Νέα αρχαιολογική μελέτη κατέληξε σε συμπεράσματα που ανατρέπουν τα δεδομένα για τη Ρωμαϊκή πολιορκία της Μασάντα, το θρυλικό οχυρό όπου εκτυλίχθηκε το τελευταίο στάδιο της εξέγερσης Εβραίων απέναντι στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια.
Μέχρι τώρα το κυρίαρχο αφήγημα ανέφερε ότι η πολιορκία της Μασάντα ήταν μια παρατεταμένη πολιορκία που διήρκεσε σχεδόν δύο χρόνια, και σημαδεύτηκε από ένδοξες μάχες και ηρωικές εξόδους.
Τα πρόσφατα πορίσματα, υποστηρίζουν ότι, οι αποτελεσματικοί Ρωμαίοι ολοκλήρωσαν την πολιορκία της Μασάντα μέσα σε μόλις λίγες εβδομάδες, υπόθεση που συμφωνεί με τη γενικότερη αντίληψη πως, ενώ η πολιορκία ήταν μια σημαντική στρατιωτική επιχείρηση, δεν ήταν η παρατεταμένη, επική μάχη όπως εικαζόταν μέχρι πρότινος.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ρωμαϊκές κατασκευές που εξασφάλισαν τη νίκη – μια τεράστια ανάβαση και ένα τείχος που περιέβαλε ολόκληρη τη βάση του Όρους Μασάντα, μοιάζει ασύλληπτο η πολιορκία του να ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Ωστόσο, οι έρευνες των μελετητών, με τη χρήση ανάλυσης υψηλής τεχνολογίας, τους οδήγησαν στο παραπάνω συμπέρασμα. Η τραγική ιστορία της πολιορκίας, η οποία κορυφώνεται με την μαζική αυτοκτονία των Εβραίων για ν’ αποφύγουν την αιχμαλωσία, είναι ο θεμέλιος λίθος της Εβραϊκής και Ισραηλινής ιστορίας.
Η έρευνα καθοδηγήθηκε από τον αρχαιολόγο Hai Ashkenazi, από την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων και το πανεπιστήμιο Goethe στη Φρανκφούρτη. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο «Journal of Roman Archaeology».
Οι ερευνητές αξιοποίησαν τεχνολογία αιχμής, αναλυτικές έρευνες και τρισδιάστατη μοντελοποίηση, προκειμένου να δώσουν μια νέα προοπτική στο αρχαίο πεδίο μάχης που περιβάλλει την Μασάντα.
Ρωμαϊκές τακτικές πολιορκίας στη Μασάντα
Η πολιορκία της Μασάντα, η οποία έγινε περίπου το 73 ή το 74 μ.Χ., σηματοδότησε το κλιμακωτό τέλος του Πρώτου Ιουδαϊκού Πολέμου (66 μ.Χ. και εξής) ενάντια στη Ρώμη. Ενώ το ίδιο το οχυρό, μέσα στον χρόνο, έχει ανασκαφεί και μελετηθεί ενδελεχώς, το ρωμαϊκό σύστημα πολιορκίας που το περιβάλλει δεν είχε απολάβει την αντίστοιχη προσοχή των αρχαιολόγων – μέχρι σήμερα.
Η νέα μελέτη άλλαξε τα δεδομένα, διεισδύοντας στις στρατηγικές και τις τακτικές που εφάρμοζαν οι Ρωμαίοι για να περάσουν τις άμυνες αυτού του ανυπέρβλητου οχυρού. Οι ερευνητές, εξοπλισμένοι με ένα σύνολο μέσων υψηλής τεχνολογίας, όπως φωτογραμμετρική μοντελοποίηση και σύστημα ανάλυσης γεωγραφικών πληροφοριών (GIS), εστίασαν στο τείχος του φρουρίου, τα στρατόπεδα και άλλες δομές που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πολιορκία.
Μια από τις πιο αναπάντεχες αποκαλύψεις της μελέτης, αφορά το τείχος του φρουρίου το οποίο περιβάλλει τη βάση της Μασάντα, μια πρακτική των Ρωμαίων που αποσκοπούσε στον αποκλεισμό της υπό πολιορκίας περιοχής, στερώντας από τους πολιορκούμενους κάθε πιθανή διέξοδο.
Το τείχος αυτό είχε ύψος 2 – 2.5 μέτρα και δεν ήταν απλώς ένα φυσικό εμπόδιο, αλλά και ένα τρομακτικό ψυχολογικό όπλο – μια επιβλητική υπενθύμιση στους Εβραίους εξεγερμένους πως εναντιώνονται σ’ ολόκληρη τη δύναμη της Ρώμης.
Το τείχος δεν ήταν μόνο για το θεαθήναι, αλλά αποτελούσε μια αριστουργηματική τακτική που επέτρεπε στους Ρωμαίους να αποκρούουν κάθε απέλπιδα αντεπίθεση από το εσωτερικό του οχυρού.
Μετρώντας προσεκτικά το τείχος και τα φρούριά του, η ερευνητική ομάδα έδωσε απαντήσεις σε κάποιες μακροχρόνιες αντιπαραθέσεις των ακαδημαϊκών. Η ομάδα ανακάλυψε ότι, το συνολικό μήκος του τείχους πολιορκίας εκτεινόταν περίπου 4.300 μέτρα. Αν προσθέσεις και τα τείχη των στρατοπέδων, ολόκληρη η αμυντική κατασκευή των Ρωμαίων ανέρχεται στο εντυπωσιακό μήκος των 6.300 μέτρων, αναφέρει το περιοδικό La Brujula Verde.
Ένα ιδιαίτερα έξυπνο σημείο της μελέτης ήταν η χρήση φωτογραμμετρικής μοντελοποίησης από την ερευνητική ομάδα, για την ανάλυση ενός τμήματος του τείχους μήκους 1.100 μέτρων στην ανατολική πλευρά, η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση, μετά από την πάροδο τόσων αιώνων. Η προσέγγιση αυτή, τους έδωσε τη δυνατότητα να υπολογίσουν, εκτός από τις διαστάσεις του τείχους και το συνολικό ποσοστό εργασίας που χρειάστηκε για την κατασκευή του.
Αντίθετα απ’ την προγενέστερη αντίληψη περί μιας χρονοβόρας, βασανιστικής πολιορκίας, τα νέα δεδομένα μαρτυρούν ότι οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν όλο το σύστημα της πολιορκίας, περιλαμβανομένων και των τειχών και των στρατοπέδων, σε μόλις δύο εβδομάδες. Ολόκληρη η πολιορκία, από την αρχή έως το τέλος, πιθανόν να διήρκεσε από τέσσερις μέχρι εννέα εβδομάδες – δηλαδή πολύ λιγότερο από την μακροχρόνια, επική πολιορκία που είχαν φανταστεί ορισμένοι.
Ακόμα, η έρευνα μελετά την πολυλειτουργική φύση του συστήματος πολιορκίας. Εκτός από τον προφανή του ρόλο, την προστασία των Ρωμαίων από αναπάντεχες επιθέσεις, το τείχος απέκλειε το οχυρωματικό από τον έξω κόσμο, στερώντας από τους εξεγερμένους κάθε ελπίδα για τροφοδοσία ή λήψη ενισχύσεων.