Μπροστά στις πιο εκτεταμένες εθνικές διαμαρτυρίες από την αιματηρή καταστολή των διαδηλωτών στην πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989, η κινεζική κυβέρνηση εγκατέλειψε ξαφνικά την εμβληματική πολιτική μηδενικής ανοχής απέναντι στην Covid-19.

Στο Πεκίνο, οι άνθρωποι ετοιμάζονται να πάνε σε εμπορικά κέντρα ή στα μέσα μαζικής μεταφοράς χωρίς πρόσφατο αρνητικό τεστ. Αλλού, τους επετράπη να εισέλθουν σε πάρκα και σούπερ μάρκετ χωρίς ελέγχους, ή τους είπαν ότι μπορούσαν να τεθούν σε καραντίνα στο σπίτι - αντί σε κρατική εγκατάσταση - εάν είχαν έρθει σε επαφή με κρούσμα.

Εδώ και σχεδόν τρία χρόνια οι αρχές μάχονται για να κρατήσουν τον κορονοϊό εκτός χώρας, χρησιμοποιώντας κάθε εργαλείο τεχνολογίας, μαζικής κινητοποίησης και καταστολής που έχουν στη διάθεσή τους, ανεξάρτητα από το τραγικό κόστος για τα άτομα και τις τρομερές ζημιές στην εθνική οικονομία.

Η Κίνα έγινε ένα έθνος επιτήρησης, διαρκώς σε επιφυλακή ενάντια στον ιό και ο Σι Τζινπίνγκ, ο πιο ισχυρός ηγέτης της Κίνας από τον Μάο Τσε Τουνγκ, ήταν βασικός υπέρμαχος αυτής της απομονωτικής προσέγγισης. Τώρα το Πεκίνο αποφάσισε να προχωρήσει. Ο Σουν Τσουνλάν, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και επικεφαλής της πολιτικής για την Covid-19, ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι το σύστημα υγείας της χώρας «άντεξε στη δοκιμασία και η Κίνα βρισκόταν μπροστά σε μια νέα κατάσταση».

Μετά από χρόνια που έλεγε στους πολίτες της ότι ο μόνος τρόπος για να παραμείνουν ασφαλείς απο τον κορονοϊό ήταν να τον αποφύγουν εντελώς, ο άξονας πολιτικής απαιτούσε ένα νέο μήνυμα. Το Πεκίνο επέλεξε να παρουσιάσει την επικρατούσα παραλλαγή Όμικρον ως μια λιγότερο θανατηφόρα εκδοχή της αρχικής ασθένειας. Ο Σι είπε στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ που επισκέφθηκε τη χώρα ότι η Κίνα θα μπορούσε να εξετάσει τη χαλάρωση των περιορισμών επειδή η «Ομικρον» είναι λιγότερο επικίνδυνο από την παραλλαγή «Δέλτα», η οποία ήταν πιο κοινή στο παρελθόν.

Η Κίνα είναι απροετοίμαστη

Το πρόβλημα, προειδοποιούν οι επιδημιολόγοι, είναι ότι η στάση του Πεκίνου δεν αντανακλά τις μελέτες για τον αντίκτυπο τη Όμικρον και η χώρα δεν είναι καλά προετοιμασμένη για ένα κύμα θανατηφόρων λοιμώξεων που μπορεί να αντιμετωπίσει σύντομα. «Η Κίνα πρέπει να βρει μια διέξοδο από αυτό. Επομένως, νομίζω ότι είναι πολύ χρήσιμο για αυτούς να μπορούν να υποστηρίξουν ότι ο ιός έχει εξελιχθεί με κάποιο τρόπο που διευκολύνει το άνοιγμα», λέει η Λίντα Μπολντ, καθηγήτρια δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.

