Τους τελευταίους μήνες όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή, οι οποίες είναι καταιγιστικές. Ο θάνατος του ηγέτη της Χαμάς φαίνεται πως έχει φέρει νέα δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή, τη στιγμή που η Δύση παρακολουθεί τις εξελίξεις.
Η Χαμάς ανακοίνωσε ότι δεν πρόκειται να απελευθερώσει τους ομήρους που κρατεί στη Λωρίδα της Γάζας, όσο το Ισραήλ συνεχίζει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του. Η κατάσταση παραμένει τεταμένη, παρά τον θάνατο του Γιαχία Σινουάρ, ηγέτη της Χαμάς, τον οποίο το Ισραήλ σκότωσε σε επιχείρηση στον νότιο τομέα της Γάζας. Ο θάνατος του Σινουάρ αποτελεί σοβαρό πλήγμα για το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα, ωστόσο η Χαμάς συνεχίζει να επιμένει στην αντίσταση ενάντια στις ισραηλινές δυνάμεις.
Παράλληλα, το Ισραήλ πολεμά σε δεύτερο μέτωπο, εξαπολύοντας επιθέσεις κατά της Χεζμπολά στον Λίβανο, η οποία είναι σύμμαχος της Χαμάς. Και οι δύο οργανώσεις υποστηρίζονται από το Ιράν, γεγονός που περιπλέκει ακόμα περισσότερο την ευρύτερη σύγκρουση στην περιοχή.
Επιβεβαίωσε τον θάνατο του Σινουάρ η Χαμάς
Η Χαμάς επιβεβαίωσε τον θάνατο του ηγέτη της, Γιαχία Σινουάρ, που θεωρείται από το Ισραήλ ως ο αρχιτέκτονας της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου 2023, η οποία άφησε σημαντικές συνέπειες. Παρά την απώλεια του Σινουάρ, η Χαμάς διαβεβαίωσε πως η οργάνωση θα ενισχυθεί και δήλωσε ότι οι όμηροι που κρατούνται στη Γάζα δεν θα απελευθερωθούν μέχρι να σταματήσει η ισραηλινή επίθεση.
Ο στρατιωτικός βραχίονας της Χαμάς τόνισε πως ο αγώνας για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης θα συνεχιστεί, ενώ η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) ζήτησε ενότητα μεταξύ των παλαιστινιακών παρατάξεων.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου χαρακτήρισε τον θάνατο του Σινουάρ ως «αρχή του τέλους» του πολέμου στη Γάζα, ενώ δυτικοί ηγέτες, όπως ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, εξέφρασαν την ελπίδα ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός και σε έναν «δρόμο προς την ειρήνη» στη Μέση Ανατολή. Ο Ντόναλντ Τραμπ, υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία των ΗΠΑ, τόνισε πως ο θάνατος του Σινουάρ μπορεί να διευκολύνει την ειρήνη στην περιοχή.
Παράλληλα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τον «μαρτυρικό θάνατο» του Σινουάρ σε αξιωματούχους της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη. Ο Σινουάρ, 61 ετών, ήταν ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα από το 2017 και είχε αναλάβει πρόσφατα πολιτική ηγεσία της οργάνωσης μετά τον θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια τον Ιούλιο, σε επίθεση που αποδίδεται στο Ισραήλ.
Τουλάχιστον 42.500 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα
Στη Λωρίδα της Γάζας, τουλάχιστον 42.500 Παλαιστίνιοι, κυρίως άμαχοι, έχουν χάσει τη ζωή τους από την έναρξη των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της κυβέρνησης της Χαμάς. Τα στοιχεία αυτά θεωρούνται αξιόπιστα από τον ΟΗΕ. Η UNICEF κατήγγειλε ότι η κατάσταση είναι τρομακτική για πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά, χαρακτηρίζοντας τη Γάζα «κόλαση πάνω στη γη».
Την ίδια στιγμή, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή παραμένει εκρηκτική. Το Ισραήλ διεξάγει πόλεμο σε δύο μέτωπα, από τη μία εναντίον της Χαμάς στη Γάζα και από την άλλη εναντίον της Χεζμπολά στον Λίβανο. Από τα τέλη Σεπτεμβρίου, οι ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποιούν χερσαίες και αεροπορικές επιχειρήσεις στον νότιο Λίβανο. Οι συγκρούσεις με τη Χεζμπολά, που στηρίζεται από το Ιράν, συνεχίζονται με αδιάκοπες ανταλλαγές πυρών και ρουκετών, με το Ισραήλ να ανακοινώνει ότι χθες κατέρριψε «εναέριο στόχο» που πλησίαζε από τη Συρία.
Στο Λίβανο, οι συγκρούσεις έχουν οδηγήσει στον θάνατο τουλάχιστον 1.418 ανθρώπων από τις 23 Σεπτεμβρίου, ενώ 700.000 έχουν εκτοπιστεί. Το Ισραήλ δηλώνει ότι στόχος των επιχειρήσεών του είναι να εξασφαλίσει την ασφαλή επιστροφή περίπου 60.000 εκτοπισμένων Ισραηλινών στα βόρεια της χώρας, που έχουν αναγκαστεί να φύγουν λόγω των συνεχιζόμενων επιθέσεων της Χεζμπολά.
Ο θάνατος του Γιαχία Σινουάρ, ηγέτη της Χαμάς, καταγράφεται σε αυτή την εκρηκτική ατμόσφαιρα, με το Ιράν να τον χαρακτηρίζει «πηγή έμπνευσης».
Τα σενάρια διαδοχής
Μετά την εξόντωση του ηγέτη της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, στη Ράφα, η οργάνωση έμεινε ακέφαλη, αλλά δεν φαίνεται πιθανό ότι θα παραμείνει έτσι για πολύ. Η προσοχή στρέφεται στον Χαλίλ αλ-Χάγια, ο οποίος, σύμφωνα με αναφορές, είναι το πιθανότερο να τον διαδεχθεί.
Ο Αλ-Χάγια, στενός συνεργάτης του πρώην ηγέτη Ισμαήλ Χανίγια, έχει έδρα το Κατάρ και ηγείται των διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ για την απελευθέρωση των ομήρων και την κατάπαυση του πυρός. Αναλυτές θεωρούν ότι υπό την ηγεσία του, η Χαμάς θα διατηρήσει και θα ενισχύσει τη στενή σχέση της με το Ιράν.
Η επιλογή του νέου ηγέτη, πιθανότατα από τη Ντόχα, θα καθορίσει την κατεύθυνση της οργάνωσης, με τον Αλ-Χάγια να παραμένει πιστός στη στρατηγική που είχε χαράξει ο Σινουάρ. Ο ίδιος, μάλιστα, σε πρόσφατες δηλώσεις του, τόνισε ότι οι όμηροι δεν θα απελευθερωθούν εάν δεν σταματήσουν οι επιθέσεις στη Γάζα.
Άλλοι πιθανοί διεκδικητές της ηγεσίας περιλαμβάνουν τον Χαλέντ Μεσάαλ, προκάτοχο του Χανίγια, και τον Μοχάμαντ Νταρουίς, που προεδρεύει του Συμβουλίου Σούρα, το οποίο θα αποφασίσει για τη διαδοχή. Παράλληλα, δύο νέες προσωπικότητες στη Γάζα, ο αδελφός του Σινουάρ, Μοχάμεντ Σινουάρ, και ο Ιζ αλ-Ντιν Χαντάντ, στρατιωτικός επικεφαλής του βόρειου τμήματος της Γάζας, ενδέχεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ηγεσία.
Ο ρόλος και η στάση του Ιράν
Η ανάδειξη του Χαλίλ αλ-Χάγια στην ηγεσία της Χαμάς αποτελεί κρίσιμη εξέλιξη για την περιοχή, και το Ιράν παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Η Τεχεράνη έχει ήδη μακροχρόνιους δεσμούς με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, και η διαδοχή του Αλ-Χάγια, σύμφωνα με την Τζέιν Κίνινμοντ του European Leadership Network, θα μπορούσε να προσφέρει στο Ιράν ευκαιρίες να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις για τους ομήρους, αλλά και ευρύτερα τις πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή.
Παρά τα σημαντικά πλήγματα που έχουν δεχθεί τόσο η Χαμάς όσο και η Χεζμπολάχ από το Ισραήλ, το Ιράν θα προσπαθήσει να διατηρήσει την επιρροή του στη Μέση Ανατολή. Όπως αναφέρει η Κίνινμοντ, παρόλο που η θέση του Ιράν φαίνεται αποδυναμωμένη, η χώρα μπορεί να επιδιώξει να αξιοποιήσει τη νέα κατάσταση για να αποκτήσει πλεονεκτήματα, είτε μέσω επιρροής στην ηγεσία της Χαμάς είτε επηρεάζοντας τις διαπραγματεύσεις, ιδιαίτερα σε σχέση με την απελευθέρωση των ομήρων.
Η επόμενη ημέρα της Χαμάς
Παρά τις προσπάθειες του Ισραήλ και των δυτικών συμμάχων του να παρουσιάσουν την εξόντωση του Γιαχία Σινουάρ ως το τέλος του πολέμου στη Γάζα, η Χαμάς δεν έχει εξουδετερωθεί πλήρως. Αναλυτές που επικαλείται το Bloomberg επισημαίνουν ότι, αν και η δολοφονία του Σινουάρ αποτελεί σημαντικό πλήγμα για την οργάνωση, η Χαμάς θα επιχειρήσει να τον παρουσιάσει ως μάρτυρα της αντίστασης, ενισχύοντας έτσι τη στρατολόγηση νέων μαχητών και το πολιτικό της κύρος στην περιοχή.
Ο Οράιμπ αλ-Ραντάβι, διευθυντής του Κέντρου Πολιτικών Μελετών Al-Quds, τόνισε ότι η στιγμή της εξόντωσης του Σινουάρ ήταν αναμενόμενη και ότι η Χαμάς ήταν προετοιμασμένη γι' αυτό. Ο θάνατός του θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης για μια νέα γενιά Παλαιστινίων.
Η ανάληψη της ηγεσίας από τον Χαλίλ αλ-Χάγια, που εδρεύει στο Κατάρ, δημιουργεί νέες προκλήσεις για το Ισραήλ. Καθώς είναι πιο απομακρυσμένος από τη φωτιά του πολέμου στη Γάζα, θα είναι πιο δύσκολος στόχος. Παρόλο που το Ισραήλ ενδέχεται να μην τολμήσει να τον στοχοποιήσει άμεσα στο Κατάρ, δεν μπορεί να αποκλειστεί τίποτα δεδομένης της φύσης της σύγκρουσης.
Η στρατηγική της Χαμάς μετά τον θάνατο του Σινουάρ φαίνεται ότι δεν θα αλλάξει δραστικά, αλλά θα συνεχίσει με την υποστήριξη χωρών όπως το Ιράν και το Κατάρ, ενώ η ιδεολογική και στρατιωτική πορεία που είχε χαράξει ο Σινουάρ θα παραμείνει στο επίκεντρο της δράσης της οργάνωσης.