Η Thomas Cook και ο Νέος Καπιταλισμός

Αρκεί η κατάρρευση μιας τεράστιας φίρμας στον τουρισμό για να νιώσουμε οτι η αυξημένη εξάρτηση απο το εισόδημα των ξένων επισκεπτών είναι επικίνδυνη για την οικονομία μιας χώρας όπως η Ελλάδα.

Την αποτίμηση της ζημιάς θα την κατανοήσουμε σε μεταγενέστερο χρόνο ωστε να δούμε και ποιό μοντέλο παραγωγής πρέπει επιτέλους να ακολουθησουμε στην οικονομία γιατί αυτό τελικά σχετίζεται με την μετάλλαξη του ίδιου του οικονομικού συστήματος.

Του Ηλία Καραβόλια

Υπάρχει φυσικά παρασκήνιο με επίδοξους αγοραστές που περίμεναν στην γωνία αλλά και με κερδοσκόπους που πίεσαν την κεφαλαιοποίηση και στοιχημάτιζαν την πτώχευση της Thomas Cook γνωρίζοντας αυτά που εμείς δεν βλέπουμε: τα ψιλά γράμματα των ισολογισμών και τις δανειακές μοχλεύσεις.

Δεν εχει νόημα να μπούμε σε λεπτομέρειες και αριθμούς. Ουτε καν σε διανοητικές ασκήσεις σχετικά με τον ρόλο του κράτους ή τις αποτυχίες της αγοράς και αν λειτουργει ως ελέυθερη εκκαθαρίζοντας το σύστημα. Ας δούμε την αθέατη πλευρά της συγκεκριμένης ιστορίας.

Η πτωχευση αυτή αφησε πίσω της πάγια( αεροπλάνα, ξενοδοχεία, γραφεία) και φυσικά άνεργους εργαζόμενους.

Εδώ αξίζει να δούμε την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της εν λόγω εταιρείας και των ανταγωνιστών της οι οποίοι δεν είναι μόνο οι ξενοδοχειακές αλυσίδες και οι αεροπορικές εταιρείες.

Η Thomas Cook ήταν tour operator. Και ως τέτοιος είχε να ανταγωνιστεί και τους νέους μεγάλους πράκτορες της τελευταίας 15ετίας: AirBnB, Booking, Expedia, Trivago κ.α.

Σε τι διαφέρουν αυτές απο οργανισμούς σαν την Thomas Cook,την ΤUI και άλλους operators; Πολύ άπλά στο μεγάλο μυστικό του σύγχρονου ψηφιακού καπιταλισμού: περαν των servers και κάποιων λίγων σχετικά υπαλλήλων σε γραφεία ανα τον κόσμο, μετακινούν τουρίστες χωρίς να κατέχουν αεροπλάνα, χωρίς να κατέχουν ξενοδοχεία και ακίνητα, χωρίς υπερδανεισμούς για πάγιες επενδύσεις.

Εισπράττουν μεσιτικές αμοιβές με το γνωστό καθεστώς της ανέξοδης προμηθειακής σύμβασης με ιδιοκτήτες ακινήτων ανα τον κόσμο (που τα αναρτουν στην πλατφόρμα )και με αεροπορικές εταιρείες που διαθέτουν τα εισητήρια.

Έχουν δηλαδή, αυτες οι πλατφόρμες, κέρδος απο "μέσα παραγωγης" για τα οποία δεν ξόδεψαν κεφάλαιο για να τα αποκτήσουν.

Είναι το ίδιο μοντέλο που ακολουθούν οι τεχνολογικοί κολοσσοί Amazon, Facebook, Google κ.α. στο οποιο εμεις οι χρήστες είμαστε οι παραγωγοί του προιόντος τους(δεδομένα) και των υπηρεσιών τους (επικοινωνία, διαφήμιση,πωλήσεις)

Η Thomas Cook φυσικά έπεσε θυμα της υπερεπέκτασης της στον τομέα του τουρισμού. Εισήλθε σε όλα τα παρακλάδια του με δανεισμό και ανοίγματα σε πάγιες επενδύσεις και μισθώσεις. Ο νέος καπιταλισμός όμως πλέον έχει "μεταφέρει" το κόστος παραγωγής στους ίδιους τους καταναλωτές-χρήστες υπηρεσιών.

Τα big data είναι τα νέα πάγια περιουσιακά στοιχεία, τα νέα ακίνητα, εργοστάσια και αεροπλάνα, τα σύγχρονα μέσά παραγωγής υπηρεσιών και προιόντων.

Όσοι οργανισμοί δεν ακολουθήσουν αυτό το μοντέλο θα περιθωριοποιηθούν ή θα πτωχεύσουν αφού ο ιντερνετικός ανταγωνισμός έχει γράψει τον νέο κώδικα του επιχειρείν: λίγοι εργαζόμενοι, λίγα έως μηδενικά πάγια/ακίνητα, έξυπνα λογισμικά ως μέσα παραγωγής, αυτοματοποιημένη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης.

Το διαδίκτυο μετέτρεψε την παροχή υπηρεσιών σε εξατομικευμένη χρήση. Μπροστά σε μια οθόνη και με ελάχιστο χρόνο κλείνεις διακοπές σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου χωρίς να πληρώσεις τον παλιό πράκτορα που σου πρόσφερε πακέτο διακοπών (χωρίς μάλιστα να ήξερες τα επιμέρους κόστη ή τον κίνδυνο να κλείσει το πρακτορείο).

Με τις πλατφόρμες κρατήσεων μειώνεται η ασύμμετρη πληροφόρηση αφού τώρα ξέρεις πλέον τα επιμέρους κόστη εσύ ο ίδιος. Ο μεσίτης είναι ηλεκτρονικός και στην ουσία εσυ " πληρώνεις" την αεροπορική εταιρεία, εσύ και το ξενοδοχείο σου ή τις εκδρομές σου.

Πρέπει να σταθούμε στο γεγονός οτι κατέρρευσε ένας "βιομηχανικός"κολοσσός που χαρακτηριστικό είχε την λειτουργία του εντός όλης της αλυσίδας αξίας και παραγωγής του τουριστικού προιόντος (κράτηση, πτήση, διαμονή, ξενάγηση).

Αυτή η αλυσίδα αξίας είναι που σταδιακά καταργείται στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο. Ο τουρίστας συνθέτει τις επιλογές του γνωρίζοντας τι θα πληρώσει για καθε μια απο αυτές και μάλιστα οι πλατφόρμες κρατήσεων του επιτρέπουν να αριστοποιήσει το value for money.

Στην διεθνή σκακιέρα του τουρισμού, όπως και σε πολλές άλλες βιομηχανίες υπηρεσιών και προιόντων, η εντολή της νέας επιχειρηματικής οδού είναι : machines, platforms, crowds και data management.Ούτε ιδιόκτητα εργοστάσια, ούτε ιδιόκτητα μέσα παραγωγής.