«Με την Όμικρον, σίγουρα από τις μελέτες [μέχρι στιγμής], μπορεί να υπάρξει κάποια μικρή μείωση στη σοβαρότητα της νόσου, αλλά όχι τεράστια». Έχει αποδειχθεί λιγότερο θανατηφόρα καθώς εξαπλώθηκε σε χώρες όπως η Βρετανία, αλλά μέχρι να γίνει κυρίαρχη, περίπου το 95% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου είχε κάποια μορφή αντισωμάτων από εμβόλια ή προηγούμενες λοιμώξεις.

Η Κίνα έχει σχετικά χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού και αναμνηστικών δόσεων, ιδιαίτερα μεταξύ των ευάλωτων ηλικιωμένων – μόνο το 40% του πληθυσμού άνω των 80 ετών έχουν κάνει αναμνηστικά εμβόλια. Σχεδόν κανείς δεν έχει φυσικά αντισώματα από προηγούμενες λοιμώξεις.

Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Κίνας ήταν αδύναμο και αποσπασματικό ακόμη και πριν από την πανδημία και έχει υπονομευθεί από χρόνια μάχης με τον κορονοϊό. Οι γιατροί και τα νοσοκομεία κατακλύζονταν το 2020 καθώς η ασθένεια σάρωσε την πόλη Ουχάν στην αρχή της πανδημίας και οι ζοφερές σκηνές εκείνων των πρώτων ημερών θα μπορούσαν να επαναληφθούν εάν ο ιός εκτιναχθεί σε έναν απροστάτευτο πληθυσμό.

Η ανοιξιάτικη έξαρση στο Χονγκ Κονγκ, το οποίο έχει πολύ ισχυρότερο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, προσφέρει μια ζοφερή πρόβλεψη για το τι θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η Κίνα εάν δεν χειριστεί σωστά το άνοιγμα. «Υπήρξε μεγάλος αριθμός θανάτων στο Χονγκ Κονγκ, παρά το σχετικά μικρό ξέσπασμα», δήλωσε ο Martin Hibberd, καθηγητής αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών στο London School of Hygiene & Tropical Medicine.

«Ενώ τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η Όμικρον είναι πολύ λιγότερο σοβαρή από τη Δέλτα, έχουμε δει στο Χονγκ Κονγκ πόσο θανατηφόρα μπορεί να είναι σε περιοχές όπου δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενης έκθεσης και οι εμβολιασμοί σε ευάλωτες ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι είναι περιορισμένοι».

Η εκστρατεία εμβολιασμού

Η κινεζική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει προσπάθεια εμβολιασμού που στοχεύει σε ηλικιωμένους πολίτες, αλλά η Κίνα χρησιμοποιεί μόνο εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί εγχώρια, τα οποία προστατεύουν λιγότερο από εκείνα της Δύσης.

Το Πεκίνο έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να εισάγει εμβόλια ξένης παραγωγής. Αντίθετα, πιέζει για πρόσβαση στην τεχνολογία, ενώ τα εγχώρια εργαστήρια προσπαθούν να αντιγράψουν τα εμβόλια mRNA που κατασκευάστηκαν από την Pfizer και τη Moderna – αλλά δεν είχε επιτυχία με καμία από τις δύο προσπάθειες.

Ο συντονιστής για την αντιμετώπιση του κορονοϊού του Λευκού Οίκου, Ασίς Τζα προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι το Πεκίνο χρειάζεται εμβόλια «υψηλότερης ποιότητας» για τη διαχείριση του ιού. Χωρίς αυτά, η Κίνα κινδυνεύει να γλιστρήσει προς τους κύκλους επικίνδυνων εστιών και αυστηρών ελέγχων που υπέστησαν πολλές άλλες χώρες το 2020 και το 2021.

