Τα τελευταία 15 χρόνια και ιδιαίτερα μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2004, πολύς λόγος γίνεται για την επιχειρηματικότητα και το ρόλο της στην παραγωγή πλούτου και ευημερίας. Δεν είναι δε λίγοι και οι ειδικοί που συνδυάζουν το επιχειρείν με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και την περίφημη κοιτίδα της που είναι η Silicon Valley στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α.
Ετσι, πολλοί οικονομολόγοι και ειδήμονες του επιχειρείν αναρωτιούνται αν το παράδειγμα της Καλιφόρνιας μπορεί να βρει μιμητές και σε άλλες χώρες ή σε περιοχές παραπλήσιες με την Καλιφόρνια. Για παράδειγμα,αρκετές φορές στην Ελλάδα, έχει αναφερθεί η Αχαία ως μια τέτοια περιοχή.
Μπορεί συνεπώς κάποια χώρα να δημιουργήσει τις συνθήκες που υπήρχαν εκεί, στην πολιτεία της Καλιφόρνια, και να προκύψει ένα νέο πετυχημένο παράδειγμα ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας προς όφελος της έρευνας, της επιστήμης, της οικονομίας, της απασχόλησης;
Με δεδομένο ότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που κάνουν τη διαφορά σε κάθε εγχείρημα, η επόμενη ερώτηση που προβάλει είναι αν θα μπορούσαν να βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι για να υποστηρίξουν την επιτυχία της νέας Silicon Valley. Θα μπορούσαν, δηλαδή, οι ιδρυτές της Google, Sergey Brin και Larry Page, ακόμη και αν υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις σε κάποια άλλη χώρα, να αναπτύξουν από το μηδέν μία επιχείρηση, η οποία θα γινόταν τόσο επιτυχημένη σε ελάχιστο χρονικό διάστημα?.
Είναι δυνατή στην Ευρώπη η ανάδειξη ενός Μπιλ Γκέιτς, Τζεφ Μπέζος, Μαρκ Ζακερμπέργκ, Έλον Μάσκ και άλλων λιγότερο γνωστών αλλά πετυχημένων επιχειρηματιών, που διαπρέπουν στους τομείς της υψηλής τεχνολογίας;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη γιατί δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη. Πλην όμως υπάρχει μια σταθερή εκδοχή. Η επιχειρηματικότητα στον οικονομικό κλάδο αναπτύσσονται υπό συγκεκριμένες για την ανάπτυξή της θεσμικές και ψυχολογικές συνθήκες.
Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι, ως επί το πλείστον, περίπλοκη. Η κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι ένα ατελείωτο έργο, μια ατέρμονη επιδίωξη γνώσης για το πώς, το τι και το γιατί πίσω από τις επιλογές ενός προσώπου. Είναι εύκολο και συνάμα επικίνδυνο να κατηγοριοποιήσετε κάποιον που συμπεριφέρεται διαφορετικά από σας ως ανίδεο, άσχετο ή ακόμη και χοντροκέφαλο. Ο σημερινός κόσμος απαιτεί μια πιο εκλεπτυσμένη κατανόηση χάρη στην οποία εκτιμούμε ένα πρόσωπο, τόσο για τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία του.
Υπό αυτή την έννοια, ο επιχειρηματίας είναι μια πολυσύνθετη προσωπικότητα, η οποία όμως σε κάθε περίπτωση έχει δυό βασικά χαρακτηριστικά: δεν διστάζει να αναλαμβάνει κινδύνους και επιδιώκει να είναι κύριος του εαυτού του. Με άλλα λόγια, ο σωστός επιχειρηματίας αναλαμβάνει ευθύνες και τις αποδέχεται ως τέτοιες.
Πραγματικός επιχειρηματίας είναι ο άνθρωπος που επειδή του αρέσουν τα ψάρια, μαθαίνει να ψαρεύει. Δεν είναι επιχειρηματίας αυτός που ανοίγει ένα κατάστημα, εμφανώς δυσαρεστημένος που δεν έγινε δημόσιος υπάλληλος.
«…Το επιχειρείν απαιτεί τόλμη. Η δημιουργία συνεπάγεται ανάληψη ρίσκου. Στην Ευρώπη, δυστυχώς, ο επιχειρηματίας δεν έχει το δικαίωμα της αποτυχίας. Αυτή είναι η διαφορά μας από την Αμερική. Στην αμερικανική κοινωνία η αποτυχία εκλαμβάνεται ως εμπειρική μάθηση. Καλός επιχειρηματίας είναι αυτός που για να μάθει και να πετύχει χρεώθηκε αποτυχίες. Συνεπώς οι νέοι δεν φοβούνται να αναλαμβάνουν επιχειρηματικούς κινδύνους. Αυτή η διάσταση τους διαφοροποιεί από πολλούς Ευρωπαίους συνομηλίκους τους…».
Αυτά μας λέει ο κ.Ζοφρουά Ρού ντέ Μπεζιέ, πρόεδρος από το 2018 του γαλλικού MEDEF, που είναι ο Γαλλικός Σύνδεσμος Επιχειρήσεων, ήτοι αντίστοιχος δικός μας ΣΕΒ.
Απαντώνται στην ερώτησή μας αν η επιχειρηματικότητα είναι θέμα συνθηκών, περιβάλλοντος, ή DNA, ο Γάλλος εξηντάχρονος επιχειρηματίας και συγγραφέας, τονίζει ότι ασφαλώς η προσωπικότητα παίζει ρόλο, πλην όμως το παραγωγικό και επωφελές για την κοινωνία επιχειρείν, αναπτύσσεται μόνον υπό συνθήκες ελευθερίας, σεβασμού των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και τήρησης κανόνων ανταγωνισμού.
«…Ο επιχειρηματίας…» μας λέει ο κ.ντέ Μπεζιέ, όπως έγραφε ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζών Μπαιητς Κλαρκ, είναι ένας «σκαπανέας της προόδου», ο οποίος τη μόνη δουλεία που μπορεί να αντέξει είναι αυτή της φιλοδοξίας του. Επίσης ο γνήσιος επιχειρηματίας στηρίζεται σε ανθρώπους και όχι σε συστήματα. Σήμερα λοιπόν, η αποκαλούμενη καπιταλιστική επιχείρηση, αν διατρέχει κάποιο σοβαρό κίνδυνο αυτός έγκειται στη γραφειοκρατία που ενδεχομένως έχει αναπτυχθεί και εγκατασταθεί στο εσωτερικό της. Είναι επείγον έτσι, το επιχειρείν να γίνει τρόπος ζωής και προσωπικής βελτίωσης. Έχουμε μπει σε μια άλλη εποχή... Η επιχειρούσα κοινωνία είναι μπροστά μας... και έχει την ιδιότητα να την απαρτίζουν άνθρωποι, με συναισθήματα, δύναμη δημιουργίας και ανοικτοί στη δια βίου μάθηση.