Δύο γεμάτες ώρες χρειάζεται ο αναγνώστης που θέλει να καταλάβει εν μέρει βέβαια, τη νεώτερη ελληνική ιστορία, για να διαβάσει ένα συναρπαστικό βιβλίο για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Γραμμένο από έναν έμπειρο και σοβαρό δημοσιογράφο – εκδότη, με πλούσια και μακρόχρονη θητεία στον ελληνικό περιφερειακό Τύπο, τον Φάνη Ζουρόπουλο, το «Η προσφυγιά του ’22 – Οι Μικρασιάτες στο Αίγιο», με λίγα αλλά μεστά λόγια τα λέει όλα.
Χωρίς ιστορικές περιττολογίες και περισπούδαστες ερμηνείες, ο Φάνης Ζουρόπουλος πάει στην ουσία μιας καταστροφής, από την οποίαν είναι ακόμα αμφίβολο αν η Ελλάδα, ο λαός της και το πολιτικό της σύστημα έχουν αντλήσει ουσιαστικά ιστορικά και φιλοσοφικά μαθήματα.
Τι περιγράφει ο Φ. Ζουρόπουλος στο βιβλίο του; Με λιτό και περιεκτικό ύφος, τονίζει ποια ήταν το 1920 η κατάσταση μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην περιοχή μας,ποια σημασία είχε η Συνθήκη των Σεβρών και ποιος ο ρόλος του ελληνισμού της Ιωνίας. Αυτής της μεγάλης πολιτιστικής πηγής του ελληνισμού. Στη συνέχεια, υπογραμμίζει γιατί ξεκίνησε η υπό την κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου ελληνική στρατιωτική απόβαση στη Σμύρνη. Λίγους μήνες αργότερα, ο «γίγας» ελληνικός λαός διώχνει από την εξουσία του άνθρωπο που είχε διπλασιάσει την Ελλάδα και φέρνει αυτούς που ήθελαν «εληά, εληά και Κώτσο βασιλιά».
Αρχίζει έτσι το δράμα,για το οποίο τεράστιες είναι οι ευθύνες του εσωτερικού αντιβενιζελικού μετώπου. Κατά τον συγγραφέα, «....την ανυπολόγιστη καταστροφή της Μικράς Ασίας, συνθέτουν τρία φοβερά γεγονότα: Ένα επιτελικό - στρατιωτικό και τα άλλα δυο οι συνέπειες του. Η κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922, οφείλεται - σύμφωνα με τα επίσημα κείμενα - στην λαθεμένη διάταξη των 12 Μεραρχιών της Στρατιάς Μικρός Ασίας: α) απίστευτα μεγάλο ανάπτυγμα μετώπου 713 χιλιόμετρων, β) Η απόσταση 400 χιλ. από την βάση ανεφοδιασμού [Σμύρνη], γ) 9 Μεραρχίες στην πρώτη γραμμή, τρεις μόνο σε εφεδρεία και δ) παντελής έλλειψη σχεδίων σύμπτυξης και πλημμελή κατανομή των δυνάμεων!...
Αποτέλεσμα αυτών των τεράστιων στρατιωτικών λαθών, αλλά και ο εσωτερικός φθοροποιός διχασμός στο στράτευμα, ήταν ο πανικός και η άτακτη φυγή των Ελλήνων στρατιωτών από μονάδες της IV Μεραρχίας όταν ξεκίνησε η Τουρκική επίθεση [εκτίμηση του ΓΕΣ σελ. 379]. Ακολουθούν οι 700.000 νεκροί στρατιώτες και άμαχοι, oι χιλιάδες όμηροι, οι χιλιάδες αιχμάλωτοι χωρίς γυρισμό, οι σφαγές, η πυρπόληση της Σμύρνης [31 Αυγούστου] η θυσία του Χρυσόστομου, οι χιλιάδες άμαχοι που προσπαθούν απεγνωσμένα στην παραλία να βρουν πλωτό μέσο διαφυγής... Το ξερίζωμα με μια λέξη 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων από τις προαιώνιες ρίζες τους στην Μ. Ασία και την Ανατολική Θράκη, που κατά χιλιάδες φθάνουν στην Ελλάδα για να στεγαστούν κοπαδιαστά σε τσαντίρια, στους δρόμους, στις πλατείες, σε αποθήκες, σχολεία, εκκλησιές ακόμα και μέσα στο κτίριο της Βουλής.
