Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου
Το Βαρβάκειο τότε φιλοξενείτο, τις απογευματινές ώρες στο δημοτικό της οδού Κωλέττη. Κτηριακή υποδομή υποτυπώδης. Είχαμε όμως κορυφαίους δασκάλους.
Από τον Τόγκα και τον Μάζη στα θετικά μαθήματα, έως τον Καλαματιανό και τον Τζουγανάτο στα θεωρητικά. Όλοι οι συγγραφείς των σχολικών βιβλίων ήσαν καθηγητές μας.
Το Βαρβάκειο ήταν ένα σχολείο υπό συνεχή αξιολόγηση μαθητών και εκπαιδευτικών. Το πιο σημαντικό, πρόσφερε σε παιδιά προερχόμενα από λαϊκά στρώματα, αλλά που «έφεραν τη σφραγίδα δωρεάς» κατά Γεώργιο Παπανδρέου, την ευκαιρία για σπουδές στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο.
Τα 5 Πρότυπα σχολεία και τα 3 Πειραματικά της εποχής ήταν νησίδες αριστείας στη δημόσια εκπαίδευση και αντίβαρο στα λεγόμενα «καλά ιδιωτικά σχολεία» που απευθύνονταν κυρίως σε εισοδηματικά ανώτερες κοινωνικές τάξεις.
Υπενθυμίζω ότι από τις τάξεις του Βαρβακείου αποφοίτησαν σημαντικοί Έλληνες, όπως οι Κων. Τσάτσος, Ε. Αβέρωφ, Κων. Δοξιάδης, Τίτος Πατρίκιος, Αντώνης Σαμαράκης, Κ. Αξελός και πολλοί άλλοι. Από το Πειραματικό Αθηνών αποφοίτησαν 3 πρωθυπουργοί, Α. Παπανδρέου, Κ. Σημίτης, Κ. Καραμανλής αλλά και Λ. Κίρκος, Ν. Πουλατζάς και άλλοι.
Πρώτα η Δικτατορία και, στη Μεταπολίτευση, ο αριστερόστροφος λαϊκισμός έθεσαν υπό διωγμό τα Πρότυπα σχολεία. Καταργήθηκαν οι εισαγωγικές εξετάσεις (αντικαταστάθηκαν από κλήρωση) και το χειρότερο, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών σε ολόκληρη τη δημόσια εκπαίδευση.
Με το Νόμο Διαμαντοπούλου που υπερψηφίστηκε από 250 βουλευτές, ο θεσμός των Προτύπων και Πειραματικών σχολείων εκσυγχρονίστηκε και διευρύνθηκε.
Δημιουργήθηκε δίκτυο 60 Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων, επανήλθαν οι εισαγωγικές εξετάσεις και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Ο ισοπεδωτικός και εξισωτικός προς τα κάτω «ιδεασμός» της «πρώτη φορά Αριστεράς» κατ’εφαρμογή του δόγματος «η αριστεία είναι ρετσινιά», κατήργησε κατ’ουσίαν τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία και πρωτίστως την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας που έχει κατατεθεί, αποκαθίσταται ο θεσμός των Προτύπων Πειραματικών Σχολείων προς την ίδια κατεύθυνση του Νόμου Διαμαντοπούλου. Αποτελεί απολύτως θετική εξέλιξη για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Ωστόσο, στις σχετικές διατάξεις έχει παρεισφρήσει μια αχρείαστη διάταξη που ενώ δεν επιλύει κανένα πρόβλημα, δημιουργεί αντίθετα πολλαπλά. Πρόκειται για τη ρύθμιση του άρθρου 18 με την οποία καθιερώνονται, για πρώτη φορά εισαγωγικές εξετάσεις στα πρότυπα σχολεία από το Γυμνάσιο στο Λύκειο.
Η ρύθμιση αυτή είναι λανθασμένη για τους παρακάτω λόγους:
Η διάταξη θεσπίζει «Privilegium Odiosum» (δυσμενές προνόμιο) για τους μαθητές των Προτύπων. Εισαγωγικές εξετάσεις από το Γυμνάσιο στο Λύκειο καθιερώνονται για πρώτη φορά, αποκλειστικά για τα Πρότυπα και αφορούν μαθητές που έχουν ήδη εισαχθεί στο Γυμνάσιο έπειτα από σκληρή διαγωνιστική διαδικασία. Ο λόγος επιτυχόντων προς υποψηφίους είναι περίπου 1 προς 10.
Η διάταξη είναι αντιεκπαιδευτική. Η εκπαιδευτική διαδικασία ολοκληρώνεται και αξιολογείται συνολικά όταν κλείσει ένας εξαετής κύκλος είτε στο δημοτικό είτε στο Γυμνάσιο-Λύκειο. Δε διακόπτεται στη μέση με νέες εξετάσεις επιλογής, τέμνοντας αυθαίρετα τη μαθησιακή διαδικασία και υποχρεώνοντας τους μαθητές σε ένα μαθησιακό πρωταθλητισμό.
Η διάταξη είναι αντιπαιδαγωγική. Οι μαθητές του Γυμνασίου που θα μείνουν εκτός της νέας διαγωνιστικής επιλογής θα υποχρεωθούν να αλλάξουν σχολείο. Η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος προβλέπεται ως έσχατη ποινή για τους παραβατικούς μαθητές. Οι μαθητές που θα μείνουν εκτός του Λυκείου, θα υποστούν την ίδια ποινή με το επιβαρυντικό στοιχείο της ρετσινιάς του αποτυχημένου.
Οι εισαγωγικές εξετάσεις στο Λύκειο όπως κι αυτές στο Γυμνάσιο, έχουν χαρακτήρα διαγωνισμού. Δεν είναι εξετάσεις διαπιστωτικές των γνώσεων των εξεταζόμενων. Οι περισσότεροι υποψήφιοι ανταγωνίζονται μεταξύ τους για ένα περιορισμένο αριθμό θέσεων (Numerus Clausus). Με τη ρύθμιση αυτή για δεύτερη φορά οι μαθητές του Γυμνασίου αλλά και οι άλλοι υποψήφιοι παραδίδονται βορά στα φροντιστήρια και τα δαπανηρά ιδιαίτερα μαθήματα.
Το Υπουργείο Παιδείας αλλά και η ηγεσία του Ι.Ε.Π. αντί να προχωρήσουν ως οφείλουν, στην άμεση αξιολόγηση των καθηγητών και των διευθυντών Προτύπων και Πειραματικών σχολείων, επιλέγουν ένα «ξεσκαρτάρισμα» των μαθητών που ενδεχόμενη υστέρηση τους στις εξετάσεις αποτελεί συνέπεια της μη αξιολόγησης των δασκάλων τους.
Ελπίζω ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου παιδείας θα αντιληφθεί το πρόβλημα που δημιουργείται και δε θα επιμείνει στο λάθος.