Όταν μιλάμε για πανδημία… να το εννοούμε!

Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Για τις Η.Π.Α. τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. Ο Πρόεδρος Τραμπ τα έχει πάνω στο γραφείο του και φέρουν γερές υπογραφές, που και να θέλει δεν μπορεί να αγνοήσει. Κάπου 150 εκατομμύρια Αμερικάνοι πολίτες μπορεί να προσβληθούν από τον κορωνοϊό, από τους οποίους μέσα στο χρόνο κάπου 300.000 ηλικιωμένοι θα ήταν δυνατόν να αποβιώσουν.

Όσο για τους κάτω των 75 ετών, ο αντίστοιχος αριθμός θα μπορούσε να κυμανθεί από 150.000 έως 220.000 θύματα.

Οι παραπάνω αριθμοί γιατί να μην ισχύσουν και σε όλες τις άλλες χώρες που έχουν προσβληθεί από τον ιό; Αν αυτό επαληθευτεί, τότε δεν αποκλείεται καθόλου σε πλανητικό επίπεδο να έχουμε περί τα 2 δισεκατομμύρια προσβολές από τον ιό και πάνω από 30 εκατομμύρια θανάτους, νούμερο που παραπέμπει στην ισπανική γρίπη του 1918.

Ο αριθμός αυτός όμως είναι σχετικός και προϊόν εκτίμησης. Κανείς δεν μπορεί να βεβαιώσει πως το ποσοστό θνησιμότητας θα μείνει κοντά στο 2% των ηλικιωμένων και ευπαθών, αν η πανδημία πάρει εκθετική κατεύθυνση ως προς την αύξηση των κρουσμάτων.

Κατά συνέπεια, υπό τις σημερινές συνθήκες, η περίφημη επιλογή της «ανοσίας της αγέλης», δηλαδή «αφήστε την τύχη και τη φύση κα κάνουν τη δουλειά τους», θα μοιάζει με ασύλληπτη εκούσια γενοκτονία, ανώτερη από τις αντίστοιχες των Τούρκων, του Στάλιν, του Μάο και του Χίτλερ.

Κατά συνέπεια μπορούμε να πούμε ότι στον πλανήτη μας, ακόμα και τα πιο βάρβαρα καθεστώτα, θα διστάσουν να δολοφονήσουν μέρος των πληθυσμών τους.Ακόμα και στη Βόρεια Κορέα.

Πέρα όμως από την ηθική της διάσταση, η πανδημία φέρει μαζί της και δραματική οικονομική καταιγίδα, αγνώστου διαρκείας, αλλά σίγουρων καταστροφικών επιπτώσεων. Και το καίριο ερώτημα έτσι που προβάλλει είναι αυτό του μέχρι πότε οι κυβερνήσεις θα εφαρμόζουν τα μέτρα καταπολέμησης της πανδημίας που εφαρμόζουν σήμερα. Αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο;

Ένα άλλο επίσης κρίσιμο ερώτημα είναι αυτό του χρόνου που θα απαιτηθεί ώστε ο κόσμος να συνέλθει από το ισχυρό ψυχολογικό σοκ που υφίσταται. Ο κορωνοϊός έχει δημιουργήσει πλέον μια τραγική κατάσταση με αποτέλεσμα μέσα στο ίδιο σπίτι οι γονείς να φοβούνται τα παιδιά τους και οι παππούδες με τις γιαγιάδες τα εγγόνια τους.

Ακόμα, μετά την καταιγίδα, πόσος κόσμος θα πηγαίνει σε γήπεδα και άλλους χώρους αθλητικών εκδηλώσεων; Ποιοι θα ταξιδεύουν με άνεση; Τί θα συμβεί στους τόπους μαζικής εργασίας; Ποιο το μέλλον για τα εστιατόρια, καφετέριες και άλλους χώρους κοινωνικών εκδηλώσεων και συναθροίσεων;

Θα κυκλοφορούμε όλοι με μάσκες και απολυμαντικά στην τσέπη μας;
Είναι κατάδηλο από τη σημερινή κατάσταση ότι στις μεγάλες ασύμμετρες απειλές που ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους στη ζωή των ανθρώπων, ο κορωνοϊός αποτελεί την αφετηρία και για μια πρόσθετη απειλή που είναι πλέον τα βακτήρια, τα μικρόβια και οι ιοί.

Και η απειλή αυτή, είναι ανώνυμη, αόρατη, φονική και δεν κάνει καμμίαν απολύτως διάκριση. Είναι παράλληλα μια απειλή με τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό βάρος. Συνεπώς, η ύπαρξη της θα αλλάξει βαθειά, σε βάθος χρόνου βέβαια, τα περισσότερα από τα δεδομένα της ζωής μας σε πολλά επίπεδα.

Αν κρίνουμε από την απήχηση που έχουν παγκοσμίως εκπομπές, άρθρα, δημοσιογραφικές έρευνες και μελέτες που αφορούν επιστημονικά θέματα σχετικά με την ζωή μας, μπορούμε να εικάσουμε ότι σταδιακά οι κοινωνίες μας θα γίνονται πολύ πιο προσεκτικές και ανοικτές στην απόκτηση γνώσεων και την επεξεργασία τους.

Αυτή θα είναι μια πολύ θετική εξέλιξη, γιατί θα υπάρχουν σοβαρά αντισώματα στη βλακεία, στον λαϊκισμό, στην παραπληροφόρηση και στην ιδεολογική απάτη.

Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να αναμένονται και σοβαρές αλλαγές στη νοσοκομειακή οργάνωση και περίθαλψη, στην ασφάλιση της υγείας, στην ιατρική και γενικά σε κάθε κλάδο που ασχολείται με τη ζωή του ανθρώπου, την επιμήκυνση της και την προστασία της.

Ήδη η επιστήμη έχει κάνει τεράστια βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη περισσότερα και μεγαλύτερα.

Μια υγειονομική κρίση με τη μορφή της πανδημίας είναι μια τεράστια υπόθεση με ποικίλες πτυχές. Τα αίτιά της, η εξέλιξή της, οι συνέπειές της και οι προσπάθειες να βγούμε από αυτήν ή να αποτρέψουμε το χειρότερο, είναι ζητήματα τα οποία δεν έχουν καθόλου εύκολες απαντήσεις.

Όταν μια κρίση αντιμετωπίζεται με κοινωνικές αποστάσεις και μπορεί αύριο να αποκλείσει τον μισό πληθυσμό μιας χώρας από την υπόλοιπη κοινωνία, τότε σε τί μπορεί να καταλήγει η κοινωνική ζωή; Αυτό είναι το τεράστιο διακύβευμα του σήμερα, σίγουρα δε η αντιμετώπισή του δεν σηκώνει πολλές αερολογίες και λοιπές πνευματικές φούσκες.