Έκθεση-«κόλαφος» για Ερντογάν από την Ε.Ε.: Τι ζητά για τα Ελληνοτουρκικά, Κυπριακό και Χαμάς

Κόλαφο για την Τουρκία αποτελεί η ανακοίνωση για τις πολιτικές, οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Άγκυρα. Την έκθεση παρουσίασαν ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ και ο Επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης, Όλιβερ Βάρχεϊ. 

Η έκθεση αναφέρεται στα Ελληνοτουρκικά, το Κυπριακό αλλά και την αποδοχή της τρομοκρατικής δράσης της Χαμάς αλλά και στις σχέσεις Ερντογάν – Πούτιν.

Για τα ελληνοτουρκικά, παρότι γίνεται αναφορά στην δραστική μείωση των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου μετά τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία και δεν αναφέρθηκαν πτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικές κατοικημένες περιοχές, αναφέρεται ότι δεν έχει γίνει διάλογος για καθορισμό υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ με βάση το διεθνές Δίκαιο, όπως και με την Κύπρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναλαμβάνει την εναντίωσή της στο τουρκολιβυκό σύμφωνο. 

Για το Κυπριακό αναφέρεται ότι «η συνολική στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό  και η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας εξακολουθούν να παρεμποδίζουν διαφορετικούς δρόμους συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της ασφάλειας και της άμυνας. Η Tουρκία πρέπει να επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή της στις συνομιλίες διευθέτησης του Κυπριακού υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών τους. Ως εκ τούτου, η πλήρης αξιοποίηση του δυναμικού μιας θετικής ατζέντας με την Tουρκία θα παραμείνει εξαιρετικά δύσκολη ελλείψει λύσης στο κυπριακό».

Για τη στάση της Τουρκίας απέναντι στη Χαμάς, στην Έκθεση αναφέρεται ότι «μετά τις επιθέσεις της τρομοκρατικής ομάδας Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η Tουρκία όχι μόνο απέφυγε να τις καταδικάσει και να τις χαρακτηρίσει ως τρομοκρατία, αλλά τάχθηκε επίσης υπέρ της Χαμάς, σε πλήρη διαφωνία με την κοινή θέση της Ευρωπαϊκή Ένωση».

Σχετικά με το μεταναστευτικό, στην Έκθεση αναφέρεται ότι η επανεγκατάσταση από την Tουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να υπερβαίνει τον αριθμό των επιστροφών στην Τουρκία.

Ολόκληρη η Έκθεση:

Πολιτικές σχέσεις

Οι σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας πλαισιώνονται επί του παρόντος από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2021, προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου, καθώς και από τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2021 και την κοινή ανακοίνωση της Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου του Μαρτίου 2021 σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση της σχέσης ΕΕ- Τουρκίας. Πέρα από τους διμερείς και οικονομικούς δεσμούς που περιγράφονται παρακάτω, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που διαμορφώνουν βαθιά το περίπλοκο και δύσκολο πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας: η ανάγκη για βιώσιμη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο και το Κυπριακό.

Η θέση της Tουρκίας σχετικά με τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. διεύρυνση του ΝΑΤΟ· τη θέση της Tουρκίας σε θέματα εξωτερικής και περιφερειακής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής και ιδίως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου· και την εγχώρια κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Από το 2021, η εστίαση στις σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας έχει μετατοπιστεί σε συγκεκριμένα βήματα προς την εκ νέου δέσμευση, συμπεριλαμβανομένης της ισχυρής στήριξης της ΕΕ μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 2023.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Η ΕΕ επιβεβαίωσε επίσης την αποφασιστικότητά της να χρησιμοποιήσει τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για να υποστηρίξει την περιφερειακή σταθερότητα και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της μέσω κλιμακούμενων αλλά αναστρέψιμων περιοριστικών μέτρων, όπως ορίζεται στην κοινή ανακοίνωση του Μαρτίου 2021.

Ανατολική Μεσόγειος

Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Tουρκίας επιδεινώθηκαν μέχρι τις αρχές του 2023 με εχθρική ρητορική, παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, συμπεριλαμβανομένων υπερπτήσεων ελληνικών κατοικημένων περιοχών και απειλητικές δηλώσεις σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών. Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία  στις 6 Φεβρουαρίου 2023, σημειώθηκε σημαντική βελτίωση στις σχέσεις. Η Ελλάδα παρείχε γρήγορα ανθρωπιστική βοήθεια και στήριξη στην Tουρκία, ακολουθούμενη από αρκετές τηλεφωνικές κλήσεις και συναντήσεις υψηλού επιπέδου.

