Μετά την πρώτη πετρελαϊκή κάση του 1973, ένας πολυπράγμων και ευφυής Γερμανός μηχανικός με τεράστια επιχειρηματική εμπειρία στον γερμανικό ημικρατικό τομέα, ο δρ.. Κλάους Σβάμπ, 85 ετών σήμερα, συνέλαβε κάποια μηνύματα της εποχής του, που ήσαν μάλλον απλά. Με τον τριπλασιασμό τότε της τιμής του πετρελαίου, ο αναπτυγμένος βιομηχανικός κόσμος έμπαινε σε φάση δραματικής αλλαγής, γιατί το ενεργειακό κόστος της βιομηχανικής παραγωγής άλλαζε ριζικά. Ο δρ. Κλάους Σβάμπ έτσι συνέλαβε την εκκόλαψη της έννοιας του μεταβιομηχανικού κόσμου, στον οποίον η κοινωνική διάσταση της οικονομίας θα έπαιζε πλέον σημαντικό ρόλο.
Προέκυψε έτσι το περίφημο Παγκόσμιο Φόρουμ του Νταβός, που πραγματοποιείται στο ομώνυμο όμορφο και χιονισμένο ελβετικό χωριό το οποίο φέτος συμπληρώνει 50 χρόνια και που σύνθημά του ήταν «πως θα φθάσουμε σ’ έναν καλύτερο τύπο καπιταλισμού».
Κύριος στόχος την Φόρουμ του Νταβός ήταν και είναι η παγκόσμια καθιέρωση μιας ανταγωνιστικής κοινωνικής οικονομίας, στην οποίαν τα πολιτικά κόμματα θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο, μέσα από άτυπες συναινέσεις, που θα προωθούσαν ταυτοχρόνως και δημοκρατικούς θεσμούς.
Σήμερα, ύστερα από 50 και πλέον χρόνια πορείας του μοντέλου αυτού με σχετική επιτυχία, το όλο σύστημα άρχισε να κλονίζεται για δυο λόγους. Πρώτον γιατί στη Δύση η ανταγωνιστική κοινωνική οικονομία «λαχάνιασε» και δεύτερον γιατί η προώθηση της στις λιγότερο αναπτυγμένες με αυταρχικά καθεστώτα χώρες, φέρνει στην επιφάνεια σοβαρά αιτήματα δημοκρατικής διακυβέρνησης που οι αυταρχικές εξουσίες αρνούνται να ικανοποιήσουν.
Στη φετινή συνάντηση του Νταβός, ήταν διάχυτος ο φόβος ότι το παγκόσμιο σύστημα, μετά από μια μακριά περίοδο ειρήνης, ευημερίας και παγκόσμιας οικονομικής ολοκλήρωσης, φθάνει στο τέλος του. Κάτι παρόμοιο συνέβη και πριν 110 χρόνια.
Το σλόγκαν του φετινού Νταβός ήταν «Συνεργασία σε έναν κατακερματισμένο κόσμο». Αυτός ο κατακερματισμός ξεκίνησε με την Covid 19 - με τα lockdown της, τα κλειστά σύνορα και τις διαταράξεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Έτσι, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του 2023 - το πρώτο που έγινε στην κανονική του τοποθεσία από τότε που ξέσπασε η πανδημία - μπορεί να θεωρηθεί ότι σηματοδοτεί μια επιστροφή στην κανονικότητα. Ωστόσο, η ξαφνική εγκατάλειψη της πολιτικής zero Covid από την Κίνα, εγείρει ανησυχίες για ένα νέο κύμα παραλλαγών.
Και, ακόμα και στην περίπτωση που αποφευχθεί μια νέα φάση της πανδημίας, η Covid έχει αφήσει το σημάδι της στον τρόπο που οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις σκέφτονται για την παγκοσμιοποίηση. Η υπόθεση πως τα αγαθά και τα εμπορεύματα μπορούν πάντα να μεταφέρονται εύκολα ανά τον κόσμο, κατέρρευσε.
Οι επιχειρήσεις έχουν πάει από τις στρατηγικές «just in time» των εφοδιαστικών αλυσίδων, στις στρατηγικές «just in case» -από το εγκαίρως στο δια παν ενδεχόμενο. Άλλα σενάρια - που κάποτε έμοιαζαν με απόμακρα ενδεχόμενα - βρίσκονται πιο έντονα στο επίκεντρο. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά, εγείροντας ερωτήματα αναφορικά με την επισιτιστική ασφάλεια και τα ταξίδια. Οι κυβερνοεπιθέσεις από κράτη ή εγκληματίες απειλούν τις υποδομές πάνω στις οποίες βασίζεται η σύγχρονη οικονομία.
Με άλλα λόγια σοβαρές ασύμμετρες απειλές σε παγκόσμιο επίπεδο δημιουργούν καχυποψίες και ανασφάλειες, αρνητικές για την απρόσκοπτη παραγωγική δραστηριότητα.
