Η ιδέα ότι η γνώση του εαυτού μας αποτελεί σημαντικό στοιχείο της προσωπικής μας ανάπτυξης και ευημερίας έχει τις ρίζες της στους αρχαίους χρόνους, όπου εκφράστηκε με το «γνώθι σ' αυτόν».
Για τους σημερινούς επιστήμονες, η αυτο-επίγνωση είναι μια βιωματική διαδικασία μέσα από την οποία ο άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του και η οποία απαιτεί δέσμευση στην επιθυμία του ατόμου να γνωρίσει βαθύτερα τον πυρήνα του είναι του, την πολυπλοκότητα του, τις δυνάμεις του και τις αδυναμίες του. Σύμφωνα με τον Goleman (2004), η αυτο-επίγνωση είναι το πρώτο συστατικό της συναισθηματικής νοημοσύνης και αποτελεί τη βαθιά κατανόηση από την πλευρά του ατόμου, των συναισθημάτων, των δυνάμεων, των αδυναμιών, των αναγκών και των κινήτρων του. Η αυτο-επίγνωση, σύμφωνα με τον ίδιο, επεκτείνεται και στην κατανόηση από την πλευρά του ατόμου των αξιών και στόχων του.
Αυτο-επίγνωση είναι η ικανότητα του ατόμου να έχει μια ξεκάθαρη αντίληψη της προσωπικότητάς του. Για να επιτευχθεί η αυτο-επίγνωση χρειάζεται μια ρεαλιστική άποψη για τον εαυτό, ούτε υπερεκτιμημένη, ούτε υποτιμημένη. Οι άνθρωποι που διαθέτουν ισχυρή αυτο-επίγνωση είναι ειλικρινείς τόσο με τους εαυτούς τους όσο και με τους άλλους και συχνά επιδεικνύουν έντονη επιθυμία για εποικοδομητική κριτική (Goleman, 2004). Ο μόνος τρόπος, σύμφωνα με τον Peter Drucker (1999), για να ανακαλύψει ο σύγχρονος εργαζόμενος τις δυνάμεις του, είναι μέσα από την ανάλυση της επαναπληροφόρησης (feedback) που δέχεται τόσο από τους άλλους όσο και από τα αποτελέσματα των ίδιων του των πράξεων.
Γνωρίζοντας τον εαυτό του το άτομο είναι σε θέση να καταλάβει ότι έχει τον έλεγχο των σκέψεων και των συναισθημάτων του, ότι δεν είναι έρμαιο των καταστάσεων και ότι μπορεί να εφαρμόσει τις αλλαγές που επιθυμεί στην εργασιακή του ζωή. Είναι σημαντικό για το σύγχρονο εργαζόμενο να γνωρίζει τι επιθυμεί από τη ζωή του, τι τον παρα¬κινεί και τον ευχαριστεί, τι θέλει να αλλάξει στον εαυτό του και στην εργασιακή ζωή του, τι τον εμποδίζει να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες και τους στόχους του, ποιες είναι οι αρχές και οι αξίες του και ποιοι οι φόβοι σου και οι δυνατότητές του.
Το να διαθέτει ένα άτομο μια ακριβή αίσθηση του ποιος είναι μπορεί να αποτελέσει πολύ χρήσιμο βοήθημα στην προσπάθειά του να εξελιχθεί και να βελτιωθεί σε κάθε τομέα της ζωής του, και πιο συγκεκριμένα στον εργασιακό.
Οι κύριοι τομείς στους οποίους ο σύγχρονος εργαζόμενος πρέπει να εστιάσει αποτελούν: τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, οι προσωπικές του αξίες, οι συνήθειες, τα συναισθήματα και οι ψυχολογικές ανάγκες που οδηγούν τη συμπεριφορά του. Η κατανόηση της προσωπικότητας μπορεί να βοηθήσει στην εύρεση καταστάσεων στις οποίες έχουμε τη δυνατότητα να εξελιχθούμε και βοηθά στην αποφυγή καταστάσεων οι οποίες προκαλούν υψηλά επίπεδα άγχους.