Από τον Φεβρουάριο του 2023, οι παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου μειώθηκαν δραστικά και δεν αναφέρθηκαν πτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικές κατοικημένες περιοχές. Οι συνεδριάσεις σε υπουργικό επίπεδο και σε επίπεδο ηγετών εντατικοποιήθηκαν. Η Ελλάδα και η Tουρκία συμφώνησαν να αξιοποιήσουν τη θετική δυναμική και ενεργοποίησαν πολλαπλούς διαύλους επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της συνεδρίασης του Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, μετά από παύση αρκετών ετών.

Από τον Ιούνιο του 2021, δεν υπήρξαν παράνομες δραστηριότητες γεώτρησης από την Tουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που περιλαμβάνουν τμήματα των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών της Ελλάδας και της Κύπρου. Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών δεν έχει αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων καλή τη πίστει, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και με προσφυγή, εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο.

Η αδιαμφισβήτητη προσήλωση στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ, παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ, εξακολουθεί να αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάπτυξη ενός συνεργατικού και αμοιβαία επωφελούς σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Türkiye.

Κυπριακό

Το ζήτημα της διευθέτησης του Κυπριακού αποτελεί βασικό στοιχείο των έντονων διαφωνιών της Tουρκίας με την ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η κατάσταση στην Κύπρο συνέχισε να επιδεινώνεται λόγω των συνεχών προσπαθειών της Tουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας να υπονομεύσουν τη βάση της διευθέτησης του κυπριακού ζητήματος που κατοχυρώνεται στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών (δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών).

Στο πλαίσιο αυτό, η Tουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία ενέτειναν τις προσπάθειες για την επιδίωξη της αναγνώρισης της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο Οργανισμός Τουρκικών Κρατών (OTS), καθώς και μονομερείς ενέργειες ιδίως στα Βαρώσια κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η Tουρκία συνέχισε να επικρίνει την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να ανανεώσει την εντολή της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNFICYP) χωρίς τη συγκατάθεση της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ.

Η ΕΕ έχει ζητήσει, πιο πρόσφατα στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2023, την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και εξέφρασε την ετοιμότητά της να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και να εντείνει την πρακτική της στήριξη για τη διευκόλυνση μιας συνολικής διευθέτησης, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχει στη διάθεσή της.

Η δέσμευση και η στήριξη της ΕΕ στο Κυπριακό αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την άμβλυνση των εντάσεων στην περιοχή. Η ΕΕ εξέφραζε επίσης συνεχώς την υποστήριξή της προς την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών όσον αφορά την ανανέωση των προσπαθειών για την προσέλευση των πλευρών στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και, εν προκειμένω, την έκκληση για διορισμό απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών. Η ΕΕ είναι έτοιμη να υποστηρίξει τη διαδικασία των Ηνωμένων Εθνών.

Η συνολική στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό ζήτημα και η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας εξακολουθούν να παρεμποδίζουν διαφορετικούς δρόμους συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της ασφάλειας και της άμυνας. Η Tουρκία πρέπει να επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή της στις συνομιλίες διευθέτησης του Κυπριακού υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών τους. Ως εκ τούτου, η πλήρης αξιοποίηση του δυναμικού μιας θετικής ατζέντας με την Tουρκία θα παραμείνει εξαιρετικά δύσκολη ελλείψει λύσης στο κυπριακό ζήτημα.

Μετά τις επιθέσεις της τρομοκρατικής ομάδας Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η Tουρκία όχι μόνο απέφυγε να τις καταδικάσει και να τις χαρακτηρίσει ως τρομοκρατία, αλλά τάχθηκε επίσης υπέρ της Χαμάς, σε πλήρη διαφωνία με την κοινή θέση της ΕΕ. Η Tουρκία, ενώ καταδίκασε την απώλεια ζωών αμάχων και από τις δύο πλευρές, επέκρινε έντονα την απάντηση του Ισραήλ και πρότεινε να ενεργήσει ως μεσολαβητής και να συμμετάσχει ως εγγυητής σε ένα μετασυγκρουσιακό περιβάλλον. Γενικότερα, η Tουρκία επαναξιολογεί επί του παρόντος τους δεσμούς της με το Ισραήλ. Ταυτόχρονα, παραμένει σημαντικός χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στην περιοχή και παραμένει προσηλωμένη στη λύση των δύο κρατών.

