Πολλοί νέοι στην Τουρκία δηλώνουν, ανοιχτά πια και εμφατικά, πως θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό, αποκαλύπτοντας μέσα από τις μαρτυρίες τους το κλίμα της οξυνόμενης δυσαρέσκειας και αγανάκτησης που επικρατεί σε πολλές περιοχές της χώρας στον δρόμο προς τις διπλές – βουλευτικές και προεδρικές – εκλογές του 2023.
Οι επιδεινούμενες οικονομικές συνθήκες έρχονται, σε συνδυασμό με τον διαρκώς εντεινόμενο αυταρχισμό, να διαμορφώσουν ένα περιβάλλον απωθητικό για πολλούς νέους που, εάν μπορούσαν, θα έφευγαν στο εξωτερικό.
Τρεις στους τέσσερις νέους στην Τουρκία θέλουν να μετακομίσουν σε άλλες χώρες, σύμφωνα όσα αναφέρονται σε έρευνες όπως είναι για παράδειγμα η «Turkish Youth 2021» του γερμανικού Konrad Adenauer Stiftung (KAS), με τις τάσεις φυγής να είναι μάλιστα ιδιαίτερα έντονες μεταξύ των πτυχιούχων ιατρικής.
Το «brain drain» αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων και προβληματισμού εδώ και χρόνια στην Τουρκία, προσελκύοντας ανά διαστήματα τα φώτα της δημοσιότητας.
Σύμφωνα με τους συντάκτες του newsletter «Turkey recap», οι ζοφερές οικονομικές προοπτικές και η οπισθοδρόμηση σε θέματα δημοκρατίας ξεχωρίζουν ως δύο από τις βασικές αιτίες φυγής που αναφέρονται συχνότερα από όσους επιθυμούν να μεταναστεύσουν.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας «Turkish Youth 2021» που είχε πραγματοποιηθεί σε δείγμα 3.243 ατόμων ηλικίας 18 ως 25 ετών σε 28 επαρχίες της Τουρκίας το διάστημα μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου 2021, το 73% των ερωτηθέντων δήλωνε ότι θα ήθελε να ζήσει στο εξωτερικό εάν του δινόταν η ευκαιρία.
«Ο μισός κατώτατος μισθός (σ.σ. των συνολικά περίπου 280 ευρώ) πηγαίνει στο ενοίκιο. Με τον άλλο μισό πρέπει να καλύψεις τους λογαριασμούς και τις ανάγκες του σπιτιού, αλλά είναι δύσκολο. Όταν οι άνθρωποι βλέπουν αυτήν την κατάσταση, λένε στον εαυτό τους: “Γιατί να ζήσω 10 φορές χειρότερα από ό,τι στην Ευρώπη; Μπορώ να πάω στην Ευρώπη και να ζήσω 10 φορές καλύτερα.” Ζω και με αυτό το όνειρο […] Σχεδόν όλοι με πτυχίο πανεπιστημίου είναι άνεργοι. Στην Τουρκία υπάρχει πρόβλημα ανεργίας και πληθωρισμού. Και οι νέοι θέλουν να σταματήσουν να ανησυχούν για το μέλλον τους», δηλώνει στο «Turkey recap» ο 25χρονος Erdem Ayçiçek από το Σουρούτς. Η περίπτωσή του είναι ενδεικτική, καθώς εκείνος έχει μεν πτυχίο γεωργικής μηχανικής αλλά κάνει επί του παρόντος την ίδια δουλειά με τον πατέρα του εργαζόμενος ως ελαιοχρωματιστής.
«Όσα συμβαίνουν με κάνουν να θέλω πραγματικά να φύγω από αυτήν τη χώρα. Το ΑΚΡ βρίσκεται ήδη στην εξουσία εδώ και 20 χρόνια. Ξέρω ότι χιλιάδες άνθρωποι σαν εμένα θέλουν να φύγουν και ότι όσοι έχουν την ευκαιρία φεύγουν. Ρωτούν πολλούς “ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Τουρκίας;” και εκείνοι λένε “η οικονομία”. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Τουρκίας είναι η δημοκρατία. Γιατί όταν υπάρχει δημοκρατία, υπάρχει κράτος δικαίου και διαμορφώνεται ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και η οικονομία μπορεί να είναι σε καλύτερη κατάσταση», δηλώνει από την πλευρά του ο 32χρονος Uğur Çakıl από το Ντιγιάρμπακιρ, που εργαζόταν ως δημοσιογράφος και εν συνεχεία ως υπάλληλος σε τηλεφωνικό κέντρο προτού απολυθεί.
Ο 32χρονος Serdar Topuz, που ζει επίσης στο Ντιγιάρμπακιρ, προσθέτει άλλη μια διάσταση στο πρόβλημα, υποστηρίζοντας ότι οι κουρδικής καταγωγής πολίτες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις. «Αν έχεις φίλους στις σωστές θέσεις, θα φτάσεις κάπου σε αυτήν τη χώρα. Διαφορετικά, δεν θα φτάσεις πουθενά. Για αυτό δεν θέλουμε πια να ζούμε σε αυτήν τη χώρα», δηλώνει χαρακτηριστικά ο 32χρονος, μιλώντας στο «Turkey recap».
Αναφερόμενοι ειδικότερα στο θέμα της φυγής των ιατρών από την Τουρκία, οι δημοσιογράφοι Ευάγγελος Αρεταίος και Μαρία Ζαχαράκη έγραφαν τον περασμένο Ιούλιο στο KReport ότι «ο αριθμός των αποχωρήσεων αυξάνεται κατακόρυφα μετά το 2017 […] Ενώ το 2012 μόνο 59 γιατροί έφυγαν από την Τουρκία, το 2018 έφυγαν στο εξωτερικό 802, το 2019 έφυγαν 1.047, το 2020 έφυγαν 931 και 1.405 το 2021. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ιατρικού Συλλόγου Τουρκίας, μέχρι τα τέλη του 2022 αναμένεται να έχουν φύγει 2.500 γιατροί, 55% εκ των οποίων θα έχουν αποκτήσει και ειδικότητα».
Η ψήφος των νέων θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την έκβαση των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων στη χώρα. Μένει να φανούν ωστόσο στην πράξη δύο στοιχεία: Το τι θα ψηφίσουν όλοι αυτοί που σήμερα διαμαρτύρονται, αλλά και το πόσοι από αυτούς που διαμαρτύρονται θα πάνε να ψηφίσουν.