Έντονη ανησυχία προκαλεί τις τελευταίες ώρες η εμφάνιση της νέας μετάλλαξης της Μποτσουάνας, που έθεσε σε συναγερμό τις παγκόσμιες υγειονομικές αρχές.
Οι επιστήμονες διαπιστώνουν με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα που έχουν συλλέξει ότι η νέα παραλλαγή διαθέτει διπλάσιο αριθμό μεταλλάξεων από τη μετάλλαξη Δέλτα. Ανησυχίες εκφράζονται και για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, καθώς ακόμη παραμένει άγνωστος ο τρόπος που θα αντιδράσουν έναντι της παραλλαγής.
Ο βρετανικός Guardian δημοσίευσε μια σειρά από ερωτήσεις και απαντήσεις για τη μετάλλαξη της Μποτσουάνα, τον τρόπο που εξαπλώθηκε σε νοτιοαφρικανικές χώρες, ενώ εξηγεί τους λόγους της παγκόσμιας ανησυχίας.
Πότε εντοπίστηκε για πρώτη φορά η μετάλλαξη;
Η παραλλαγή εντοπίστηκε την Τρίτη και χαρακτηρίστηκε επισημάνθηκε ως ανησυχητική λόγω του μεγάλου αριθμού των μεταλλάξεών της, που θα μπορούσαν να παρακάμψουν την ανοσία.
Αρχικά, η αύξηση των κρουσμάτων της συγκεκριμένης παραλλαγής εντοπίστηκε στην επαρχία Γκαουτένγκ της Νότιας Αφρικής, ήτοι μια αστική περιοχή που περιλαμβάνει την Πρετόρια και το Γιοχάνεσμπουργκ, τις τελευταίες δύο εβδομάδες.
Οι συγκεκριμένοι δύο παράγοντες έθεσαν γρήγορα την παραλλαγή στο μικροσκόπιο της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, με τον επικεφαλής ιατρικό σύμβουλο της βρετανικής Υπηρεσίας Υγείας και Ασφάλειας να αναφέρει την Παρασκευή την παραλλαγή ως την «πιο ανησυχητική που έχουμε δει».
Από πού προήλθε η νέα παραλλαγή;
Αν και αρχικά συνδέθηκε με την επαρχία Γκαουτένγκ, η παραλλαγή δεν προήλθε κατ’ ανάγκη από εκεί. Το παλαιότερο δείγμα που εμφάνισε την παραλλαγή συλλέχθηκε στην Μποτσουάνα στις 11 Νοεμβρίου.
Οι επιστήμονες λένε ότι ο ασυνήθιστος αριθμός μεταλλάξεων υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να έχει προκύψει έπειτα από χρόνια λοίμωξη ανοσοκατεσταλμένου ατόμου, όπως ένας ασθενής με HIV/Aids, που δεν λαμβάνει θεραπεία.
Γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες για την παραλλαγή;
Η παραλλαγή συγκεντρώνει πάνω από 30 μεταλλάξεις στην πρωτεϊνική ακίδα - το «κλειδί» που χρησιμοποιεί ο ιός για να ξεκλειδώσει τα κύτταρα του σώματός μας. Ο αριθμός είναι υπερδιπλάσιος σε σύγκριση με εκείνον που παρουσιάζει η παραλλαγή Δέλτα, η οποία έχει κυριαρχήσει πλέον σε όλο τον κόσμο.
Η εξέλιξη δημιουργεί ανησυχίες ότι τα αντισώματα από προηγούμενες λοιμώξεις ή εμβολιασμό ενδέχεται να μην ταιριάζουν πλέον καλά στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. Με βάση τις γνώσεις για τη λίστα των μεταλλάξεων, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο ιός θα είναι πιο πιθανό να μολύνει ή να επαναμολύνει ανθρώπους που έχουν ανοσία σε προηγούμενες παραλλαγές.
Είναι πιο μεταδοτική η νέα παραλλαγή;
Οι ειδικοί δεν μπορούν να δηλώσουν με βεβαιότητα κατά πόσο η παραλλαγή αυτή μπορεί να είναι πιο μεταδοτική. Ωστόσο, η εικόνα είναι ανησυχητική. Στη Νότια Αφρική παρουσιάστηκε ραγδαία αύξηση κρουσμάτων από 273 στις 16 Νοεμβρίου σε περισσότερα από 1.200 στις αρχές αυτής της εβδομάδας.
Πάνω από το 80% των νέων κρουσμάτων εντοπίζεται στην επαρχία Γκαουτένγκ, όπου μια πρώτη ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι η παραλλαγή έχει γίνει γρήγορα το κυρίαρχο στέλεχος.