Στη Λιβύη, η Tουρκία υποστηρίζει μια συμφωνία στο πλαίσιο της πολιτικής διαδικασίας υπό την ηγεσία και την ιδιοκτησία της Λιβύης. Με βάση τη θαλάσσια οριοθέτηση Tουρκίας -Λιβύης του 2019, τον Οκτώβριο του 2022, η Tουρκία υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης (MoU) με την κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης για την ανάπτυξη, μεταξύ άλλων, εμπορικής συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων. Η ΕΕ θεωρεί ότι το μνημόνιο συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019 συνιστά παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας και δεν έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη. Η Tουρκία, ως κράτος σημαίας, έχει επανειλημμένα αρνηθεί να συναινέσει στα αιτήματα της επιχείρησης IRINI της ναυτικής δύναμης της ΕΕ στη Μεσόγειο για επιθεώρηση σκαφών και η έλλειψη συνεργασίας της συνέχισε να παρεμποδίζει τις προσπάθειες της ΕΕ για την αποτελεσματική εφαρμογή του εμπάργκο των Ηνωμένων Εθνών.

Η Tουρκία δεν επιτρέπει ούτε το απευθείας εμπόριο μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Tουρκίας ούτε τις απευθείας αεροπορικές και θαλάσσιες συνδέσεις ή οποιαδήποτε άλλη άμεση σύνδεση. Η Tουρκία εμποδίζει επίσης την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αρκετούς διεθνείς οργανισμούς. Η απουσία αναγνώρισης της Κύπρου από την Tουρκία εμποδίζει επίσης την άμεση ανταλλαγή πληροφοριών με την Tουρκία (π.χ. στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας ή της καταπολέμησης της φοροαποφυγής) και την ομαλή λειτουργία της τελωνειακής ένωσης συνολικά

Μετανάστευση και δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016

Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 20167 παρέχει το γενικό πλαίσιο για τη συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή χαιρετίζει την ανανεωμένη πολιτική δέσμευση και τις τριμερείς επιχειρησιακές πρωτοβουλίες μεταξύ της Tουρκίας, της Ελλάδας και της Βουλγαρίας για την αντιμετώπιση του ζητήματος της παράτυπης μετανάστευσης.

Ο αργός ρυθμός των επιστροφών στην Tουρκία αποτελεί ζήτημα από την έγκριση της δήλωσης. Οι τουρκικές αρχές ανέστειλαν μονομερώς τις επανεισδοχές βάσει της δήλωσης τον Μάρτιο του 2020, επικαλούμενες περιορισμούς λόγω COVID-19. Παρά τα επανειλημμένα αιτήματα των ελληνικών αρχών και της Επιτροπής, το ζήτημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Η Επιτροπή εξακολουθεί να επιμένει ότι η Tουρκία πρέπει να τηρήσει πλήρως τις δεσμεύσεις της στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ - Τουρκίας.

Ως εκ τούτου, η επανεγκατάσταση από την Tουρκία στην ΕΕ εξακολουθεί να υπερβαίνει τον αριθμό των επιστροφών στην Τουρκία.

Η Τουρκία  έχει ζητήσει επανειλημμένα την επιτάχυνση της εφαρμογής της δήλωσης του 2016, ιδίως όσον αφορά τα μη μεταναστευτικά στοιχεία της: την επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, τον ταχύ εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Σύμφωνα με τη δήλωση, όλα αυτά τα στοιχεία εξακολουθούν να υπόκεινται σε γνωστούς και συμφωνημένους όρους, δείκτες αναφοράς και διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Ωστόσο, έξι δείκτες αναφοράς εξακολουθούν να εκκρεμούν, ενώ εκείνοι που θεωρείται ότι πληρούνται προσωρινά απαιτούν επίσης συνεχή παρακολούθηση. Η Επιτροπή, από κοινού με το Συμβούλιο της Ευρώπης, συνεχίζει να προσφέρει τεχνική βοήθεια στην Tουρκία  για την εκπλήρωση των υπόλοιπων προϋποθέσεων.