Η κυβέρνηση Γούναρη - Παπαδάκη καταρρέει, ορκίζεται νέα υπό τον Νίκο Τριανταφυλλάκο που και αυτή αδυνατεί να τους περιθάλψει αποτελεσματικά. Συνδράμουν ο Ερυθρός Σταυρός και διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις της ομογένειας και του εξωτερικού απαλύνοντας λίγο τον πόνο. Όμως «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Οι πρόσφυγες συνέβαλαν αποτελεσματικά στην εθνική συνοχή της χώρας. Η εγκατάσταση τους γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα έδωσε ώθηση στην οικονομία. Ήρθαν άνθρωποι από κάθε άποψη προοδευτικοί και πολιτισμένοι που συνέβαλαν στην δημιουργία της Νέας Ελλάδας. Αυτό έγινε και στην Αιγιάλεια που δέχθηκε μεγάλο κύμα προσφύγων [υπολογίζονται γύρω στις 5.000-6.000] που ενσωμάτωσε ήρεμα και πολιτισμένα και σήμερα 100 χρόνια μετά αποτελούν κορυφαίους παράγοντες της τοπικής κοινωνίας....», όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης του βιβλίου.
Ένα βιβλίο, το οποίο καταρρίπτοντας κάποιους μύθους, βοηθά κάθε σκεπτόμενο Έλληνα να καταλάβει που οδηγούν τα πολιτικά πάθη, οι ατεκμηρίωτες ιδεοληψίες, οι γελοίες εθνικιστικές φαντασιώσεις, οι θρησκευτικοί μύθοι και η απέχθεια προς την ελεύθερη, αδέσμευτη σκέψη.
«...Κλείνοντας το μεγάλο εθνικό αλλά και τοπικό πρόβλημα της Προσφυγιάς, πρέπει να παραδεχθούμε ότι το ολοκαύτωμα της Ιωνίας δημιούργησε συρρίκνωση του νεότερου ελληνισμού κι' επηρέασε τον εθνικό κι' ατομικό ψυχισμό. Η ανάμνηση του προσφυγικού δράματος και της Μικρασιατικής καταστροφής, για μας τους ντόπιους εισπράττεται ως προσπάθεια ανάκτησης ενός μεγάλου μέρους της φυλετικής μας ιστορίας. Όμως για τους πρόσφυγες, η Ελλάδα μπορεί να ήταν καημός και πάθος, ταυτόχρονα όμως υπήρξε και μετέωρη έννοια, αφού οι ίδιοι πέρασαν ως έκτοποι της ζωής τους, στη νέα τους πατρίδα. Και το αίσθημα της εσωτερικής εξορίας, ακόμα μέχρι σήμερα, δεν έχει τελείως χαθεί....», γράφει ο Φάνης Ζουρόπουλος.
Σημειώνουμε ότι ο συγγραφέας, γεννήθηκε στην Πάτρα, έζησε στο Αίγιο και την Αθήνα, ταξίδεψε σε πολλά μέρη. Ίδρυσε και εξέδωσε για 45 χρόνια την εβδομαδιαία εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ», με έδρα το Αίγιο αλλά πανελλαδικής εμβέλειας. Βραβεύτηκε από το «Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Μπότση» για την συμβολή του στην ανάπτυξη του Περιφερειακού τύπου και από την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων για τον Ευρωπαϊκό του προσανατολισμό, ενώ διετέλεσε για χρόνια πρόεδρος της Ένωσης Ιδιοκτητών Επαρχιακού Τύπου και της ΕΕΔ. Είναι μέλος της U.P.F. (Ένωσης Γαλλόφωνων Δημοσιογράφων) και αρθρογράφος στον ιστότοπο tovimatisaigeialias.gr