταλλαγμένους γενετικά οργανισμούς είναι αυτός της δημιουργίας συνθηκών «γενετικής ρύπανσης». Λένε ότι μεταλλαγμένα γονίδια φυτών θα ξεφύγουν από κάθε έλεγχο και σε κάποια φάση θα ενσωματωθούν στα γονιδιώματα άλλων φυτών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται- Ποια είναι η δική σας άποψη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην Βόρειο Αμερική, τα κυριότερα φυτά που καλλιεργούνται είναι εξωτικά. Δεν έχουν έτσι άγρια ξαδέλφια. Κατά συνέπεια, η μόλυνση που επικαλείται ο Ρίφκιν είναι αδύνατη. Ακόμα, ορισμένα είδη φυτών στις ΗΠΑ, στα οποία θα μπορούσαν να τοποθετηθούν γονίδια, έχουν γίνει αντικείμενο διεξοδικών και σε βάθος μελετών εδώ και χρόνια, με αποτελέσματα που σήμερα δεν εμπνέουν ανησυχίες. Το ίδιο ισχύει και για το καλαμπόκι. Οι Αμερικανοί έχουν κάνει αμέτρητες δοκιμές στο Μεξικό για να διαπιστώσουν αν κινδυνεύει από γονίδια-δραπέτες τα οποία, μέσω της σταυροεπικονίασης, θα μπουν στο γονιδίωμα του άγριου συγγενή του, που είναι η τεοσένθη, και θα δημιουργήσουν ζιζάνια ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα, στα έντομα και στους ιούς. Γνωρίζουν έτσι την πραγματικότητα και την ελέγχουν. Την ελέγχουν, μάλιστα, πολύ καλύτερα από την εποχή που μπήκαν στην γεωργική παραγωγή τα ζιζανιοκτόνα. Θέλω να πω ότι σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία, για την εισαγωγή νέων καλλιεργημάτων, από την αρχή γίνονται συστηματικές εκτιμήσεις και αξιολογήσεις για τις πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Εφαρμόζονται έτσι οι απαραίτητες και προσαρμοσμένες στις νέες συνθήκες διαδικασίες, γίνονται πειράματα μέσα στους αγρούς και έχουν δημιουργηθεί οι αποκαλούμενες εκτάσεις-καταφύγιο ή πεδίο στις οποίες, χωρίς κανέναν κίνδυνο για το περιβάλλον, γίνονται δοκιμές για φυτά ανθεκτικά στους ιούς και στα βλαβερά έντομα. Πριν 40 χρόνια, όταν μπήκαν στην γεωργία τα παρασιτοκτόνα, παρόμοιες προφυλάξεις και εκτιμήσεις κινδύνου ήσαν ανύπαρκτες...
ΕΡΩΤΗΣΗ: Στον τομέα της εκτίμησης των κινδύνων, πολλοί υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη υστερεί έναντι των ΗΠΑ. Έχουν δίκιο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Έτσι είναι, για πολλούς λόγους. Κατ' αρχήν σε μας το πρόβλημα της ροής γονιδίων είναι υπαρκτό. Αρκετά φυτά που καλλιεργούνται στην Ευρώπη έχουν άγριους συγγενείς. Για παράδειγμα σας αναφέρω την colza. Οι βιομηχανίες που εμπορευματοποίησαν τους μεταλλαγμένους γενετικά οργανισμούς υποεκτίμησαν κάποιους κινδύνους. Σε αυτό,μεγάλες είναι οι ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν έκανε καλά την δουλειά της. Οι ευρωπαϊκές ρυθμίσεις είναι ένα πραγματικό χάος. οι συζητήσεις πάνω στα θέματα της βιοτεχνολογίας και της γενετικής είναι ατελείωτες, συγκεχυμένες και καταστροφολογικές, χωρίς όμως την ύπαρξη συγκεκριμένων επιστημονικών δεδομένων. Σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, η Ευρώπη είναι μια λέσχη ερασιτεχνών η οποία, επιπροσθέτως, δαπανά τεράστια κονδύλια για το τίποτα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Στη σημερινή φάση κρίσης και αβεβαιότητας όπου πολλά λέγονται για ελλείψεις τροφίμων και την ακρίβεια τους, η τεχνολογία ποιο ρόλο θα παίξει?
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βιοτεχνολογία και γενετική είμαι η λύση. Το θέμα όμως που προκύπτει έγκειται στο ότι οι κλάδοι αυτοί θίγουν κατεστημένα συμφέροντα και θα κάνουν απαγορευτικές τις κερδοσκοπικές κινήσεις στα χρηματιστήρια των ειδών διατροφής. Αεριτζήδες και λοιποί ψεύτοεπενδυτές θα βρεθούν χωρίς δουλειά και άνευ εύκολων κερδών.Θα δώσουν έτσι μάχη μέχρι εσχάτων. Οι τεχνολογικές και επιστημονικές ανατροπές της εποχής μας ανατρέπουν κατεστημένες καταστάσεις πολλών δεκάδων ετών. Προκαλούν ετσι αντιδράσεις σε μεγάλες κατηγορίες ανθρώπων που επωφελούνται από την κοινωνική και οικονομική ακινησία. Ο λαικισμός αυτούς εξυπηρετεί και οποίος θέλει ας το καταλάβει.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Εσείς ο ίδιος έχετε αναφέρει ότι κάποιοι κίνδυνοι υπάρχουν αν στη γενετική κάποια γονίδια ξεφύγουν από το κλουβί. Τον ίδιο κίνδυνο δεν επισημαίνουν και οι αντιγενετιστές;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτό είναι αλήθεια. Πλην όμως, πρέπει να μετρήσουμε τους διαφόρους τύπους κινδύνου και να δούμε για ποια γονίδια μιλάμε. Ο Ρίφκιν και οι ομοϊδεάτες του επισείουν σκιάχτρα. Όλες οι παρατηρήσεις τους στηρίζονται σε υποθέσεις εργασίας από τις οποίες βγάζει συμπεράσματα που θεωρουν υπαρκτά- Μας λένε έτσι ότι από τα γονίδια μεταλλαγμένων φυτών θα παράγονται φάρμακα ή πλαστικές ύλες που θα διαχέονται στην φύση. Αυτό είναι τεράστιο ψέμμα.
Κανείς δεν διανοήθηκε να παράγει τέτοια φυτά σε αγρούς. Εάν έχουν γίνει κάποια πειράματα, αυτά είναι εργαστηριακά.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Όμως, μέχρι να μάθουμε, δεν θα πρέπει να εφαρμόζουμε την αρχή της προφύλαξης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η παρατήρησή σας είναι ορθή και προσωπικά δίνω μεγάλη σημασία στην αρχή της προφύλαξης. Με βάση την αρχή αυτή μπορούμε να σκεφτούμε ότι κάτι είναι δυνατό να συμβεί. Μια τέτοια υπόθεση όμως δεν είναι νοητό να χρησιμοποιείται για να αναχαιτίζεται κάθε τεχνολογική πρόοδος. Αν αυτή δεν αρέσει σε κάποιους, την προσεχή φορά που θα πάνε στον οδοντογιατρό τους ας του ζητήσουν να τους βγάλει το δόντι χωρίς τοπική αναισθησία και με τις τανάλιες της πρώτης οδοντιατρικής εποχής. Γιατί; Μα διότι η τοπική αναισθησία έχει κάποιους κινδύνους, από τους οποίους καλόν είναι να προφυλαχθούμε... !!!