Τα έξι εκκρεμή κριτήρια αναφοράς είναι: 1) Σύναψη συμφωνίας επιχειρησιακής συνεργασίας με την Εuropol· 2) ευθυγράμμιση της νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με τα πρότυπα της ΕΕ, 3) θέσπιση μέτρων για την πρόληψη της διαφθοράς, 4) παροχή αποτελεσματικής δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ· 5) Αναθεώρηση της νομοθεσίας και των πρακτικών για την τρομοκρατία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. 6) εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας σε όλες τις διατάξεις της, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την επανεισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών.

Περιοριστικά μέτρα της ΕΕ

Το πλαίσιο των περιοριστικών μέτρων που θεσπίστηκε το 2019 υπό το πρίσμα των παράνομων δραστηριοτήτων γεώτρησης της Tουρκίας στα ύδατα γύρω από την Κύπρο, παραμένει σε ισχύ μαζί με τις καταχωρίσεις που εγκρίθηκαν στις 27 Φεβρουαρίου 202011. Τον Νοέμβριο του 2023, μετά την τέταρτη ετήσια επανεξέταση, το Συμβούλιο παρέτεινε το πλαίσιο έως το τέλος Νοεμβρίου 2024.

Επιπλέον, η ΕΕ έχει ήδη καταχωρίσει συγκεκριμένες οντότητες που δραστηριοποιούνται σε διάφορες τρίτες χώρες για την υπονόμευση των κυρώσεων της ΕΕ μέσω της στήριξης του τομέα άμυνας ή ασφάλειας της Ρωσίας. Προτείνεται να συμπεριληφθούν περαιτέρω τέτοιες οντότητες, καταχωρισμένες σε διάφορες χώρες, στη 12η δέσμη κυρώσεων.

Δεδομένου ότι η ΕΕ και η Tουρκία μοιράζονται μια τελωνειακή ένωση όπου τα εμπορεύματα βρίσκονται σε ελεύθερη κυκλοφορία, η Επιτροπή ζητεί συστηματικά την εφαρμογή πρόσθετων μέτρων από την Türkiye για να σταματήσει αποτελεσματικά η επανεξαγωγή αυτών των κρίσιμων «ειδών πεδίου μάχης» (45 κωδικοί ΕΣ). Αυτό το επείγον αίτημα παραμένει στο επίκεντρο των προσπαθειών προσέγγισης του απεσταλμένου της ΕΕ για τις κυρώσεις.

Η Επιτροπή εξέφρασε την ικανοποίησή της για τα μέτρα της Tουρκία που θεσπίστηκαν τον Μάρτιο του 2023, τα οποία απαγορεύουν την επανεξαγωγή εμπορευμάτων που υπόκεινται στις κυρώσεις της ΕΕ όταν αυτά βρίσκονται υπό διαμετακόμιση, σε αποθήκες ή σε ελεύθερες ζώνες στην Tουρκία, καθώς και για πιο πρόσφατες δεσμεύσεις. Η εφαρμογή πρόσθετων αποτελεσματικών μέτρων για να σταματήσει η επανεξαγωγή αγαθών που υπόκεινται σε κυρώσεις, ιδίως «ειδών πεδίου μάχης», είναι ζωτικής σημασίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Από την τελευταία αξιολόγηση των σχέσεων ΕΕ- Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο και τον Ιούνιο του 2021, συνεχίζονται οι προσπάθειες, και από τις δύο πλευρές, για να σταματήσει η δυναμική κλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο και να συνεχιστεί η συνεργασία σε τομείς που καθορίζονται σε προηγούμενα συμπεράσματα. Η Türkiye έχει επιδείξει πιο εποικοδομητική στάση σε διάφορα ζητήματα, μεταξύ άλλων στις διμερείς σχέσεις της με αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ και σε ορισμένες μακροχρόνιες εμπορικές ενοχλήσεις. Πρόκειται για θετικά βήματα προόδου που πρέπει να διατηρηθούν. Στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Tουρκία ηγήθηκε ορισμένων χρήσιμων πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης ζωτικών εξαγωγών από την Ουκρανία. Ταυτόχρονα, οι πρόσφατες προσπάθειές της να αντιμετωπίσει την καταστρατήγηση των κυρώσεων μέσω της επικράτειάς της πρέπει ακόμη να αποφέρουν απτά αποτελέσματα.

