Μήπως ήλθε η ώρα του κινεζικού καπιταλισμού;

Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Μήπως σήμανε πιο γρήγορα απ’ όσο θα περίμενε ένας διεθνής παρατηρητής η ώρα της κυριαρχίας διεθνώς του κινεζικού καπιταλισμού; Μήπως οδεύουμε ολοταχώς πλέον προς αυταρχικές και αντιφιλεύθερες κοινωνίες;

Είναι δυνατόν ένας ιός γρίπης να ανατρέπει τη ζωή του ανθρώπου στον αποκαλούμενο  αιώνα της γνώσης. Νοείται στην εποχή του θριάμβου της γενετικής, της βιολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης και της βιοτεχνολογικής επανάστασης, ένας ιός να κλείνει στα σπίτια του πάνω από τρία δισεκατομμύρια κόσμο;

Δεν συνεχίζω με ερωτήματα γιατί είναι αμέτρητα και αυτό είναι ένα πρόβλημα. Έρχομαι στα επίγεια γεγονότα γιατί αυτά υπάρχουν και εμπεριέχουν απαντήσεις.

Είναι λοιπόν σαφές ότι μπαίνουμε στην κινεζική εποχή. Ποιά θα είναι και πως θα εξελιχθεί θα το δούμε και σίγουρα οι γενιές που έρχονται θα το βιώσουν.
Ας δούμε λοιπόν μιά σειρά από γεγονότα που ίσως να μιλάνε από μόνα τους. Πέρα από αμπελοφιλοσοφίες και λοιπές μεταφυσικές θεωρήσεις.

Περί τα τέλη Φεβρουαρίου, η Κίνα προσπαθούσε να ανασυρθεί από τα ερείπια που άφησε πίσω του ο νέος κορωνοϊός. Η οικονομία της βρισκόταν σε ελεύθερη πτώση και η οργή των πολιτών – εκατομμυρίων ακόμη σε αποκλεισμό – περίσσευε εναντίον των κομμουνιστικών αρχών της χώρας, καθώς άφηνε την τελευταία του πνοή από τον Covid-19 ο γιατρός που πρώτος διαπίστωσε τον Δεκέμβριο τα ανησυχητικά συμπτώματα της άγνωστης τότε νόσου.

Μέσα σε έναν μήνα, τα δεδομένα άλλαξαν άρδην. Αυτό που ξεκίνησε ως επιδημία είναι πλέον πανδημία και το επίκεντρο έχει μετατοπιστεί από την Κίνα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. 

Το δε Πεκίνο, το οποίο επικρίθηκε σφοδρά τόσο για την καθυστερημένη αντίδρασή του αρχικά όσο και για τη μυστικοπάθειά του τις επόμενες εβδομάδες, αναδεικνύεται σε εταίρο πρόθυμο να παράσχει βοήθεια στις πληγείσες χώρες κερδίζοντας έδαφος στη διπλωματία – αν μη τι άλλο της «μάσκας».

Όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του το Πρακτορείο Reuters, την αρχή έκανε ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Επικαλούμενος μία «φιλία αιώνια, γερή σαν σίδερο», ο Βούτσιτς κάλεσε τον «αδελφό και φίλο» Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ να βοηθήσει τη Σερβία στην καταπολέμηση του ιού.

«Ζητώ να μας στείλετε οτιδήποτε μπορείτε», υπογράμμισε ο Σέρβος πρόεδρος. «Χρειαζόμαστε τα πάντα, από μάσκες και γάντια έως αναπνευστήρες, κυριολεκτικά τα πάντα. Και πάνω απ’ όλα χρειαζόμαστε τις γνώσεις σας και τους ανθρώπους που θα ήθελαν να έρθουν εδώ και να βοηθήσουν».

