Τους λόγους που η εκλογή δημάρχου στην Κωνσταντινούπολη αποτελεί κομβικό σημείο για το μέλλον ολόκληρης της Τουρκίας, στις αυτοδιοικητικές εκλογές που διεξάγονται σήμερα, εξηγεί σε ανάλυσή του το Politico.
Μετά τη σπουδαία εκλογική του νίκη πέρυσι, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατέστησε σαφές ότι η οικονομική και πολιτική δύναμη της Τουρκίας, η Κωνσταντινούπολη δηλαδή, ήταν η επόμενη στο στόχαστρό του.
«Είμαστε έτοιμοι να ξανακερδίσουμε την Κωνσταντινούπολη;» ρώτησε το ακροατήριό του, καθώς γιόρταζε τον θρίαμβό του στην προεδρική κούρσα της χώρας τον Μάιο του 2023. «Ξεκινήσαμε με την Κωνσταντινούπολη, θα συνεχίσουμε με την Κωνσταντινούπολη», πρόσθεσε.
Η περσινή προεδρική αναμέτρηση ήταν καταστροφική για την κοσμική αντιπολίτευση της Τουρκίας, η οποία είχε θεωρήσει την ψηφοφορία ως την καλύτερη ευκαιρία της να εκτοπίσει τον Ερντογάν από τότε που ανέλαβε την εθνική εξουσία το 2003.
Οι σημερινές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες διεξάγονται την ίδια ημέρα με τις περιφερειακές και δημοτικές ψηφοφορίες σε ολόκληρη την Τουρκία, είναι μια περίπτωση διπλής ή μηδενικής εκλογής.
Αν ο χρισμένος υποψήφιος του Ερντογάν αρπάξει πίσω τη σημαντικότερη μητρόπολη της χώρας, όπου ο ίδιος ο πρόεδρος έφτιαξε το όνομά του, θα σβήσει το εναπομείναν προπύργιο της αντιπολίτευσης στην εξουσία του.
Αλλά αν ο αντιπολιτευόμενος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης αντέξει και διατηρήσει τον έλεγχο της πόλης, η οποία αντιπροσωπεύει το 18% του πληθυσμού της Τουρκίας και το 1/3 της οικονομίας της, θα μπορούσε να του προσφέρει ένα σκαλοπάτι προς την εθνική εξουσία.
Σύμφωνα με τις συχνά αναξιόπιστες δημοσκοπήσεις της Τουρκίας, η κούρσα φαίνεται να είναι στενή. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δίνουν στο αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα προβάδισμα που κυμαίνεται μεταξύ εννέα μονάδων και λιγότερο από μία μονάδα. Μια άλλη έρευνα δίνει ένα ισχνό προβάδισμα μιας μονάδας στο ισλαμιστικών ριζών AKP του Ερντογάν.
Το διακύβευμα, τόσο πρακτικό όσο και συμβολικό, δύσκολα θα μπορούσε να είναι υψηλότερο για τους πολιτικούς που μάχονται για το μέλλον της Τουρκίας. Οι εκλογές θα κρίνουν αν ο Ερντογάν θα εμβαθύνει και θα εδραιώσει την αυταρχική και ισλαμιστικού προσανατολισμού διακυβέρνησή του ή αν απομένει ακόμη ένας εναλλακτικός δρόμος.
Κερδίζοντας την Τουρκία
Για τον Selin Nasi, από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο του London School of Economics, «η Κωνσταντινούπολη δεν είναι μόνο ο εμπορικός και οικονομικός κόμβος της Τουρκίας, αλλά και η πολιτιστική και πνευματική καρδιά της χώρας... ένας μικρόκοσμος της Τουρκίας».
Ως αποτέλεσμα, είπε, «το να κερδίζεις την Κωνσταντινούπολη θεωρείται ότι κερδίζεις την Τουρκία» - εν μέρει λόγω της οικονομικής επιρροής που συνεπάγεται ο έλεγχος του προϋπολογισμού της πόλης και εν μέρει λόγω της «βαθιάς συμβολικής σημασίας» της για τον ίδιο τον Ερντογάν, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του με μια νίκη-έκπληξη στις εκλογές για τη δημαρχία της πόλης πριν από ακριβώς 30 χρόνια.
Αυτοί οι δεσμοί είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Ερντογάν έμεινε τόσο έκπληκτος από τον θρίαμβο στις τελευταίες εκλογές για τη δημαρχία του υποψηφίου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Εκρέμ Ιμάμογλου - ενός πολιτικού της αντιπολίτευσης που, για ορισμένους, έχει αποκτήσει την ιδιότητα του σούπερ σταρ στην τουρκική πολιτική.
Πράγματι, το ΑΚΡ ήταν τόσο συγκλονισμένο από τη σοκαριστική νίκη του İmamoğlu στην Κωνσταντινούπολη το 2019, που μεθόδευσε μια επανάληψη της ψηφοφορίας - αλλά έχασε με συντριπτική διαφορά. Παραμένει μια από τις πιο ατιμωτικές ήττες του κυβερνώντος κόμματος μέχρι σήμερα.
Πέντε χρόνια μετά, ο Ερντογάν προσπαθεί να αποτελειώσει τον νεότερο αντίπαλό του - και μαζί του την εύθραυστη αντιπολίτευση της Τουρκίας.
