Τα μυστικά που κρύβει ναυάγιο του 15ου αιώνα

Συναρπαστικά στοιχεία ανακάλυψαν αρχαιολόγοι που ερεύνησαν το ναυάγιο ενός σκάφους που βυθίστηκε τον 15ο αιώνα. Το λεγόμενο «ναυάγιο του Maderö» ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά την δεκαετία του 1960 στο Αρχιπέλαγος της Στοκχόλμης, μια μεγάλη ομάδα νησιών που είναι διάσπαρτα στις ακτές της ηπειρωτικής Σουηδίας στη Βαλτική Θάλασσα.

Οι δύτες που βρήκαν το ναυάγιο έφτιαξαν ένα σκίτσο της τοποθεσίας, το οποίο δείχνει ένα μεγάλο, εν μέρει διαλυμένο ξύλινο κύτος. Το σκάφος εκτίμησαν ότι είχε κατασκευαστεί στον Μεσαίωνα και μετέφερε τούβλα.

Την δεκαετία του 2000, με άλλες καταδύσεις στο ναυάγιο οι επιστήμονες υπογράμμισαν την χρονολόγηση του από τον Μεσαίωνα. Ωστόσο η αρχαιολογική τεκμηρίωση δεν ολοκληρώθηκε ούτε δημοσιεύτηκε σε αυτό το στάδιο και γι’ αυτό έμειναν πολλά αναπάντητα ερωτήματα.

Πρόσφατα παρουσιάστηκε μία νέα ευκαιρία προκειμένου να συνεχιστεί η έρευνα στον χώρο. Το 2022, μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Νίκλας Έρικσον, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιολογίας και Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, διεξήγαγε μια έρευνα, η οποία περιλάμβανε την επιθεώρηση και τεκμηρίωση των ορατών τμημάτων του πλοίου, καθώς και τη λήψη πολυάριθμων δειγμάτων.

Τα μυστικά που κρύβει ναυάγιο του 15ου αιώνα

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών έχουν δημοσιευθεί στο International Journal of Nautical Archaeology και έχουν δώσει νέες πληροφορίες για το ναυάγιο.

«Ο λόγος που αποφασίσαμε να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο ναυάγιο του Maderö είναι ότι έχουμε περιορισμένες γνώσεις για τα πλοία αυτής της περιόδου. Ο χαρακτήρας του χώρου του ναυαγίου είναι ευνοϊκός, καθώς πολλά κρίσιμα και ενημερωτικά μέρη του κύτους είναι ορατά πάνω από τον βυθό και το φορτίο είναι εύκολα προσβάσιμο. Αυτό σημαίνει ότι πολλές πληροφορίες μπορούν να εξαχθούν από το χώρο με περιορισμένο αντίκτυπο στα ερείπια», ανέφερε στο Newsweek ο Έρικσον.

Η ομάδα των αρχαιολόγων έμαθε αρκετά για τις κύριες διαστάσεις και τις αναλογίες του μεσαιωνικού εμπορικού πλοίου. Η μελέτη αποκάλυψε ότι το αρχικό μήκος του πλοίου, για παράδειγμα, ήταν περισσότερο από 19 μέτρα, ενώ το πλάτος του κύτους ήταν περίπου 8 μέτρα. Σύμφωνα με τα πρότυπα των πλοίων στην εποχή του Μεσαίωνα, το Maderö ήταν ένα σχετικά μεγάλο σκάφος.

Επίσης, η ανάλυση της ομάδας αποκάλυψε ότι το ξύλο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του πλοίου κόπηκε μετά το 1467. Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι η βύθιση μπορεί να συνέβη κοντά στις αρχές του 16ου αιώνα. Οι αρχαιολόγοι προσδιόρισαν επίσης από πού προήλθε το ξύλο, καθώς και τα τούβλα. Η προέλευση του ξύλου από διαφορετικές περιοχές, δείχνει ότι το πλοίο κατασκευάστηκε, τουλάχιστον εν μέρει, από εισαγόμενη ξυλεία και δεν βασίστηκε στην τοπική ξυλεία.

«Χάρη στην προέλευση του ξύλου, το οποίο αποδείχθηκε ότι ήταν από δύο διαφορετικές περιοχές, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ναυάγιο του Maderö ως παράδειγμα του εμπορίου ξύλου και ναυπηγικού υλικού στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας τον 15ο αιώνα», ανέφερε ο Έρικσον.

«Η προέλευση του πηλού που χρησιμοποιείται στα τούβλα και τα κεραμίδια είναι πολύ ενδιαφέροντα σε αυτό το πλαίσιο, καθώς αντιστοιχεί σε κάποιο βαθμό με την προέλευση του ξύλου. Να βρεθεί ένα πλοίο φορτωμένο με τούβλα από το Λούμπεκ [σ.σ. στη Γερμανία] στη θαλάσσια διαδρομή προς Στοκχόλμη είναι εκπληκτικό καθώς υποτίθεται ότι τα μεσαιωνικά τούβλα στη Στοκχόλμη κατασκευάζονταν τοπικά».

Επίσης, η μελέτη διαπίστωσε από πέτρινες βολές που βρέθηκαν στο σημείο του ναυαγίου ότι το πλοίο ήταν πιθανότατα οπλισμένο όταν βυθίστηκε.

«Σε ποιο βαθμό ήταν οπλισμένα τα εμπορικά πλοία κατά τον 15ο αιώνα δεν είναι γνωστό, επομένως το ναυάγιο του Maderö παρέχει μερικές σημαντικές ενδείξεις», συμπλήρωσε ο Έρικσον.

Με απλά λόγια, αν και το φορτίο που ανακαλύφθηκε δείχνει ότι το σκάφος βυθίστηκε κατά τη διάρκεια ενός εμπορικού ταξιδιού, βρέθηκαν αρκετές οβίδες κανονιού, υποδηλώνοντας ότι οι ναύτες ήταν προετοιμασμένοι για κάτι περισσότερο από ένα ομαλό επαγγελματικό ταξίδι.

Στο ναυάγιο εντοπίστηκε θείο – ένα συστατικό για την πυρίτιδα, σε μία από τις οβίδες, υποδεικνύοντας ότι μπορεί να ήταν φορτωμένο μέσα σε ένα πυροβόλο όπλο τη στιγμή που το σκάφος βυθίστηκε, είπαν οι αρχαιολόγοι.

Ακόμα, οι αρχαιολόγοι προσδιόρισαν με βάση τη θέση του ναυαγίου, το πλοίο έπλεε προς τη Στοκχόλμη όταν βυθίστηκε, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να ήταν μόλις λίγα μίλια από τον προορισμό του όταν συνέβη ό,τι συνέβη.