Πέντε μήνες σκληρής διπλωματικής δουλειάς απέδωσαν και οι δύο ηγέτες μετά από μιάμιση ώρα κλειστού διαλόγου και άλλων σαρανταπέντε λεπτών διευρυμένων διαβουλεύσεων, εμφανίστηκαν μπροστά στις κάμερες, σε καλύτερο κλίμα από ποτέ, δείχνοντας αποφασισμένοι να επιμείνουν στο διάλογο παρά τις διαφορές. Η «χορογραφία» που είχε σχεδιαστεί επιμελώς από τα διπλωματικά επιτελεία «εκτελέστηκε» άψογα από τους ηγέτες, με αποτέλεσμα η μόνη σοβαρή σύγκρουση μπροστά στις κάμερες να αφορά όχι τα ελληνοτουρκικά, αλλά την…Χαμάς.

Κυρίαρχες ήταν οι διαφωνίες στο θέμα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί, στο θέμα της μειονότητας της Θράκης – την οποία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλεσε για άλλη μία φορά “Τουρκική” – και στο Κυπριακό.

Ωστόσο, η Αθήνα κρατά το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες έδωσαν το “πράσινο φως” στους υπουργούς Εξωτερικών Γεραπετρίτη και Φιντάν, να συντονίσουν τα επόμενα βήματα του οδικού χάρτη που έχει συμφωνηθεί.

Συγκρατημένη ικανοποίηση στην Αθήνα…

Ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Τούρκος πρόεδρος “αναγνώρισαν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στις διμερείς σχέσεις τους τελευταίους μήνες και είναι σημαντικό ότι παρά τις διαφορές, εστίασαν στα θετικά” δηλώνουν κυβερνητικές πηγές, σημειώνοντας ότι η συζήτηση, μιάμισης ώρας, πίσω από τις κλειστές πόρτες, “έγινε σε καλό κλίμα”.

Παραπέμπουν δε, στο κοινό ανακοινωθέν, στο οποίο, μεταξύ άλλων, τονίζεται πως υπήρξε σημαντική ικανοποίηση για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα και ότι αναμένεται να συνεχιστεί ο διάλογος ανάμεσα στις δύο χώρες.

“Και οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να εδραιώσουν το σημερινό θετικό κλίμα σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Αθήνας του 2023 για τις φιλικές σχέσεις και την καλή γειτονία, να διερευνήσουν περαιτέρω τομείς συνεργασίας, να συνεχίσουν τις τακτικές ανταλλαγές και να διατηρήσουν αποτελεσματικούς διαύλους επικοινωνίας σε πολλαπλά επίπεδα, προς όφελος και των δύο εθνών σε μια ατμόσφαιρα φιλίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης” αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κοινό ανακοινωθέν.

Τρεις νέες συναντήσεις Μητσοτάκη – Ερντογάν μέσα στο 2024

Ενδεικτική της βούλησης να συνεχιστεί στην ίδια βάση η επαναπροσέγγιση των δύο χωρών, είναι ότι Μητσοτάκης και Ερντογάν, μέσα στους επόμενους επτά μήνες, θα έχουν τρεις ακόμη συναντήσεις: μια τον Ιούλιο στην Ουάσινγκτον, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, μία τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και μία τον Δεκέμβριο, κατά το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας που αυτή τη φορά συμφώνησαν να διεξαχθεί στην Άγκυρα.

Δεν μπήκαν στα… “βαθιά νερά”

Σύμφωνα με πληροφορίες, σε αυτό το timing, Μητσοτάκης και Ερντογάν δεν μπήκαν στα “βαθιά νερά”, σε συζήτηση δηλαδή για τον καθορισμό ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, της μόνης διαφοράς που αναγνωρίζει η Ελλάδα σε σχέση με την Τουρκία.

Όμως οι χειρισμοί της Άγκυρας στο θέμα της Μονής της Χώρας αλλά και η επαναφορά των αιτιάσεων Ερντογάν για “Τουρκική μειονότητα” στη Θράκη, ήταν κυρίαρχα θέματα στο τραπέζι, παράλληλα με τη θετική ατζέντα των δύο χωρών… Τις 15 συμφωνίες που βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης αλλά και τις νέες στους τομείς της πολιτικής προστασίας και της υγείας, η δημιουργία ελληνοτουρκικού επιχειρηματικού συμβουλίου και η αύξηση του διμερούς εμπορίου στα 10 δις δολάρια ετησίως.

Οι διαφωνίες μπροστά στις κάμερες…

Μπρος τις κάμερες, οι διαφωνίες των δύο πλευρών ήταν απολύτως διακριτές, ωστόσο σύμφωνα με αρμόδιες διπλωματικές πηγές, η Αθήνα είναι ικανοποιημένη από το γεγονός ότι επικράτησε ψυχραιμία και αποφεύχθηκαν οι… κορώνες.

