Η σημασία τους τεράστια, η διάδοση τους ταχύτατη, η επιρροή τους όλο και πιο βαθειά. Είναι και πολύτιμη πρώτη ύλη, την οποίαν όμως οι αυταρχικοί ηγέτες προσπαθούν με κάθε τρόπο να τιθασεύσουν, αλλά και να χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους. Δεν χωρά καμιά αμφιβολία πλέον ότι τα δεδομένα, τα περίφημα data αγγλιστί, βρίσκονται στο επίκεντρο του παγκοσμίου εμπορίου αλλά και της γεωπολιτικής.
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
"Για δεκαετίες, τονίζει ο καθηγητής Μάθιου Σλώτερ, πρώην μέλος του Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου, το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, έδινε το ρυθμό της παγκοσμιοποίησης. Μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, όμως, η ανάπτυξη του εμπορίου έμεινε στάσιμη και στην θέση της ήρθε μια έκρηξη διασυνοριακών ροών δεδομένων.» Μετρημένες σε εύρος ζώνης (bandwidth), οι διασυνοριακές ροές δεδομένων αυξήθηκαν περίπου 119 φορές από το 2008 έως το 2023,αναφέρει η επιθεώρηση Foreign Affairs
Η παγκόσμια οικονομία έχει γίνει μια μηχανή αέναης κίνησης δεδομένων (data): τα καταναλώνει, τα επεξεργάζεται, και παράγει όλο και περισσότερες ποσότητες από αυτά. Οι ψηφιακές τεχνολογίες που εμπορεύονται δεδομένα επιτρέπουν, και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν αντικαταστήσει, το παραδοσιακό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών. Ταινίες, που κάποτε πωλούνταν κυρίως ως DVD, τώρα μεταδίδονται σε ψηφιακές πλατφόρμες, και οι ειδήσεις, τα βιβλία, και οι εκθέσεις ερευνών καταναλώνονται στο διαδίκτυο. Ακόμα και τα φυσικά αγαθά είναι φορτωμένα με ψηφιακά εξαρτήματα. Τα αυτοκίνητα δεν είναι πλέον απλώς σασί κατασκευασμένα γύρω από κινητήρες εσωτερικής καύσης• φιλοξενούν επίσης πολύπλοκα ηλεκτρονικά και λογισμικό που συλλαμβάνει τεράστιες ποσότητες δεδομένων. Το εμπόριο φυσικών αγαθών έρχεται επίσης με ψηφιακούς ενεργοποιητές, όπως συσκευές και προγράμματα που παρακολουθούν εμπορευματοκιβώτια αποστολής, και αυτά παράγουν επίσης δεδομένα και βελτιώνουν την αποδοτικότητα.
Το 2023, πάνω απο 900 εκατομμύρια άνθρωποι πραγματοποίησαν διαδικτυακές αγορές από άλλες χώρες, με την καθεμία να χρησιμοποιεί διασυνοριακή διαβίβαση δεδομένων, βοηθώντας το ηλεκτρονικό εμπόριο να φτάσει σε πωλήσεις τα 48,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, πα¬ρόλο που μόνο το 70% του κόσμου είναι συνδεδεμένο. Φανταστείτε πόσο θα αυξηθούν τα δεδομένα καθώς η ευρυζωνική πρόσβαση εξαπλώνεται στον ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό του αναπτυσσόμενου κόσμου. Ήδη η ασύρματη τεχνολογία 5G επιτρέπει τη μεταφορά ακόμη πιο εξαιρετικών όγκων δεδομένων με ταχύτητα αστραπής.
Αυτές οι τεράστιες αλλαγές δεν μεταμορφώνουν απλώς το εμπόριο• ανατρέπουν επίσης την παγκόσμια πολιτική. Ακόμα περισσότερο από άλλα στοιχεία της παγκόσμιας οικονομίας, τα δεδομένα (data) είναι συνυφασμένα με την ισχύ. Ως μια όλο και πιο αναγκαία εισροή για την καινοτομία, ένα ταχέως διευρυνόμενο στοιχείο του διεθνούς εμπορίου, ένα ζωτικό συ¬στατικό της εταιρικής επιτυχίας και, μια σημαντική διάσταση της εθνικής ασφάλειας, τα data προσφέρουν απίστευτα πλεονεκτήματα σε όλους όσους τα κατέχουν. Επίσης είναι εύκολο κάποιος να τα καταχραστεί.
Χώρες και εταιρείες που αναζητούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα προσπαθούν να ελέγξουν τα data. Το ίδιο κάνουν και όσοι θέλουν να υπονομεύσουν την ελευθερία και την ιδιωτική ζωή. Τα μεγάλα δεδομένα είναι το πιο σημαντικό εργαλείο τους. Ένα εργαλείο δίκοπο μαχαίρι όμως, όπως θα δούμε.
Τα τελευταία χρόνια και σίγουρα με αφετηρία την χρηματοοικονομική κρίση του 2008, οι πιο γνωστές και επώνυμες αυταρχικές κυβερνήσεις του πλανήτη, μεταξύ των οποίων και αυτή της γειτονικής μας Τουρκίας, άρχισαν να εμβαθύνουν στο θέμα και τη σημασία των μεγάλων δεδομένων (data). Είναι σαφές έτσι από ενέργειές τους ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαδίμηρος Πούτιν, ο Κινέζος ομόλογός του Χι Ζιπινγκ και ο Ταγιπ Ερντογκάν, έχουν πεισθεί ότι ο 21ο αιώνας είναι ήδη αυτός του ελέγχου των πληροφοριών και της επικοινωνίας και όχι μόνον. Κατά συνέπεια, από τη μια πλευρά πρέπει να εξουδετερώνουν τη σημασία και το βάρος των μέσων αυτών στο εσωτερικό των χωρών τους, από την άλλη όμως έχουν στη διάθεσή τους πολύτιμα εργαλεία διεξαγωγής ασύμμετρων πολέμων, σε διάφορα επίπεδα.
Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε ότι πέρα από την ρωσική παρέμβαση στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016 και την εισβολή στην Ουκρανία, υπάρχουν και άλλα σημαντικά γεγονότα, που οριοθετούν την τεράστια σημασία του όλου θέματος
Το θέμα των μεγάλων δεδομένων είναι έτσι τεράστιο και στρατηγικής σημασίας όχι μόνον για την ευρωπαϊκή και ελληνική οικονομία, αλλά και για την εθνική μας ασφάλεια.