Τα δύο μεγάλα λάθη στην διαχείριση της κρίσης

Οι κυβερνητικές και κρατικές αντιδράσεις στις δύο μεγάλες κρίσεις του μεταναστευτικού και του κορωνοϊού έδειξαν πως παρά το ξεχαρβάλωμα των τελευταίων 20 ετών, με ισχυρή πολιτική βούληση και σχετικά ικανοποιητική οργάνωση, το κράτος μπορεί να προσφέρει αίσθημα ασφάλειας στον πολίτη.

Του Αντώνη Κεφαλά

Πολλά δεν έχουν γίνει, πολλά γίνονται λαθεμένα, αλλά η πρόοδος σε σύγκριση με την προηγούμενη εικοσαετία είναι σημαντική.

Όμως, επειδή η γκρίνια κάνει καλό – όταν δεν γίνεται για χάρη της γκρίνιας αλλά επειδή υπάρχει πραγματικό πρόβλημα – θα πρέπει να αναφέρουμε και τα λάθη που έχουν παρουσιαστεί. Και, δυστυχώς, είναι σημαντικά.

Στην φάση αυτή σχετίζονται με τον κορωνοϊό και εστιάζονται σε θέματα πολιτικής και οικονομίας.

Το λάθος των τεστ

Όφειλαν να έχουν γίνει και πρέπει ακόμη και τώρα να γίνουν τεστ, πολλά τεστ.

Σύμφωνα με την διεθνή εμπειρία (οίδε π.χ. το άρθρο στους New York Times nytdirect@nytimes.com στήλη Interpreter) η επιτυχία της Νότιας Κορέας στην αντιμετώπιση της κρίσης ήταν η έγκαιρη, συχνή και σε μεγάλη κλίμακα υιοθέτηση της πολιτικής ελέγχου των ατόμων αν είναι φορείς ή όχι.

Τόσο η Νότια Κορέα όσο και η Κίνα, μάλιστα, αρχικά καθυστέρησαν και είδαν την επιδημία να εξαπλώνεται αλλά, στην συνέχεια, άλλαξαν τακτική έκαναν τεστ σε χιλιάδες πολίτες και κατάφεραν να ανατρέψουν την εικόνα. Τα πολλά και συχνά τεστ συμπληρώθηκαν με την απομόνωση όχι μόνο κοινωνικών ομάδων αλλά και ατόμων και με την επιθετική ιχνηλάτηση των επαφών των φορέων.

Η Νότια Κόρεα φαίνεται να ξεπερνά την κρίση με θνησιμότητα μόλις 0,8%.

Στην χώρα μας, με την ουσιαστική περιθωριοποίηση του αρμόδιου υπουργού, το βάρος της μάχης έχει μεταφερθεί στου Μαξίμου και στον καθηγητή, Σωτήρη Τσιόδρα.

Η παντελής απουσία πολιτικής στον τομέα της υγείας που χαρακτηρίζει την υπουργία Κικίλια σήμερα πληρώνεται – από την Κυβέρνηση και από εμάς.

Στο Μαξίμου, η έμφαση δόθηκε από την πρώτη στιγμή στην ορθή πολιτική «λαμβάνω επείγοντα μέτρα πριν καταστούν αυτά επείγοντα.» Σχετικά επιθετική φαίνεται να είναι, πλέον, η πολιτική της εξακρίβωσης των επαφών των φορέων – αλλά ξεκίνησε χαλαρά και τώρα μόλις φαίνεται να εντατικοποιείται. Δυστυχώς, όμως, υστερούμε τραγικά στο θέμα των τεστ.

Το αποτέλεσμα είναι πως σύντομα μπορεί να βρεθούμε μπροστά σε πολλά περισσότερα κρούσματα απ’ ότι υπολογίζουμε. Με την τακτική του «μείνε σπίτι» να εφαρμόζεται ακόμη και στους άρρωστους και χωρίς τεστ, η κατάσταση απλά θα χειροτερεύει, πιο γρήγορα σε σύγκριση με το αν είχε υιοθετηθεί πολιτική εκτεταμένων τεστ.

Η εμπειρία πρωταρχικά της Κίνας και της Ν. Κορέας μας λέει ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο. Πολύ περισσότερο, μας λέει ότι δεν έχουμε εναλλακτική: οφείλουμε άμεσα να υιοθετήσουμε πολιτική ελέγχου όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού.

Τα λάθη στην οικονομία

Το οικονομικό επιτελείο, ίσως κάτω από την πίεση του ελέγχου των δαπανών, εφαρμόζει πολιτική που κατηγοριοποιεί τις επιχειρήσεις (μεγάλες και μικρές) σε τρεις άξονες: αυτές που έκλεισαν με εντολή του κράτους, αυτές που ως συνέπεια του κλεισίματος των πρώτων έχουν υποστεί μεγάλες συνέπειες και αυτές που…δεν έχουν υποστεί συνέπειες!