«Εάν ο Ιμάμογλου χάσει, η κοσμική αντιπολίτευση δεν θα μπορέσει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις της, θα είναι σε πλήρη σύγχυση και δεν θα μπορέσει να αμφισβητήσει το σημερινό κυβερνητικό μπλοκ και την εδραίωση ενός ολοένα και πιο εξισλαμιστικού και αυταρχικού συστήματος», δήλωσε ο Soli Özel, ανώτερος πολιτικός αναλυτής στο Πανεπιστήμιο Kadir Has στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Özel προέβλεψε ότι θα μπορούσε να χρειαστεί μια δεκαετία για να ανακάμψει η αντιπολίτευση από μια ήττα στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις όπως η Άγκυρα.
Αντίθετα, αν ο Ιμάμογλου επικρατήσει, αυτό θα ωραιοποιήσει τη φήμη του ως ο μοναδικός πολιτικός του τελευταίου τετάρτου αιώνα που κατάφερε να ξεπεράσει τον Ερντογάν - και ίσως τον βάλει και τον ίδιο σε μια πορεία προς την εθνική εξουσία.
«Αν ο Ιμάμογλου κερδίσει ξανά, αυτή θα είναι η τρίτη του νίκη απέναντι στον Erdoğan - μετά από αυτό θα βαδίσει προς την προεδρία», δήλωσε στο POLITICO πολιτικός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος του Ιμάμογλου υπό τον όρο της ανωνυμίας.
«Ο Ερντογάν το βλέπει αυτό και θέλει να τον σταματήσει ακριβώς εκεί».
Για να εκπροσωπήσει το ΑΚΡ σε αυτή την καθοριστική αναμέτρηση ο Ερντογάν επέλεξε τον Murat Kurum (Μουράτ Κουρούμ), πρώην υπουργό Περιβάλλοντος και προηγουμένως έναν από τους επικεφαλής της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των καταστροφικών σεισμών του Φεβρουαρίου 2023 στην Τουρκία που προκάλεσαν τον θάνατο περισσότερων από 50.000 ανθρώπων.
Οι επικριτές κατακεραύνωσαν την κυβέρνηση για την αργή αντίδραση στην καταστροφή αυτή- ο Ερντογάν και ο Κουρούμ λένε ότι προσπάθησαν να ανοικοδομήσουν ό,τι καταστράφηκε.
«Εκλογές της μοίρας»
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, δεν διστάζει να κάνει προεκλογική εκστρατεία για τον υποψήφιό του, καλώντας τους ψηφοφόρους της Κωνσταντινούπολης να τιμωρήσουν την αντιπολίτευση για την υποτιθέμενη ανικανότητά της και την αποτυχία της να οικοδομήσει τις υποδομές της πόλης. «Ας τους δώσουμε το μάθημα που τους αξίζει στις 31 Μαρτίου», δήλωσε σε συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη αυτόν τον μήνα, ενώ χαρακτήρισε τις αναμετρήσεις της Κυριακής ως «κρίση» και «εκλογές της μοίρας».
Ο Ερντογάν έχει ρίξει όλο το πολιτικό του βάρος στις εκλογές, στέλνοντας όχι λιγότερους από 17 υπουργούς της κυβέρνησης για προεκλογική εκστρατεία στην Κωνσταντινούπολη.
Πολλοί σχολιαστές προβλέπουν ότι ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει μια ενδεχόμενη νίκη στις ψηφοφορίες της Κυριακής, οι οποίες θα καθορίσουν ποιος θα έχει την εξουσία και τους οικονομικούς πόρους στις πόλεις και τις περιφέρειες σε ολόκληρη τη χώρα, ως εφαλτήριο για την τροποποίηση του Συντάγματος, ώστε να μπορέσει να υπηρετήσει περισσότερες θητείες ως πρόεδρος.
Ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και στέλεχος της αντιπολίτευσης, ο Ιμάμογλου είναι αναμφισβήτητα το κύριο εμπόδιο στο να σκίσει ο Ερντογάν το σύνταγμα για να παρατείνει την εξουσία του.
Ο ρόλος του δημάρχου έχει ενισχυθεί από το χάος στις τάξεις της αντιπολίτευσης. Μετά την ήττα της στις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους, μια πολυκομματική συμμαχία κατέρρευσε και ο πρώην ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αναγκάστηκε να αποχωρήσει.
Ωστόσο, ο Ιμάμογλου αρνείται ότι έχει σχέδια για την προεδρία. Ερωτηθείς για τις φιλοδοξίες του από το POLITICO, ο Ιμάμογλου δήλωσε μέσω του συμβούλου του: «Η διαχείριση της Κωνσταντινούπολης είναι ιερό καθήκον ... Κανένα άλλο θέμα δεν βρίσκεται στην ατζέντα μου αυτή τη στιγμή».
Ο Ιμάμογλου μάχεται ήδη με αγωγές που εμπνέονται από την κυβέρνηση και οι οποίες επιδιώκουν να τον αποκλείσουν από το δημόσιο αξίωμα εξαιτίας δήθεν προσβλητικών σχολίων που έκανε για τους αξιωματούχους που ακύρωσαν την αρχική του εκλογή ως δήμαρχος.
Αλλά καθώς ετοιμάζεται για τη μάχη για μια μεγαλούπολη που θα μπορούσε να καθορίσει το μέλλον της χώρας του, ο Ιμάμογλου έδειξε το ασυμβίβαστο πνεύμα του.
Ερωτηθείς τι θα κάνει αν χάσει από τις δυνάμεις του Ερντογάν, είπε: «Δεν βασίζω το σχέδιο καριέρας μου στην αποτυχία».