Οι κινήσεις που έχει κάνει ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν στην πολεμική σκακιέρα της Ουκρανίας μετά την εισβολή έδειξαν πως η εξέλιξη των επιχειρήσεων δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα με συνέπεια να έχει καθηλωθεί στην περιοχή για πάνω από έναν χρόνο όσο την ίδια ώρα το Κίεβο εξοπλίζεται και αντεπιτίθεται.

Το Bloomberg με μακροσκελή του ανάλυση σημειώνει πως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, καθώς την ίδια εξέλιξη στο θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων είχε και ο Ναπολέων κατά την εισβολή του στη Ρωσία από το 1812 έως το 1814.

Ο επαναστατικός τρόπος πολέμου του Ναπολέοντα παραλίγο να του δώσει την κυριαρχία στην Ευρώπη, μέχρι που οι αντίπαλοί του έβαλαν μυαλό και άλλαξαν τις δικές τους μεθόδους, ενώ ο Γάλλος στρατηγός δεν πρόλαβε να προσαρμοστεί και χτυπήθηκε από τον ρωσικό χειμώνα. Το πλεονέκτημα είναι κάτι που μεταβάλλεται αναφέρει το Bloomberg, τονίζοντας πως κάτι αντίστοιχο έπαθε και ο Πούτιν.

Ο Πούτιν είχε πολλές ελλείψεις στον πολεμικό του σχεδιασμό. Βασίστηκε στην ακλόνητη πεποίθησή του ότι η Ουκρανία δεν ήταν ένα πραγματικό κράτος ενώ δεν είδε αντιστάσεις καθώς οι «σύμβουλοί» του ήταν εμφανώς τρομοκρατημένοι στο να του αντιταχθούν. Την ίδια ώρα θεώρησε πως η Ουκρανία δεν είναι ένα κανονικό κράτος, μέχρι να δει τους Ουκρανούς να μάχονται σε κάθε γωνιά της πατρίδας τους.

Η Ουκρανία επιβίωσε όχι μόνο με άθλους στρατιωτικής ικανότητας, αλλά και με επιδέξια διπλωματία που εξασφάλισε τη διεθνή αλληλεγγύη και την έξυπνη χρήση της πληροφορίας για να συσπειρώσει τον πληθυσμό της και να πει την ιστορία της στον κόσμο.

Το Κίεβο από την άλλη βρήκε τρόπους να εξουδετερώσει τα αρχικά πλεονεκτήματα της Ρωσίας: Στα μέσα του 2022, χρησιμοποίησε πυραυλικά συστήματα πυραύλων υψηλής κινητικότητας που προμήθευαν οι Αμερικανοί και άλλες δυνατότητες για να στοχεύσει τις αποθήκες πυρομαχικών και τους κόμβους εφοδιασμού του Πούτιν, αποκρούοντας έτσι μια ρωσική επίθεση πυροβολικού που απειλούσε να διασπάσει τις ουκρανικές δυνάμεις στα ανατολικά.

Στη συνέχεια, η Ουκρανία γύρισε το τραπέζι στις υπερεκτεταμένες ρωσικές δυνάμεις, με επιθέσεις που ανακατέλαβαν μεγάλα κομμάτια γης γύρω από το Χάρκοβο και τη Χερσώνα.

Αντίστοιχα παραδείγματα στο παρελθόν

Αν η στρατηγική περιλαμβάνει όλα τα πράγματα που διαμορφώνουν την παγκόσμια θέση μιας χώρας, η επίδοση του Πούτιν ήταν ένα μάστερ σε στρατηγικό αυτοτραυματισμό. Γιατί, όμως, η Ρωσία έχει υπολειτουργήσει; Γιατί πολύ απλά όπως σημειώνει το Bloomberg, η στρατηγική στο πεδίο της μάχης καθορίζεται και από τα συμφέροντα της πολιτικής τάξης.

Η στρατηγική της Αμερικής στον Ψυχρό Πόλεμο, η ανάσχεση, αναθεωρούνταν και τροποποιούνταν συνεχώς κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 40 ετών, καθώς οι συνθήκες άλλαζαν και η Σοβιετική Ένωση πειραματιζόταν με νέες μεθόδους επέκτασης.

Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, για παράδειγμα, ο μέσος Γερμανός στρατιώτης ήταν καλύτερος από τον Αμερικανό, τον Βρετανό ή τον Σοβιετικό αντίπαλό του. Αυτό που επέτρεψε στη Μεγάλη Συμμαχία να επικρατήσει δεν ήταν απλώς οι ανώτεροι πόροι, αλλά η υπεροχή στην αντιμετώπιση των πολλών καθηκόντων - κινητοποίηση των οικονομιών, διαχείριση ενός εύθραυστου συνασπισμού, κατανομή του περιορισμένου ανθρώπινου δυναμικού και υλικού σε πολλαπλά θέατρα - που απαιτούσαν τη νίκη σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο σε ένα παγκόσμιο πεδίο μάχης, σημειώνει το Bloomberg.

Όπως αναφέρει το Bloomberg, το 1943, κατά τη διάρκεια του χειρότερου πολέμου στην ιστορία, ο ιστορικός Edward Mead Earle δημιούργησε το Makers of Modern Strategy, μια συλλογή δοκιμίων-ορόσημο που εισήγαγε τους Αμερικανούς στην ιστορία της στρατηγικής σκέψης. Το 1986, στην κορύφωση ενός ψυχρού πολέμου που έθεσε τον ελεύθερο κόσμο σε δοκιμασία, μια δεύτερη έκδοση του Makers επικαιροποίησε την κατανόηση του θέματος. Το 2023, είχα την τύχη να ηγηθώ της συγγραφής μιας τρίτης έκδοσης, του The New Makers of Modern Strategy.

Το βιβλίο παρακολουθεί τους τρόπους με τους οποίους η στρατηγική έχει σχεδιαστεί και ασκηθεί από την αρχαία Ελλάδα έως την ψηφιακή εποχή. Σε συνδυασμό με τον πιο παγκόσμιας σημασίας πόλεμο της εποχής μας - τη βίαιη επίθεση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία - μας φέρνει πίσω στις πιο διαχρονικές αλήθειες της στρατηγικής.

Συνεχίζοντας σημειώνει πως οι μεγαλύτεροι στρατηγικοί ηγέτες σε αυτόν τον πόλεμο δεν ήταν στρατηγοί και ναύαρχοι, όσο ταλαντούχοι και αν ήταν. Ήταν πολίτες, όπως ο Ουίνστον Τσώρτσιλ και ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, που έβαλαν όλα τα κομμάτια μαζί - ενώ παράλληλα κατείχαν την πολιτική της στρατηγικής, συσπειρώνοντας τους πληθυσμούς τους.

Αυτή η διαπίστωση είναι μεγάλη σήμερα. Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία υπενθυμίζει ότι η δύναμη εξακολουθεί να έχει κεντρικό ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις. Αλλά η εμπνευσμένη αντίσταση της Ουκρανίας δείχνει γιατί η στρατηγική είναι κάτι πολύπλευρο.