Ήταν ακριβώς ό,τι έψαχνε η Κίνα. Η ευκαιρία που αναζητούσε για να αναδιαμορφώσει τον ρόλο της, από τη χώρα που επιτάχυνε την εξάπλωση του ιού με τη συγκάλυψη,  στη μεγαλόψυχη παγκόσμια δύναμη που θα προσφέρει την ισχύ της σε μια στιγμή πανικού και κινδύνου για τον υπόλοιπο πλανήτη.

Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, η Κίνα έστειλε μάσκες, γάντια, αναπνευστήρες και ιατρικούς εμπειρογνώμονες για να βοηθήσει την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Τσεχία και άλλες χώρες στην αντιμετώπηση της πανδημίας. Τώρα στέλνει καιγιατρούςστην Αφρική και όπου αλλού της το ζητούν.

Καθώς γιατροί αποβιβάζονταν και προμήθειες εκφορτώνονταν από κινεζικό αεροπλάνο στην Ιταλία, ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι ντι Μάιο τόνιζε ότι η βοήθεια αυτή αποτελεί τρανή απόδειξη ότι «η Ιταλία δεν είναι μόνη, « υπάρχουν άνθρωποι στον κόσμο που θέλουν να τη βοηθήσουν».

Βλέποντας το παράδειγμα της Κίνας, η Ρωσία ακολούθησε τα βήματά της ανακοινώνοντας ότι στέλνει γιατρούς και προμήθειες στην Ιταλία.

«Η Κίνα προσπαθεί να μετατρέψει την κρίση στην υγεία σε μια γεωπολιτική ευκαιρία», επισημαίνει ο Γιου Ζι, ερευνητής στο βρετανικό think-tank Chatham House.

«Αρχίζει μία εκστρατεία ήπιας ισχύος με στόχο να γεμίσει το κενό που άφησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες», επισημαίνει στους «Financial Times». Σίγουρα δε, βλέπει αρκετά μακριά. 

Ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ τα βάζει με τον «κινεζικό ιό» απαντώντας - και – με αυτόν τον τρόπο στην κριτική και την πτώση των αγορών στις ΗΠΑ,  η Κίνα εργάζεται πυρετωδώς σεενα ευρύτατο σχέδιο  πανδημικής διπλωματίας, κερδίζοντας πρωτοσέλιδους τίτλους σε όλο τον κόσμο για τις αγαθοεργίες της στην Ευρώπη, την Αφρική και αλλού.

Είναι σαφές έτσι, ότι η  Κίνα προτίθεται να αναδειχτεί σε υπεύθυνη ισχύ, όπως έκανε και μετά την οικονομική κρίση του 2008, όταν το οικονομικό κίνητρο του Πεκίνου βοήθησε στην άνοδο της παγκόσμιας ζήτησης, με ταυτόχρονη θέρμανση της νομισματικής κυκλοφορίας. Τόσο της δικής της όσο και της παγκόσμιας.

Σήμερα, το μεγάλο στοίχημα της κινεζικής αυταρχικής εξουσίας που βγαίνει ενδυναμωμένη από τον κορωνοϊό, είναι να αποφύγει ένα δεύτερο κύμα κρουσμάτων. Εάν το επιτύχει, θα είναι η πρώτη μεγάλη χώρα που θα ανακάμψει από την πανδημία.

Κατά συνέπεια, προς ώρας, οι περισσότεροι οικονομολόγοι προβλέπουν  μια άνευ προηγουμένου οικονομική συρρίκνωση το πρώτο τρίμηνο του έτους και άλμα στο δεύτερο.

Ένα άλμα όμως που θα στηριχθεί στην εσωτερική ζήτηση.

Εάν οι προβλέψεις επιβεβαιωθούν, η Κίνα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σπάνιο παράδειγμα ανάπτυξης σε έναν κόσμο που πλήττεται από την οικονομική κρίση, ενισχύοντας αφενός την ήπια εξουσία της και αφετέρου τη δυνατότητα παρέμβασής της παγκοσμίως με ότι αυτό συνεπάγεται για ισορροπίες που ήδη είναι επί ξύλου κρεμάμενες.