Για παράδειγμα, ένα έντονα εσωστρεφές άτομο, είναι πιθανό να βιώσει περισσότερο στρες σε μία θέση πωλήσεων σε σχέση με ένα έντονα εξωστρεφές άτομο. Η κατανόηση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, από την πλευρά του ατόμου, βοηθά στην επιλογή ενός επαγγέλματος συμβατού με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Όταν ο σύγχρονος εργαζόμενος είναι σε θέση να γνωρίζει τις προσωπικές του αξίες έχει τη δυνατότητα να επικεντρωθεί σε αυτές και τελικά να καταφέρει όσα θεωρεί ότι έχουν σημασία για εκείνον.
Οι συνήθειες αποτελούν συμπεριφορές που επαναλαμβάνονται τακτικά και συχνά αυτόματα. Ένα σύνολο αυτών ενισχύει την αποτελεσματική αλληλεπίδραση του ατό¬μου με τους γύρω του, ενώ άλλες συμβάλλουν στη μείωση αυτής της αποτελεσματικότητας.
Η θεωρία των αναγκών έχει προσδιορίσει ένα εύρος από ψυχολογικές ανάγκες που καθοδηγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως η ανάγκη για εκτίμηση, αυτοπραγμάτωση, επίτευξη, δύναμη και έλεγχο. Ένα από τα πλεονεκτήματα του να γνωρίζει ο εργαζόμενος ποιες είναι οι ανάγκες που ασκούν την ισχυρότερη επίδραση στη συμπεριφορά του είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται το πως αυτές επηρεάζουν τις διαπροσωπικές του σχέσεις εντός του οργανισμού. Οι ανάγκες είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία παρακίνησης στα άτομα και όταν αυτές οι ανάγκες δεν ικανοποιούνται μπορεί να προκαλέσουν εσωτερικές αναταραχές, ενόχληση και στρες.
Τέλος, η δεξιότητα ενός ατόμου να κατανοεί τα συναισθήματά του, τι τα προκαλεί και πως αυτά επηρεάζουν τις σκέψεις και τις δράσεις του αναφέρεται ως συναισθηματική αυτοεπίγνωση.
Η αυτο-επίγνωση είναι βασική και απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη του ατόμου, για τη βελτίωση των ικανοτήτων του, και γενικότερα, για την πορεία προς την επιθυμητή καριέρα. Η αυτο-επίγνωση βοηθά στην εκμετάλλευση των δυνάμεων και την αντιμετώπιση των αδυναμιών, ενώ συμβάλει στην κατανόηση του πού ακριβώς το άτομο ανήκει. Οι θέσεις εργασίας που δεν ταιριάζουν στην προσωπικότητα ενός ατόμου τείνουν να προκαλούν περισσότερο στρες σε σχέση με θέσεις εργασίας που είναι πιο συμβατές με την προσωπικότητα του ατόμου.
Οι εργαζόμενοι επιτυγχάνουν αποτελέσματα και νιώθουν ικανοποιημένοι κάνοντας αυτό στο οποίο είναι καλοί και, επίσης, με το να εργάζονται με τρόποι με τους οποιoυς αποδίδουν καλύτερα. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα αυτοεπίγνωσης μπορούν να αναγνωρίζουν πως τα συναισθήματά τους επηρεάζουν τους ίδιους, τους άλλους αλλά και την εργασιακή τους απόδοση. Επιπλέον, η αυτοεπίγνωση είναι ενδυναμωτική καθώς καθιστά δυνατή την αποκάλυψη των προβλημάτων απόδοσης και μπορεί να επισημάνει τρόπους βελτίωσής της.
Η επίγνωση των ψυχολογικών αναγκών μπορεί να αυξήσει την παρακίνηση του ατόμου βοηθώντας το να καταλάβει και να αναζητήσει τις «ανταμοιβές» που πραγματικά επιθυμεί, όπως είναι η αίσθηση της επίτευξης ή η δυνατότητα να προσφέρει τη βοήθειά του σε ένα ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Διαθέτοντας μια σταθερή αντίληψη για το επίπεδο των ικανοτήτων του, ένας εργαζόμενος που χαρακτηρίζεται από αυτοεπίγνωση είναι λιγότερο πιθανό να επιτρέψει στον εαυτό τους την αποτυχία ή τη δυσαρέσκεια.
* Η Ξανθούλα Παππά είναι Σύμβουλος Διοίκησης Προσωπικού
Ξένων Πανεπιστημίων Διδαχή
Όλα παίζονται για την δεύτερη θέση και τον συσχετισμό δυνάμεων στις ευρωεκλογές
Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