Οι επιχειρήσεις, συχνά με την προτροπή των κυβερνήσεων, καλούνται να αλλάξουν τους τρόπους τους. Δεν είναι συνετό να βασίζονται σε περίπλοκες εφοδιαστικές αλυσίδες που είναι ευάλωτες σε ασθένειες, πολέμους ή άλλες έκτακτες ανάγκες. Επιχειρήσεις όπως η Apple - που υπερηφανεύονταν για τα προϊόντα που είναι «σχεδιασμένα στην Καλιφόρνια, συναρμολογημένα στην Κίνα» - πρέπει να διαφοροποιήσουν την παραγωγή. Η Apple όλο και περισσότερο παράγει επίσης στην Ινδία και στο Βιετνάμ.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι διεθνείς δραστηριότητες επιχειρήσεων με ισχυρή θέση μειώνεται γιατί γίνεται πιο προσεκτική η στρατηγική τους, ιδιαίτερα δε έναντι της Κίνας. Με την τελευταία να μην κρύβει και τις γεωπολιτικές της φιλοδοξίες.
Από την άλλη πλευρά, η περσινή η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδειξε πως το αδιανόητο μπορεί να συμβεί. Ο μεγαλύτερος πόλεμος της Ευρώπης από το 1945 δίνεται λιγότερο από χίλια μίλια μακριά από τα πολυτελή ξενοδοχεία του Νταβός. Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται, ο κίνδυνος κλιμάκωσης παραμένει υψηλός. Ο δε πυρηνικός πόλεμος είναι η πιο τρομακτική δυνητική εξέλιξη - μια εξέλιξη που ανησυχεί τον Λευκό Οίκο από τότε που ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες τον περασμένο Φεβρουάριο. Ακόμα και αν η χρήση πυρηνικών όπλων αποφευχθεί, ο κίνδυνος διεύρυνσης της σύρραξης παραμένει, καθώς το NATO στέλνει προηγμένα όπλα στην Ουκρανία και το Ιράν προμηθεύει τη Ρωσία με στρατιωτικά drones.
Οι τελευταίες δηλώσεις του πρώην Ρώσου προέδρου Μεντβεντέφ ότι η ήττα μιας πυρηνικής δύναμης σε συμβατικό πόλεμο θα μπορούσε να είναι η αφορμή πυρηνικού πολέμου, μόνον προβληματισμό και ανησυχία προκαλεί στα δυτικά υπουργεία Εξωτερικών και όχι μόνον.
Η ρωσο-ουκρανική σύρραξη, δείχνει πως ο πόλεμος μπορεί να κόψει τους οικονομικούς δεσμούς πάνω στους οποίους χτίστηκε η παγκοσμιοποίηση. Η E.E. μειώνει δραστικά τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας - τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό στην Ευρώπη και απειλώντας να καταστήσει μη ανταγωνιστικές ορισμένες βιομηχανίες. Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι επίσης σημαντικοί προμηθευτές σιτηρών στις παγκόσμιες αγορές. Ο πόλεμος τους έχει αυξήσει τις τιμές των τροφίμων και απειλεί να ωθήσει στην πείνα εκατομμύρια ανθρώπους.
Υπό αυτές τις μάλλον ζοφερές συνθήκες, πολιτικοί και βιομήχανοι σκανάρουν τον ορίζοντα για την επόμενη μεγάλη γεωπολιτική απειλή. Πολλοί έχουν επικεντρωθεί στην Ταϊβάν, που παράγει το 90% των πιο προηγμένων ημιαγωγών του κόσμου. Μια κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν θα μπορούσε να κλείσει την TSMC, τον σημαντικότερο παραγωγό ημιαγωγών, με καταστροφικά αποτελέσματα για την παγκόσμια οικονομία.
«...Ακόμα και οι γεωπολιτικές εντάσεις που δεν φτάνουν στον πόλεμο έχουν διαταράξει το διεθνές εμπόριο. Η αυξανόμενα επιφυλακτική στάση των ΗΠΑ έναντι της Κίνας έχει οδηγήσει την κυβέρνηση Μπάιντεν σε έντονο περιορισμό των εξαγωγών ευαίσθητης τεχνολογίας εκεί. Αυτό δεν επηρεάζει μόνο αμερικανικές εταιρείες, αλλά και ξένους τεχνολογικούς γίγαντες, όπως η νοτιοκορεατική Samsung, που χρησιμοποιούν αμερικανική τεχνολογία....», τονίζει ο αρθρογράφος των «Φαινασιαλ Ταϊμς» Γκ.Ράχμαν. Υπογραμμίζει δε ότι αν η σημερινή κατάσταση αβεβαιότητας οξυνθεί με περαιτέρω απειλές και αντιδυτικές συσπειρώσεις, τότε η κατάσταση δεν θα θέλει και πολλά – πολλά για να ξεφύγει.
Σαφώς, λοιπόν, η φετινή μετά Covid συνάντηση του Νταβός είναι κρίσιμη και ας ευχηθούμε να μην αποδειχτεί σημαδιακή.
Πως μια είδηση σοκ έγινε αφορμή για μια τρομακτική ανακάλυψη
Όλη η αλήθεια για τα μερίσματα και τις γονικές παροχές
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