  • Μειονότητα της Θράκης

Η πρώτη διαφωνία που αναδείχτηκε στις δηλώσεις Ερντογάν, αφορούσε στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης την οποία ο Τούρκος Πρόεδρος αποκάλεσε ξανά “Τουρκική”.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν απόλυτα προετοιμασμένος να απαντήσει, όπως και το έκανε, παραπέμποντας στη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία ρητά ορίζει τη μειονότητα ως θρησκευτική.

“Στη Θράκη χριστιανοί και μουσουλμάνοι συμπολίτες μας διαβιούν αρμονικά με την ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική έννομη τάξη να τους εγγυάται ένα καθεστώς ίσων ευκαιριών και πρέπει να σας διαβεβαιώσω ότι σε αυτόν τον στόχο είμαι προσωπικά προσηλωμένο. Και όπως ήδη έχω τονίσει, ο χαρακτηρισμός της μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στις συνθήκες της Λωζάνης” απάντησε χαρακτηριστικά ο Κ. Μητσοτάκης.

“Θεωρούμε επιτυχία μας την ενεργό παρουσία της μειονότητας στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή και θα ήταν ευχής έργον αν την ίδια άνθιση γνώριζε και ο, δυστυχώς, διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία” πρόσθεσε με έμφαση ο πρωθυπουργός.

  • Η Μονή της Χώρας

Σημείο “αγκάθι” και η μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί, με τον Κ. Μητσοτάκη να τονίζει στις κοινές δηλώσεις με τον Ρ. Τ. Ερντογάν, ότι του εξέφρασε την “στενοχώρια και δυσαρέσκεια” του.

“Στο πνεύμα της αρμονικής συνύπαρξης εντάσσεται και ο σεβασμός των διεθνών κανόνων προστασίας της θρησκευτικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είχαμε την ευκαιρία με ειλικρίνεια να συζητήσουμε με τον πρόεδρο Ερντογάν τη στεναχώρια μας, την δυσαρέσκειά μας για το γεγονός ότι η Μονή της Χώρας άλλαξε χαρακτήρα και θα λειτουργήσει πια ως τέμενος. Άκουσα αυτά τα οποία είπε ο κύριος Πρόεδρος και πιστεύω ότι κατ’ ελάχιστον είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαφυλάξουμε την ξεχωριστή πολιτιστική αξία αυτού του μνημείου έτσι ώστε να μπορεί να είναι επισκέψιμο από όλους” δήλωσε ο Πρωθυπουργός.

Νωρίτερα ο Τούρκος πρόεδρος είχε δεσμευτεί ότι η Μονής της Χώρας θα είναι ανοιχτή για επίσκεψη από όλους, σημειώνοντας ότι η Τουρκία αποδίδει “μεγάλη σημασία στο να δοθεί στον κατάλογο πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco”.

  •  Το Κυπριακό

Όσον αφορά δε στο Κυπριακό, Ρ. Τ. Ερντογάν μίλησε για λύση με βάση τις… σημερινές “πραγματικότητες” στο νησί, φωτογραφίζοντας την αξίωση για δύο κράτη, με τον Κ. Μητσοτάκη να απαντά για λύση στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε..

  • Χαμάς και Παλαιστινιακό

Την αίθουσα “πάγωσε” προς στιγμήν, η διαφωνία για τον χαρακτήρα της Χαμάς, θέμα που πάντως δεν αφορά τις διμερείς θέσεις και που έληξε σύντομα, με κοινή παραδοχή ότι το ζητούμενο είναι η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.

Ο πρόεδρος Ερντογάν επέμεινε ότι η Χαμάς είναι αντιστασιακή “οργάνωση” και όχι “τρομοκρατική” όπως είναι η θέση της Αθήνας και εκφράστηκε από τον πρωθυπουργό, αποκαλύπτοντας μάλιστα ότι 1.000 μέλη της Χαμάς που έχουν τραυματιστεί, νοσηλεύονται στην Τουρκία.

Μία είδηση που σόκαρε τους Τούρκους δημοσιογράφους που παρακολουθούσαν τη συνέντευξη τύπου και δήλωναν πλήρη άγνοια.

Δείπνο αλά… τούρκικα

Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού στο Ακ Σαράι (Λευκό Παλάτι) ολοκληρώθηκε με δείπνο προς τιμήν της ελληνικής αποστολής, υπό τους ήχους ορχήστρας που έπαιζε Οθωμανική μουσική.

Στο δείπνο κλήθηκε και έδωσε το παρόν και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος κάθισε στο ίδιο τραπέζι με τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, των κ.κ. Γ. Γεραπετρίτη και Χ. Φιντάν και τους διοικητές των μυστικών χωρών των δύο χωρών, τον Θεμιστοκλή Δεμίρη και το Ιμπραήμ Καλίν.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το κλίμα ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο.

Το μενού είχε έντονο τουρκικό χρώμα… Σερβιρίστηκαν λαδερές αγκινάρες, ντονέρ κεμπάπ, αρνίσια μπριζολάκια αλλά και μπακλαβάς και χαλβάς για επιδόρπιο.

Η ελληνική αποστολή πήρε το δρόμο της επιστροφής λίγο πριν τις επτάμιση το βράδυ.