Στην Ισπανία στρέφονται σήμερα τα βλέμματα της Ευρώπης όπου η αναμενόμενη νίκη της δεξιάς στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές θα παγιώσει περαιτέρω την κυριαρχία των συντηρητικών κομμάτων ανά το μπλοκ.
Στις εκλογές, τις οποίες προκήρυξε ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ μετά την ανατροπή της αριστεράς στις τοπικές εκλογές της 28ης Μαΐου ενδέχεται η ακροδεξιά να πάρει μερίδιο της εξουσίας για πρώτη φορά από την λήξη της δικτατορίας της χώρας το 1975.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η επόμενη κυβέρνηση της Ισπανίας θα είναι ένας συνασπισμός του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (PP) και του ακροδεξιού Vox.
Για τον Σάντσεθ, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2018 και ηγείται ενός αριστερού συνασπισμού με το Podemos της ριζοσπαστικής αριστεράς, το διακύβευμα είναι μεγάλο. Οι εκλογές θαέχουν συνέπειες και για την ευρωπαϊκή αριστερά.
«Είναι σαφές ότι υπάρχει μια συνεχής στροφή (προς τα δεξιά) και η Ισπανία είναι ένα πολύ σημαντικό προπύργιο ενάντια σε αυτό το οπισθοδρομικό και αντιδραστικό ρεύμα», δήλωσε η υπουργός Οικολογίας Τερέζα Ριμπέρα στην εφημερίδα La Vanguardia.
Ο παράγοντας Vox
Μετά τον θρίαμβο του PP στις 28 Μαΐου, φάνηκε ότι το κόμμα του Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό οδεύει προς μια ξεκάθαρη νίκη στις πρόωρες εκλογές της 23ης Ιουλίου.
Στη συνέχεια, όμως, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι, αν και το PP θα κέρδιζε, δεν θα είχε την απόλυτη πλειοψηφία των 176 στο κοινοβούλιο των 350 εδρών, πράγμα που σημαίνει ότι θα χρειαζόταν την υποστήριξη του Vox για να κυβερνήσει.
Υπερεθνικιστικό και ευρωφοβικό, το Vox εμφανίστηκε το 2013 από μια διάσπαση εντός του PP, εισερχόμενο στο κοινοβούλιο το 2019 ως το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της Ισπανίας.
Αλλά η δυναμική της δεξιάς έχει επιβραδυνθεί καθώς το PP και το Vox διαπραγματεύτηκαν συμφωνίες για να κυβερνήσουν σε αρκετές περιοχές που απέσπασαν από την αριστερά.
Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, το Vox έμεινε σταθερό σε πολλές από τις βασικές αρχές του, αρνούμενο να αναγνωρίσει την έμφυλη βία ή να υποχωρήσει στην άρνησή του για το κλίμα.
Αν και τέτοιες θέσεις δεν υποστηρίζονται από το PP, η στάση του Vox έχει επισκιάσει την εκστρατεία του Φεϊχό, ενός αυτοαποκαλούμενου μετριοπαθούς.
Ο Σάντσεθ έκανε σύνθημά του την εξτρεμιστική απειλή, προειδοποιώντας ότι μια ψήφος για το PP θα ισοδυναμούσε με την πρόσκληση του Vox στην κυβέρνηση, κάτι που, όπως υποστηρίζει, θα ήταν σημαντική οπισθοχώρηση για την Ισπανία.
Ο στόχος του είναι διττός: να αποτρέψει τους κεντρώους ψηφοφόρους από το να ψηφίσουν το PP, ενώ παράλληλα να κινητοποιήσει το μισό εκατομμύριο αριστερών υποστηρικτών που έμειναν στα σπίτια τους στις 28 Μαΐου.
Αλλά οι ελάχιστες ελπίδες του Σάντσεθ για ανάκαμψη διαψεύστηκαν μετά τα άσχημα αποτελέσματα από τις δημοσκοπήσεις έπειτα από την τηλεμαχία που είχε απέναντι στον Φεϊχό στις 10 Ιουλίου.
Ο Σάντσεθ τόνισε επίσης το έργο του στην οικονομία που κατέγραψε πέρυσι ανάπτυξη 5,5%. Η Ισπανία τον περασμένο μήνα έγινε επίσης η πρώτη μεγάλη οικονομία της ΕΕ όπου ο πληθωρισμός έπεσε κάτω από το 2%.