«Έχουμε δει αμέτρητες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια όπου η κοινωνική αντίσταση οδηγεί τις κυβερνήσεις να χαλαρώσουν τα μέτρα προτού υπάρξει σημαντική ανοσία στον πληθυσμό. Το αποτέλεσμα ήταν συχνά μια μη βιώσιμη αύξηση των λοιμώξεων που θέτει το σύστημα υγείας σε κίνδυνο και στη συνέχεια απαιτεί μια μεγαλύτερη, σκληρότερη περίοδο περιορισμών», δήλωσε ο Thomas Hale, αναπληρωτής καθηγητής παγκόσμιας δημόσιας πολιτικής στο Blavatnik School of Government του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. «Η Κίνα έχει αποφύγει αυτό το μοντέλο "rollercoaster" μέχρι στιγμής, αλλά οι πρόσφατες αλλαγές υποδηλώνουν ότι μπορεί να μην είναι τόσο τυχερή στο μέλλον»

Κραδασμοί για τον υπόλοιπο πλανήτη

Το πώς η Κίνα θα χειριστεί τον ανώμαλο δρόμο από την απομόνωση στο άνοιγμα θα επηρεάσει τον υπόλοιπο κόσμο. Δυνητικά διακυβεύονται οι τύχες μιας παγκόσμιας οικονομίας που έχει ήδη χτυπηθεί τα τελευταία χρόνια από κραδασμούς, όπως η πανδημία και η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία.

Για πρώτη φορά εδώ και περισσότερες από τρεις δεκαετίες, η οικονομία της Κίνας θα αναπτυχθεί με βραδύτερο ρυθμό από τους γείτονές της προβλέπει η Παγκόσμια Τράπεζα. Ο ρόλος του ως εργοστασίου του κόσμου σημαίνει ότι περισσότερα lockdown θα προκαλούσαν αναστάτωση σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ζωτικών προμηθειών υγειονομικής περίθαλψης.

Μπορεί επίσης να υπάρχουν επιπτώσεις στην υγεία. Η χαλάρωση των περιορισμών από την Κίνα χαιρετίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά ο γενικός διευθυντής του, Τέντρος Γκεμπρεγέσους, προειδοποίησε επίσης για τους κινδύνους ανάπτυξης νέων παραλλαγών σε οποιονδήποτε μεγάλο πληθυσμό που δεν προστατεύεται από εμβολιασμούς.

«Τα κενά στις δοκιμές… και στον εμβολιασμό συνεχίζουν να δημιουργούν τις τέλειες συνθήκες για να εμφανιστεί μια νέα παραλλαγή ανησυχίας που θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντική θνησιμότητα», δήλωσε ο Τέντρος την Παρασκευή.

Όπως και να 'χει, ο Σι Xi θα επιδιώξει να λάβει τα εύσημα για οποιαδήποτε επιτυχία και να καταστείλει ή να μετατοπίσει την ευθύνη για τυχόν αποτυχίες. Η σταθερή λαβή του Κομμουνιστικού Κόμματος στα μέσα ενημέρωσης της Κίνας έδωσε τη δυνατότητα στον Σι να παρουσιάσει την απότομη στροφή του την περασμένη εβδομάδα ως νίκη, παρά ως μια εκπληκτική και απροσδόκητη απάντηση στο εξαιρετικό θάρρος των απλών πολιτών.

Οι διαμαρτυρίες έδειξαν πόσοι άνθρωποι στην Κίνα μπορούν να αποφύγουν τη λογοκρισία και είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν την τιμωρία ενός αυταρχικού κράτους, αλλά δεν έχουν αναφερθεί στο εσωτερικό της χώρας. «Δεν ξέρω αν υπάρχει τεράστιο πολιτικό πρόβλημα για τον Σι και τα κόμματα όσον αφορά τα [μηνύματα] καθώς εξακολουθούν να ελέγχουν πολύ την εγχώρια αφήγηση», δήλωσε η καθηγήτρια Ράνα Μίτερ, διευθύντρια του Κέντρου Κίνας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

«Το αφήγημά τους τώρα είναι ότι μπορούν τώρα να αλλάξουν κατεύθυνση, επειδή η πρώτη φάση [των ελέγχων Covid] ήταν επιτυχής».