Αν είναι δυνατόν!

Είναι ένα διαχωρισμός που στην καλύτερη περίπτωση έχει γίνει από άγνοια και στην χειρότερη έχει γίνει από ηλιθιότητα.

Με εξαίρεση τα τρόφιμα και τα φάρμακα δεν υπάρχει καμία επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη, σε όποιο τομέα και να επιλέξει κανείς, που να μην έχει υποστεί μεγάλη ζημιά από τον κρίση. Στις κατασκευές, π.χ., πολλές ακόμη και ανακατασκευές σταματούν επειδή δεν υπάρχουν υλικά.

Στα φοροτεχνικά-λογιστικά γραφεία οι πελάτες έχουν εξαφανιστεί γιατί ανήκουν στις δύο πρώτες κατηγορίες. Η συναλλαγή «εισόδημα-δαπάνη-εισόδημα» δεν έχει απλά μειωθεί, έχει σταματήσει. Σχεδόν όλοι οι τομείς και όλοι οι επαγγελματίες βρίσκονται ουσιαστικά «εκτός οικονομίας» --γιατί δεν υπάρχει η συναλλαγή. Όλοι υποφέρουν και στο άμεσο μέλλον ο πόνος και το κόστος θα αυξηθούν κι’ άλλο.

Είναι μεγάλο λάθος ο διαχωρισμός. Τα μέτρα ανακούφισης πρέπει να είναι οριζόντια, καθολικά, σαφή και άμεσα. Δεν χωρούν εξαιρέσεις—εκτός από τα φάρμακα και τα τρόφιμα. Αναλαμβάνει το οικονομικό επιτελείο το ηθικό βάρος να πει ποιος επηρεάζεται από την κρίση και ποιος όχι, ποιος περισσότερο και ποιος λιγότερο και ανάλογα να δώσει ανακούφιση;

Δεύτερο λάθος, το μέγεθος της βοήθειας. Βαδίζουμε ολοταχώς σε κρίση βαθύτερη από το 2010. Πιστεύει το επιτελείο πως με τις πενταροδεκάρες που δίνει ότι προσφέρει ανακούφιση και προοπτική;

Τρίτο λάθος, οι ανακοινώσεις γίνονται εύκολα αλλά η εφαρμογή καθυστερεί και ο κόσμος αγωνιά. Με τις αστοχίες αυτές το οικονομικό επιτελείο κινδυνεύει να εξανεμίσει στα μάτια του κόσμου όλα τα θετικά που έχει αποκομίσει από την συμπεριφορά του Μαξίμου και του καθηγητή Τσιόδρα.

Ας μην παρασύρεται από τις φωνές των καλοθελητών και των κολλιτσίδων. Ας προσπαθήσει να καταλάβει πως δουλεύει η αγορά και θα συνειδητοποιήσει τότε ότι κάνει πολύ λίγα, πολύ αργά.

Τέταρτο λάθος, τα μέτρα ανακοινώνονται με στενό ορίζοντα λήξης τους. Έχει επικρατήσει η κλασσική ελληνική συνταγή «δώσε μικρή παράταση και βλέπουμε». Με τον τρόπο αυτόν οι γραφειοκράτες ζουν και βασιλεύουν. Θα έπρεπε να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: τα μέτρα να ισχύσουν μέχρι να ανακοινώσει η κυβέρνησή ότι έληξε η κρίση.

Μόνο έτσι θα αισθανθεί ο κόσμος σιγουριά και θα σταματήσει να πιστεύει τις φήμες ότι θα χαθούν τα λεφτά που έχει στην τράπεζα. Ας προσέξει το οικονομικό επιτελείο γιατί έτσι όπως το πάει σύντομα θα έχει στα χέρια του και πρόβλημα τραπεζικό – μεγαλύτερο και μη διαχειρίσιμο σε σύγκριση με το σημερινό. Να μην γίνει και πέμπτο λάθος.

Η Κυβέρνηση οφείλει από τώρα να δηλώσει πως ήδη μελετά πώς θα βοηθήσει την οικονομία να ξεκινήσει ξανά. Οι πολίτες ζουν πρωτόγνωρες καταστάσεις –και με έντονη ψυχολογική πίεση. Ο προγραμματισμός για το νέο ξεκίνημα οφείλει να ξεκινήσει αμέσως και οι πολίτες να ενημερώνονται σχετικά – στην αρχή τουλάχιστον σε επίπεδο πληροφόρησης ότι η μελέτη προχωρά και, στην συνέχεια, με την διαρροή ορισμένων μέτρων που θα κάνουν τον κόσμο να αναθαρρήσει.

Και με την ευκαιρία της… γκρίνιας: με την αισχροκέρδεια τι γίνεται κκ. Υπουργοί; Τόσα χρόνια εκδίδατε αγορανομικές διατάξεις χωρίς λόγο. Τώρα που έχετε λόγο διστάζετε;