Ο δείκτης R, που δείχνει πόσο γρήγορα αναπτύσσεται μια επιδημία, εκτιμάται ότι διαμορφώνεται στο 1,47 για τη Νότια Αφρική, αλλά αυξάνεται στο 1,93 στην Γκαουτένγκ. Ωστόσο, σχολιάζει ο Guardian, είναι πιθανό τα στοιχεία αυτά να προκύπτουν από στατιστικό λάθος, ωστόσο τα δεδομένα έχουν προκαλέσει αρκετή ανησυχία προληπτικά μέτρα.
Θα είναι αποτελεσματικά τα υπάρχοντα εμβόλια;
Οι επιστήμονες ανησυχούν για τον μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η νέα παραλλαγή ενδεχομένως να μπορεί να παρακάμπτει την υπάρχουσα ανοσολογική προστασία.
Για την ώρα, οι όποιες προβλέψεις στηρίζονται σε θεωρητικές εκτιμήσεις και οι επιστήμονες σπεύδουν να κάνουν κλινικές έρευνες προκειμένου να εξακριβώσουν πόσο αποτελεσματικά είναι τα αντισώματα έναντι της νέας παραλλαγής. Τα δεδομένα από την κοινότητα, σχετικά με τα ποσοστά επαναμόλυνσης θα δώσουν επίσης μια σαφέστερη ένδειξη για την έκταση οποιασδήποτε αλλαγής στην ανοσία.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η παραλλαγή θα αναγνωρίζεται από τα υπάρχοντα αντισώματα, ενδεχομένως όμως τα υπάρχοντα εμβόλια να παρέχουν μικρότερη προστασία. Αυτός είναι και ο λόγος που γίνεται ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού και χορήγησης της τρίτης δόσης σε ηλικιωμένους και ομάδες αυξημένου κινδύνου.
Μπορεί η παραλλαγή να προκαλέσει πιο σοβαρή νόσηση;
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία για το κατά πόσο η παραλλαγή της Μποτσουάνας οδηγεί σε πιο βαριά συμπτώματα, κάτι που παρακολουθούν οι επιστήμονες στη Νότια Αφρική προσεκτικά.
Με δεδομένη τη χρονική υστέρηση μεταξύ των λοιμώξεων και της βαριάς ασθένειας, θα χρειαστούν αρκετές εβδομάδες προτού υπάρξουν σαφή στοιχεία σχετικά με αυτό.
Μπορούν να τροποποιηθούν τα εμβόλια για να την αντιμετωπίσουν;
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ομάδες εργάζονται ήδη για την ενημέρωση των εμβολίων, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν την παραλλαγμένη ακίδα πρωτεΐνης.
Αντίστοιχες κινήσεις έγιναν και με τις μεταλλάξεις Βήτα και Δέλτα, αν και αποδείχθηκε ότι τα υπάρχοντα εμβόλια ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά. Παρόλα αυτά, οι ερευνητικές ομάδες ήταν ήδη έτοιμες να δημιουργήσουν νέες φόρμουλες εμβολίων και βρίσκονται σε επικοινωνία με τις ρυθμιστικές αρχές ποιες πρόσθετες δοκιμές θα απαιτούνταν. Ωστόσο, ενδεχομένως να χρειαστούν ακόμη και έξι μήνες προτού τα ενημερωμένα εμβόλια να είναι ευρέως διαθέσιμα.
Πόσο πιθανό είναι να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο;
Η πλειοψηφία των νέων κρουσμάτων της παραλλαγής της Μποτσουάνας καταγράφεται στη Νότια Αφρική, λιγότερα στη Μποτσουάνα και το Χονγκ Κονγκ. Ένα ακόμη κρούσμα εντοπίστηκε χθες στο Ισραήλ, ενώ το μεσημέρι της Παρασκευής ανακοινώθηκε και το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα στο Βέλγιο.
Καθώς όμως η παραλλαγή φαίνεται να έχει υψηλή διάδοση στην κοινότητα της Νότιας Αφρικής, δεν δείχνει απίθανο να έχει εξαπλωθεί χωρίς να είναι ακόμη ανιχνεύσιμη και σε άλλες χώρες.
Ποια είναι η εμπειρία από άλλες παραλλαγές
Η προηγούμενη εμπειρία δείχνει ότι οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις επιβραδύνουν κάπως τη διάδοση. Όμως, τα μέτρα αυτά είναι απίθανο να σταματήσουν εντελώς την εξάπλωση μιας νέας παραλλαγής.