Σε όλη τη διάρκεια της ζωής ο κίνδυνος θανάτου σε κάθε ηλικία είναι υψηλότερος για τα αγόρια και τους άνδρες από ό,τι για τα κορίτσια και τις γυναίκες. Οι άνδρες παρουσιάζουν χειρότερα αποτελέσματα υγείας από τις γυναίκες. 

Ακόμα, οι άνδρες ρέπουν περισσότερο στην αυτοκτονία. Ίσως γιατί «οι άνδρες δεν κλαίνε». «Η κατάθλιψη στους άνδρες είναι αρκετά δόλια», ανέφερε στην Washington Post η Marianne J. Legato, γιατρός και ιδρύτρια του Ιδρύματος για την Ιατρική με βάση το φύλο στη Νέα Υόρκη.

Οι λόγοι πίσω από τους «πρόωρους» θανάτους των ανδρών είναι πολλαπλοί. Το αποτέλεσμα είναι ένα αυξανόμενο χάσμα μακροζωίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. 

Στις ΗΠΑ το προσδόκιμο ζωής το 2021 ήταν 79,1 έτη για τις γυναίκες και 73,2 έτη για τους άνδρες. Αυτή η διαφορά των 5,9 ετών είναι η μεγαλύτερη διαφορά εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα.

Ωστόσο, πρόκειται για  ένα παγκόσμιο φαινόμενο, με τα δεδομένα πάντως να ποικίλλουν, καθώς επηρεάζονται από πολιτιστικά πρότυπα, γεωπολιτικούς παράγοντες όπως ο πόλεμος, την κλιματική αλλαγή και την φτώχεια.

Αμείλικτα στοιχεία

Τα στοιχεία που εξετάζουν τους κινδύνους για την υγεία των νεαρών αγοριών και των ανδρών στις Ηνωμένες Πολιτείες παρουσιάζουν μια σκληρή εικόνα.

-Οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από τον covid-19 από ό,τι οι γυναίκες, ένα χάσμα που δεν μπορεί να εξηγηθεί από τα ποσοστά μόλυνσης ή τις προϋπάρχουσες καταστάσεις. Το προσαρμοσμένο στην ηλικία ποσοστό θανάτου για το covid ήταν 140 θάνατοι ανά 100.000 για τους άνδρες και 87,7 ανά 100.000 για τις γυναίκες.

-Περισσότεροι άνδρες πεθαίνουν από διαβήτη από ό,τι γυναίκες. Τα ποσοστά θανάτου για τους άνδρες είναι 31,2 ανά 100.000 άτομα έναντι 19,5 ανά 100.000 για τις γυναίκες.

-Το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο είναι υψηλότερο στους άνδρες – 189,5 ανά 100.000 άτομα – έναντι 135,7 ανά 100.000 για τις γυναίκες. Οι μαύροι άνδρες έχουν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο, 227,3 ανά 100.000. Μεταξύ των μαύρων γυναικών, το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο είναι 149 ανά 100.000.

-Τα ποσοστά θανάτου για τα αγόρια και τους εφήβους ηλικίας 10 έως 19 ετών (44,5 ανά 100.000) ξεπερνούν κατά πολύ εκείνα των κοριτσιών (21,3 ανά 100.000). Ακόμη και μεταξύ των βρεφών, το ποσοστό θνησιμότητας είναι υψηλότερο για τα αγόρια (5,87 ανά 1.000 γεννήσεις ζώντων) έναντι των κοριτσιών (4,95 ανά 1.000).

-Οι άνδρες αυτοκτονούν σχεδόν τέσσερις φορές συχνότερα από ό,τι οι γυναίκες, με βάση τα στοιχεία του 2020 από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Το ποσοστό αυτοκτονιών είναι υψηλότερο στους μεσήλικες λευκούς άνδρες, αλλά τα έφηβα αγόρια αντιμετωπίζουν επίσης υψηλό κίνδυνο.

-Το 2020, το 72% όλων των θυμάτων θανάτου από τροχαίο δυστύχημα ήταν άνδρες. Οι άνδρες αντιπροσώπευαν επίσης το 71 τοις εκατό των θανάτων πεζών, το 87 τοις εκατό των θανάτων ποδηλατιστών και το 92 τοις εκατό των θανάτων μοτοσικλετιστών.

Βιολογικές «αντιφάσεις»

Οι λόγοι πίσω από το χάσμα μακροζωίας δεν είναι πλήρως κατανοητοί, αλλά η βιολογία παίζει πιθανότατα ισχυρό ρόλο.

Για παράδειγμα, τα υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης, τα οποία μπορούν να αποδυναμώσουν την ανοσολογική απόκριση, μπορεί να είναι ένας παράγοντας για τον οποίο οι άνδρες και γενικά τα αρσενικά θηλαστικά είναι πιο ευάλωτοι σε παρασιτικές λοιμώξεις. Τα οιστρογόνα μπορεί να εξηγούν γιατί οι γυναίκες έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους – και γιατί το χάσμα μειώνεται μετά την εμμηνόπαυση των γυναικών.

Ωστόσο, παρόλο που τα οιστρογόνα φαίνεται να είναι προστατευτικά στις γυναίκες, μελέτες στη δεκαετία του 1970 έδειξαν ότι όταν τα οιστρογόνα χορηγήθηκαν σε άνδρες, αντί να λειτουργήσουν προστατευτικά, προκάλεσαν διπλάσιο ποσοστό καρδιακών προσβολών από ό,τι σε ομάδα ανδρών που έλαβαν placebo.

Θέμα ανδρισμού και κατάθλιψη

Οι πολιτισμικές προκαταλήψεις γύρω από τον ανδρισμό που διδάσκουν τα αγόρια και τους άνδρες να κρύβουν τα συναισθήματά τους και να μην παραπονιούνται μπορούν επίσης να επηρεάσουν την υγεία των ανδρών.

«Οι άνδρες είναι κοινωνικά προγραμματισμένοι να μην παραπονιούνται. Η αυτοκτονία είναι συχνά απροσδόκητη ως πρόωρο τέλος στη ζωή ενός άνδρα σε σύγκριση με εκείνη μιας γυναίκας».

Οι πολιτισμικές προσδοκίες να παραμείνουν στωικοί, μπορούν επίσης να καθυστερήσουν τη φροντίδα τους.

Για παράδειγμα, αν και ασθένειες όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και η υπέρταση είναι κοινές σε άνδρες και γυναίκες, οι άνδρες συχνά καθυστερούν να αναζητήσουν φροντίδα και οι ασθένειες διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια, με αποτέλεσμα να προκαλούνται μεγαλύτερες βλάβες και όχι ικανοποιητικά αποτελέσματα στις θεραπείες.

«Είναι ένα ενδιαφέρον αίνιγμα και από πολλές απόψεις δεν είναι επαρκώς κατανοητό», είπε ο καρδιολόγος Steven Nissen, επικεφαλής του πανεπιστημιακού τμήματος της Cleveland Clinic. «Οι άνδρες πρέπει να δίνουν μεγάλη προσοχή στους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Η έγκαιρη αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου μπορεί να μετριάσει μεγάλο μέρος του κινδύνου»

«Οι άνδρες είναι επίσης γνωστό ότι εμπλέκονται σε πιο επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως η χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ, το κάπνισμα και η απερίσκεπτη οδήγηση, αλλά αυτοί οι κίνδυνοι συμπεριφοράς δεν έχουν ερευνηθεί επαρκώς», προσθέτει ο καρδιολόγος Steven Nissen.