Ποιοι και γιατί «ξεχνούν» τη Φιλική Εταιρεία

Η επικαιρότητα ερέθισε και τη στήλη αυτή να διατυπώσει τις ακόλουθες επισημάνσεις σε σχέση με την Επανάσταση του 1821.

Του Γιάννη Μαρίνου

Στις προτομές και στην εικονογραφία των ηρώων της εθνεγερσίας ποτέ δεν περιλαμβάνονται και εκείνων που την εμπνεύστηκαν και δρομολόγησαν και που ήταν οι συστήσαντες τη Φιλική Εταιρεία.

Θα είχαν μάλιστα λησμονηθεί εντελώς αν δεν είχε προνοηθεί να δοθούν τα ονόματά τους σε δρόμους του Κολωνακίου. Ήταν οι Εμμανουήλ Ξάνθος, Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος. Δύσκολα θα βρεθεί σύγχρονος Έλληνας που θα απαντήσει στο ερώτημα ποιοι ήταν οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας και ποιοι οι σκοποί της.

Ακόμα λιγότερο γνωστό ποιο το επάγγελμά τους. Οι αριστεροί διαστρεβλωτές της Ιστορίας τους θέλουν προλετάριους εμποροϋπαλλήλους, ενώ στην πραγματικότητα ήταν εύποροι έμποροι της Οδησσού και δεν είχαν καμία σχέση με την κυρίως Ελλάδα, όπου και έλαβε τελικά χώρα η Επανάσταση.

Ευτυχώς η ομογένεια της Κριμαίας και οι Ρώσοι φίλοι της Ελλάδας τιμούν κατά τον καλύτερο τρόπο την αφετηρία της Ελληνικής Επανάστασης, το δε κτίριο όπου υπήρξε η μυστική έδρα της Φιλικής Εταιρείας έχει αναδειχθεί σήμερα σε ένα λαμπρό μουσείο.

Στις σελίδες ντροπής της ιστορίας της Επανάστασης του “21 θεωρούμε επίσης το γεγονός ότι οι πρωτεργάτες ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας όχι μόνο δεν τιμήθηκαν δεόντως από το νεοπαγές κράτος, αλλά περιήλθαν σε πλήρη ένδεια και κάποιοι πέθαναν σχεδόν αγνοημένοι από τους αγνώμονες πολίτες του ελεύθερου κράτους.

Πολλή μελάνη έχει χυθεί επίσης από τους άθεους και αγνωστικιστές στην αμφισβήτηση του ρόλου της Εκκλησίας στην Επανάσταση. Επικαλούνται γι' αυτό την αποδοκιμασία της από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε', αντιπαρερχόμενοι το γεγονός ότι ο ιεράρχης αυτός ήταν μυστικό μέλος της Φιλικής Εταιρείας.

Η έγγραφη από δοκιμασία της εθνεγερσίας αποσκοπούσε να προλάβει τη σφαγή του πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης. Άλλωστε ο ίδιος ο Πατριάρχης δεν απέφυγε τελικά την προσωπική θυσία καθώς κρεμάστηκε από τους Τούρκους στην είσοδο του Πατριαρχείου.

Τόνοι μελάνης έχουν επίσης χυθεί για να αμφισβητηθεί η ύπαρξη κρυφών σχολειών επί Τουρκοκρατίας. Όντως η ελληνική και χριστιανική παιδεία ήταν ελεύθερη. Όμως σχολεία στην κυρίως Ελλάδα δεν υπήρχαν, πλην, νομίζω, Ηπείρου. Τα όποια γράμματα μάθαιναν οι ελληνόπαιδες τα διδάσκονταν από τους ιερείς, οι οποίοι χρειάζονταν αυτή την εκμάθηση, που ήταν αναγκαία ώστε να μπορούν τα παιδιά να διαβάζουν και να ψάλλουν τα ιερά κείμενα.

Άρα οι κατά τόπους εκκλησίες και οι ιερείς τους ήταν κατά κάποιον τρόπο τα άτυπα κρυφά σχολεία και οι δάσκαλοί τους.

Οι άνθρωποι της Εκκλησίας δεν υστέρησαν στον αγώνα για την απελευθέρωση, όπως ισχυρίζονται πολλοί ιστορικοί. Υπήρξαν μάλιστα τα πρώτα θύματα στους κατά καιρούς διωγμούς των χριστιανών, τιμώνται δε από την Εκκλησία ως νεομάρτυρες.

Είναι ευτελής μικρότητα να βάλλεται η Εκκλησία ως πολέμια της Επανάστασης, όταν μεταξύ των ηγετών της υπήρξαν ο περίφημος Παπαφλέσσας, ο Αθανάσιος Διάκος και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ενώ το Κούγκι και το Αρκάδι συμβολίζουν την ηρωική αυτοθυσία των καλογήρων που προτίμησαν να ανατιναχθούν παρά να παραδοθούν.

Άλλωστε οι εξεγερθέντες ξιφούλκησαν κατά των Οθωμανών διακηρύσσοντας ότι αγωνίζονται «για του Χριστού την πίστιν την Αγία και της πατρίδος την Ελευθερία».