Το πρόβλημα για τον Σάντσεθ είναι ωστόσο ότι οι πολίτες εξακολουθούν να θεωρούν την κατάσταση της οικονομίας πολύ αρνητική.
«Ανατρέποντας τον Σαντσισμό»
Ο Σάντσεθ έχει αναλάβει την πρωτοβουλία στο μέτωπο των μέσων ενημέρωσης δίνοντας συνεντεύξεις στα πιο δημοφιλή τηλεοπτικά προγράμματα της Ισπανίας για να υποστηρίξει την πιο ευχάριστη πλευρά του.
«Ο Σάντσεθ συνειδητοποιεί ότι έκανε λάθος που δεν μίλησε σε μέσα ενημέρωσης που θεωρούσε εχθρικά», λέει η Κριστίνα Μόνγκε, πολιτική επιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Σαραγόσα.
Αλλά μπορεί να είναι ήδη πολύ αργά, δεδομένου ότι η προσωπική του εικόνα είναι πολύ κακή έξω από τους αριστερούς κύκλους, ενώ έχει επίσης δεχτεί πλήγμα ως αποτέλεσμα πολλών μεταρρυθμίσεων με πρωτοβουλία του Podemos που προκάλεσαν δημόσια αντίδραση.
Αυτό έχει αξιοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον Φεϊχό, ο οποίος έχει επικεντρώσει την εκστρατεία του στην "ανατροπή του Σαντσισμού" -- που έχει ορίσει ως "αλλαγή της μορφής και της ουσίας" της πολιτικής στην Ισπανία και ως "ανάκληση όλων εκείνων των νόμων που βασίζονται στη μειοψηφία που βλάπτουν την πλειοψηφία".
Ο Σάντσεθ ελπίζει ότι θα καταφέρει να σχηματίσει συνασπισμό με τη νέα αριστερή συμμαχία Sumar της υπουργού Εργασίας Γιολάντα Ντίαθ, ένα απίθανο σενάριο δεδομένων των δημοσκοπήσεων. Πρόσφατα υποστηρίχθηκε, αν και απρόθυμα, από το Podemos, το οποίο έχει καταβαραθρωθεί στις δημοσκοπήσεις.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις εμφάνισαν την Sumar με το Vox στην τρίτη θέση.
Πέρα από τον μεγάλο αριθμό αναποφάσιστων ψηφοφόρων, ένας άλλος παράγοντας είναι ο χρόνος των εκλογών -- στο αποκορύφωμα του καλοκαιριού όταν πολλά εκατομμύρια παραθεριστές θα πρέπει να ψηφίσουν ταχυδρομικώς.
«Ποτέ δεν ψηφίσαμε τόσο αργά το καλοκαίρι, όταν τουλάχιστον 10 εκατομμύρια από τους 37 εκατομμύρια ψηφοφόρους της Ισπανίας είναι σε διακοπές», δήλωσε ο Πάμπλο Σιμόν, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης. «Δεν είναι ξεκάθαρο πόσοι ψηφοφόροι θα είναι μακριά από τις πόλεις τους, πόσοι από αυτούς θα είναι πρόθυμοι να επιστρέψουν για να ψηφίσουν, πόσοι θα ψηφίσουν μέσω ταχυδρομείου… Είναι όλα ένα μυστήριο».
Μάλιστα, ο Φεϊχό κατηγόρησε τον πρωθυπουργό ότι αναγκάζει τους πιο ευημερούντες, παραδοσιακά δεξιούς, ψηφοφόρους να «διαλέξουν μεταξύ της κάλπης ή των διακοπών τους». «Ο στόχος είναι να μειώσει τη συμμετοχή και να δυσκολέψει τους πολίτες να ψηφίσουν;», διερωτήθηκε δημοσίως.
Ένας άλλος παράγοντας που θα μπορούσε να περιπλέξει την διαδικασία της ψηφοφορίας είναι ο καύσωνας.
Η Ισπανία περνά το θερμότερο καλοκαίρι που έχει ποτέ καταγραφεί με τις θερμοκρασίες του Ιουλίου να εκτοξεύονται σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από το 1961. Η χώρα βιώνει «ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες» και η μετεωρολογική υπηρεσία της Ισπανίας προβλέπει ότι οι σημερινές εκλογές θα συμπέσουν με ένα ακραίο κύμα καύσωνα.