Ωστόσο, αυτή η διαδικασία εκ νέου δέσμευσης παραμένει εύθραυστη. Η στάση της Tουρκίας στο Κυπριακό και η ηχηρή προώθηση μιας «λύσης δύο κρατών» για το νησί αποτελούν μεγάλη πρόκληση. Η υποστήριξη της Tουρκίας σε στρατιωτικά μέσα σε περιφερειακές συγκρούσεις και οι απόψεις της για τη Χαμάς έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις της ΕΕ. Επίσης, λόγω της σοβαρής εγχώριας κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της μη εφαρμογής των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η σχέση ΕΕ - Τουρκίας έχει σαφώς πολλά εμπόδια να ξεπεράσει. Ο διάλογος για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Türkiye. Η επιδίωξη διαλόγου με καλή πίστη, συμπεριλαμβανομένου του κυπριακού ζητήματος, με παράλληλη αποχή από μονομερείς ενέργειες θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας πιο συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης.

Προτείνεται: 

• Επανάληψη των συζητήσεων σχετικά με το σχέδιο διαπραγματευτικού πλαισίου για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Tουρκίας, όπως προτείνεται από την Επιτροπή, υπό την προϋπόθεση ότι η Tουρκία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την καταστρατήγηση των περιοριστικών μέτρων της ΕΕ κατά της Ρωσίας μέσω του εδάφους της γρήγορα και αποτελεσματικά και εξακολουθεί να επιλύει τις εμπορικές ενοχλήσεις.

• Ειδικότερα, η Tουρκία θα πρέπει να εφαρμόσει αποτελεσματικά μέτρα για να σταματήσει η επανεξαγωγή ειδών κοινής υψηλής προτεραιότητας

• Σε αυτή τη βάση, και σε ένα ευρύτερο περιβάλλον που ευνοεί την επανέναρξη των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού, το Συμβούλιο θα πρέπει να εγκρίνει τις διαπραγματευτικές οδηγίες και να εξουσιοδοτήσει την Επιτροπή να κινήσει τις διαδικασίες

• Απαιτείται αποτελεσματικότερη και αμοιβαία επωφελής εφαρμογή βασικών τομέων της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας του 2016, ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης, με τις ακόλουθες δράσεις:

• Να εντείνει η Τουρκία τις προσπάθειές της για την αναχαίτιση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ, αποτρέποντας τις αναχωρήσεις και εξαρθρώνοντας τα εγκληματικά δίκτυα παράνομης διακίνησης που τις διευκολύνουν, και ενισχύοντας την προστασία των συνόρων, αξιοποιώντας τη θετική τάση από τον Οκτώβριο για αυξημένη αναχαίτιση των διακινητών μεταναστών και μείωση των παράτυπων αναχωρήσεων.

• Ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ και των κρατών μελών με την Tουρκία στο πλαίσιο της προσέγγισης «Ομάδα Ευρώπη». Ο πολιτικός και τεχνικός διάλογος βρίσκεται σε εξέλιξη, μετά τον πρόσφατο διάλογο υψηλού επιπέδου ΕΕ- Τουρκίας για τη μετανάστευση και την ασφάλεια, της 23ης Νοεμβρίου 2023, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της συνεργασίας των υπηρεσιών μετανάστευσης και επιβολής του νόμου της ΕΕ και της Tουρκίας.

• Συνέχιση των επανεισδοχών από τα ελληνικά νησιά και αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κατάστασης στην Κύπρο, καθώς και πρόληψη των παράτυπων αναχωρήσεων στις διαδρομές προς την ΕΕ, με βάση την πρόσφατη αύξηση των αναχαιτίσεων διακινητών μεταναστών και τη μείωση των παράτυπων αναχωρήσεων από τον Οκτώβριο του 2023.

• Συνέχιση της ήδη υπάρχουσας συνεργασίας με τις τουρκικές αρχές και τις αεροπορικές εταιρείες για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του ελέγχου των επιβατών και στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης.

Κατά προτεραιότητα, διερεύνηση δυνατοτήτων από κοινού με τα κράτη μέλη για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στις αιτήσεις θεώρησης, ιδίως για ορισμένες ειδικές κατηγορίες τούρκων πολιτών κατά την υποβολή αίτησης θεώρησης στην ΕΕ (επιχειρηματίες, φοιτητές, τούρκοι πολίτες με μέλη της οικογένειάς τους στην ΕΕ κ.λπ.). Αυτό θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων ευελιξίας του κώδικα θεωρήσεων ώστε να καταστεί δυνατή η έκδοση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων με μακρά ισχύ.

Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις