Καθώς η Ρωσία εντείνει τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας, με αμάχους να χάνουν τη ζωή τους και μια μαζική προσφυγική κρίση να εξελίσσεται, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε την επιβολή εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο. Σύμφωνα με αναλυτές αυτός είναι ο καλύτερος και ίσως ο μοναδικός τρόπος για να αναγκαστεί η Μόσχα να υποχωρήσει.

Ένα πλήρες εμπάργκο θα ήταν πιο αποτελεσματικό εάν περιλάμβανε και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία επιθυμεί να τερματιστεί η βία στην Ουκρανία και να εξαλειφθεί ο κίνδυνος που εγκυμονεί η Μόσχα για τη Γηραιά Ήπειρο. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο εάν η Ευρώπη θα συμμετείχε σε ένα πλήρες εμπάργκο, πέραν της Βρετανίας που ακολούθησε την επιλογή των ΗΠΑ και του σχεδίου που ανακοινώθηκε από την Κομισιόν για σταδιακή ενεργειακή απεξάρτηση από τη Μόσχα.

Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ενέργεια που εισάγει από τη Ρωσία. Ενώ οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τη σχετικά μικρή ποσότητα καυσίμου που λαμβάνουν από τη Μόσχα, η Ευρώπη δεν θα μπορούσε, τουλάχιστον όχι άμεσα.

Επιπλέον, οι περιορισμοί στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου αναμένεται να εκτινάξουν τις ήδη πολύ υψηλές τιμές του πετρελαίου και της βενζίνης και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και να πιέσουν τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις, τις αγορές και την παγκόσμια οικονομία.

Τι θα συμβεί με το αμερικανικό εμπάργκο

Εν μέσω αύξησης των τιμών της βενζίνης στις ΗΠΑ – η μέση τιμή έχει ξεπεράσει τα 4 δολάρια το γαλόνι (3,785 λίτρα) για πρώτη φορά από το 2008 – η κυβέρνηση Μπάιντεν αντιμετώπιζε τις τελευταίες ημέρες πίεση να επιβάλει περαιτέρω κυρώσεις στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των εισαγωγών πετρελαίου.

Προς το παρόν, μια ευρεία απαγόρευση ΗΠΑ-Ευρώπης φαίνεται άπιαστη, κάτι που παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Μπάιντεν κατά τη συνέντευξη Τύπου, τονίζοντας ότι κατανοεί πως δεν μπορούν να ακολουθήσουν σε αυτή την τακτική όλες οι χώρες.

Νωρίτερα, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Γουέντι Σέρμαν είχε αναφέρει πως «δεν έχουν κάνει όλες οι χώρες ακριβώς το ίδιο πράγμα, αλλά όλοι έχουμε φτάσει σε ένα όριο που είναι απαραίτητο για να επιβληθεί το σοβαρό κόστος στο οποίο όλοι έχουμε συμφωνήσει».

Η κυβέρνηση Μπάιντεν και το Κογκρέσο «παραμένουν επικεντρωμένοι στη μείωση του υψηλότερου ενεργειακού κόστους για τις αμερικανικές οικογένειες και τους εταίρους μας, μετά τη ρωσική εισβολή», δήλωσε η πρόεδρος της Βουλής Νάνσι Πελόζι, ενώ ο Μπάιντεν τόνισε πως «θα έχουμε και εμείς κόστος από αυτή την απόφαση».

Η Πελόζι αναφέρθηκε και στην απόφαση για την απελευθέρωση 60 εκατ. βαρελιών πετρελαίου από στρατηγικά αποθέματα, συμπεριλαμβανομένων 30 εκατ. βαρελιών από τις ΗΠΑ, σε μία προσπάθεια σταθεροποίηση της παγκόσμιας αγοράς.

Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην παγκόσμια αγορά και στη Ρωσία

Εάν οι ΗΠΑ ενεργήσουν μόνες τους στην απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων, ο αντίκτυπος στη Μόσχα θα είναι πιθανότατα ελάχιστος. Ωστόσο, ανακοινώθηκε και το σχέδιο της ΕΕ και η απόφαση της Βρετανία για σταδιακή ενεργειακή απεξάρτηση.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισάγουν ένα μικρό μερίδιο των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας και δεν αγοράζουν από το φυσικό αέριο της Μόσχας. Πέρυσι, περίπου το 8% των εισαγωγών πετρελαίου και πετρελαιοειδών από τις ΗΠΑ προέρχονταν από τη Ρωσία. Μαζί, οι εισαγωγές ανήλθαν στο ισοδύναμο των 245 εκατομμυρίων βαρελιών το 2021, που ήταν περίπου 672.000 βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου την ημέρα.

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το ρωσικό αργό με εισαγωγές από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από την πλευρά της, η Ρωσία μπορεί να βρει εναλλακτικούς αγοραστές για αυτό το καύσιμο, ίσως στην Κίνα ή την Ινδία. Ένα τέτοιο βήμα «θα εισήγαγε τεράστια αναποτελεσματικότητα στην αγορά», δήλωσε ο Claudio Galimberti, ανώτερος αντιπρόεδρος ανάλυσης της Rystad Energy.

Ωστόσο, εάν η Ρωσία αποκλείονταν από την παγκόσμια αγορά, είπε ο Galimberti, το Ιράν και η Βενεζουέλα, θα μπορούσαν να «βγουν ξανά στην αγορά» ως πηγές πετρελαίου. Τέτοιες πρόσθετες πηγές θα μπορούσαν, με τη σειρά τους, να σταθεροποιήσουν δυνητικά τις τιμές.

Μια ομάδα αξιωματούχων της κυβέρνησης Μπάιντεν βρέθηκε στη Βενεζουέλα το Σαββατοκύριακο για να συζητήσουν ενεργειακά και άλλα θέματα, δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι. Οι αξιωματούχοι συζήτησαν «μια σειρά ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης ασφαλώς της ενεργειακής ασφάλειας», είπε η Ψάκι.

Επειδή η ποσότητα πετρελαίου που εισάγουν οι ΗΠΑ από τη Ρωσία είναι μέτρια, το αμερικανικό ενεργειακό εμπάργκο δεν θα «σφίξει τη θηλιά στον λαιμό» της Μόσχας. Και η Ρωσία θα μπορούσε ενδεχομένως να πουλήσει αυτό το πετρέλαιο αλλού. Ωστόσο, πιθανότατα θα έπρεπε να το πουλήσει με μεγάλη έκπτωση, επειδή όλο και λιγότεροι αγοραστές δέχονται ρωσικό πετρέλαιο.

Το πιο σημαντικό ερώτημα που θέτουν οι αναλυτές, είναι αν θα υπάρξει μεγαλύτερη πίεση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Πώς μπορούν να επηρεαστούν οι τιμές παγκοσμίως

Πριν από ένα μήνα, η αξία του πετρελαίου ήταν στα 90 δολάρια το βαρέλι. Τώρα, οι τιμές ξεπερνούν τα 120 δολάρια το βαρέλι, καθώς οι αγοραστές αποφεύγουν το ρωσικό αργό, με πολλά διυλιστήρια να φοβούνται ότι θα μπορούσαν να επιβληθούν κυρώσεις στο μέλλον. Ανησυχούν μήπως μείνουν με πετρέλαιο που δεν θα μπορούσαν να μεταπωλήσουν ως βενζίνη εάν επιβάλλονταν κυρώσεις.

Η Shell ανακοίνωσε σήμερα ότι θα σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο και θα κλείσει τα πρατήρια καυσίμων, λίγες ημέρες μέρες αφότου ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας επέκρινε τον ενεργειακό γίγαντα ότι συνεχίζει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο.

Οι ενεργειακοί αναλυτές προειδοποιούν ότι οι τιμές θα μπορούσαν να φτάσουν τα 160 δολάρια ή ακόμα και τα 200 δολάρια το βαρέλι για το αργό πετρέλαιο εάν επιβληθούν κυρώσεις για το πετρέλαιο από τη Δύση ή εάν οι αγοραστές συνεχίσουν να αποφεύγουν το ρωσικό αργό.

Τόσο υψηλές τιμές θα μπορούσαν να οδηγήσουν τεράστια αύξηση στα πρατήρια των ΗΠΑ.

Πώς κινείται η Ευρώπη

Μια απόφαση απαγόρευσης εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου θα ήταν επώδυνη για την Ευρώπη. Η Ρωσία παρέχει περίπου το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης για οικιακή θέρμανση, ηλεκτρική ενέργεια και βιομηχανικές χρήσεις και περίπου το ένα τέταρτο του πετρελαίου της Γηραιάς Ηπείρου.

Νωρίτερα, ο Ρώσος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ προειδοποίησε ότι η Ρωσία θα έχει «κάθε δικαίωμα» να σταματήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1 ως αντίποινα για τη διακοπή της λειτουργίας του Nord Stream 2.

Το πετρέλαιο αντικαθίσταται ευκολότερα από το φυσικό αέριο. Άλλες χώρες θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου και να το στείλουν στην Ευρώπη, ωστόσο η αντικατάσταση του φυσικού αερίου που παρέχει η Ρωσία στην Ευρώπη είναι πιθανότατα αδύνατη βραχυπρόθεσμα.

Αυτό που έκανε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν να δώσει στη δημοσιότητα ένα σχέδιο για τη σταδιακή απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, στόχος είναι η μείωση της εξάρτησης κατά τα δύο τρίτα φέτος και η πλήρης απεξάρτηση από τις ρωσικές προμήθειες καυσίμου «πολύ πριν από το 2030».

Η Επιτροπή επεσήμανε ότι το φυσικό αέριο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ θα μπορούσαν φέτος να αντικαταστήσουν περισσότερο από το ένα τρίτο (60 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) από τα 155 δισ. κ.μ. που λαμβάνει η Ευρώπη ετησίως από τη Ρωσία. Επίσης, μέχρι το 2030, η αυξημένη χρήση βιομεθανίου και υδρογόνου θα μπορούσε να βοηθήσει.